Ludzie czują obrzydzenie do złych osób i niemoralnych uczynków
Charakter człowieka, bardziej niż jego działania, ustala, czy uznaje niemoralne czyny za "obrzydliwe" - wynika z najnowszych badań w opublikowanych w „Psychological Science”, czasopiśmie Towarzystwem Nauk o Psychice.
1. Między złością a obrzydzeniem
"Chcieliśmy wiedzieć, dlaczego niemoralne występki mogą być uznane za obrzydliwe, nawet jeśli nie wiążą się z rzeczami, które zazwyczaj napełniają nas obrzydzeniem – np. ekskrementy, owady i gnijąca żywność" - mówi współautor badania, psycholog Hanah Chapman z Uniwersytetu w Nowym Jorku.
"Okazało się, że to, co napędza niesmak moralny, wydaje się określać charakter przestępcy – bardziej oceniamy to, kim jest, a nie to, co robi".
Im gorzej czyjaś postać jest oceniana, mówi Chapman, tym częściej ludzie określają ją jako „obrzydliwą”.
Badania pokazały, jak nasze sądy dotyczące łamania zasad moralnych wywołują określone reakcje emocjonalne, takie jak złość i obrzydzenie.
Gniew i wstręt często łączą się, kiedy myślimy o wykroczeniu poza normy, ale emocje mogą też kształtować to, jak działamy. Poprzednia praca autora Rogera Giner-Sorollia z Uniwersytetu w Kent wykazała, że naruszenie tematu tabu może wywołać niesmak, a łamanie praw ludzi wywołuje gniew.
Ale praca Chapman i jego zespołu wykazała, że ludzie czasami częściej czują niesmak niż gniew w reakcji na akty, które naruszają prawa człowieka.
Giner-Sorolla i Chapman zdecydowali się wspólnie przetestować pomysł, że koncentracja na złym charakterze danej osoby może być tym, co powoduje u nas uczucie wstrętu w reakcji na krzywdę i inne przypadki łamania praw.
Zobacz także
W badaniu on-line, 87 dorosłych Amerykanów przeczytało i oceniło dwa scenariusze. W jednym scenariuszu, człowiek dowiaduje się, że jego dziewczyna zdradziła go i uderzył ją. W drugim scenariuszu, człowiek dowiaduje się, że jego dziewczyna zdradziła go i zbił kota obydwojga bohaterów.
Uczestnicy oceniali charakter aktu, to, który był bardziej niemoralny, które działanie powinno być ukarane surowiej, a które zasługuje na większą naganę. Oceniano również naturę dwóch mężczyzn, odpowiadając na pytanie, który człowiek był prawdopodobnie bardziej sadystyczny, a który był prawdopodobnie bardziej empatyczny.
Uczestnicy korzystali ze zdjęć mimiki i opisów słownych, aby opisać swój względny niesmak i złość.
W odniesieniu do samego aktu, ludzie raczej oceniali akt bicia kota jako mniej niemoralny niż pobicie dziewczyny. Ale oni raczej ocenili charakter moralny człowieka, który zbił kota jako gorszy niż człowieka, który uderzył swoją dziewczynę.
2. Inaczej oceniamy ludzi, a inaczej ich działania
Ocena emocji wskazała, że takie negatywne oceny charakteru były związane z większym obrzydzeniem, ale nie większym gniewem.
W dwóch dodatkowych badaniach uczestnicy przeczytali szereg różnych scenariuszy moralnych, różnicowanych w zależności od tego, czy główny bohater chciał kogoś zranić (znak złego charakteru, niezależnie od wyniku) i czy ktoś rzeczywiście został skrzywdzony.
Zgodnie z pierwszym badaniem, gdy główny bohater chciał skrzywdzić kogoś, uczestnicy zgłaszali częściej wstręt niż złość, nawet gdy nie było faktycznej szkody. A kiedy postać spowodowała szkody nieumyślnie, uczestnicy zgłaszali częściej złość niż obrzydzenie.
Ogólnie rzecz biorąc, wyniki badań sugerują, że ludzie czują częściej obrzydzenie, kiedy sądzą, że ktoś jest "złym człowiekiem", ale odczuwają większą złość, gdy oceniają czyje "złe działania".
Mimo tych ogólnych trendów, naukowcy zauważają, że ustalenia były złożone i wymagają dalszych uściśleń.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.