Łysienie a półpasiec

Większość z nas chorowała na choroby wieku dziecięcego, w tym na ospę wietrzną, niestety nie wszyscy zdają sobie sprawę z faktu, że wirus ospy często „czeka” w naszym organizmie, by zaatakować ponownie powodując chorobę zwaną półpaścem. Choroba ta przebiega ze znacznymi dolegliwościami bólowymi i zmianami skórnymi. W nielicznych przypadkach w jej przebiegu może również dojść do trwałego wyłysienia.

1. Ospa a półpasiec

Ospa wietrzna (łac. varicella) jest chorobą wieku dziecięcego (około 90% przypadków) wywoływaną przez wirus herpes virus varicella. Wirus przenosi się drogą kropelkową. Objawy choroby są następujące:

• złe samopoczucie,
• bóle kostno-mięśniowe,
• bóle głowy,
• temperatura do 38 st. C.

Zobacz film: "Przebieg wizyty u dermatologa"

Po 2-3 dniach na skórze pojawia się wysypka. Zmiany te są charakterystyczne, występują początkowo na tułowiu, następnie obejmują kończyny, twarz, skórę owłosioną głowy. Żywoczerwone plamki i grudki, przemieniające się następnie w pęcherzyki z płynem surowiczym, a następnie krosty i strupy, towarzyszy im świąd. Zmiany nie nadkażone wtórnie (np. przez drapanie) nie pozostawiają blizn. Choroba trwa około 2 tygodni.

Półpasiec (łac. zoster) wywoływany jest przez tego samego wirusa co ospa, jest to choroba ostra i zakaźna. Ryzyko zachorowania na półpasiec rośnie z wiekiem, dlatego częściej dotyczy on osób dorosłych. Wirus po przechorowanej ospie zostaje w formie utajonej w zwojach czuciowych, a w czasie osłabionej odporności wędruje on wzdłuż zakończeń nerwowych do skóry. Czasem można zachorować po kontakcie z osobą chorą na ospę. Zarażenie się samym półpaścem jest wątpliwe. Czynnikami wywołującymi reaktywację zakażenia są wszystkie stany obniżonej odporności w tym:

• choroba nowotworowa,
• leczenie immunosupresyjne,
• poważne infekcje,
• zakażenie wirusem HIV i pełnoobjawowy AIDS,
• okres po szczepieniu,
• okres o dużym nasileniu sytuacji stresowych.

2. Objawy półpaśca

Okres wylęgania choroby wynosi 3-5 tygodni. Zmiany najczęściej lokalizują się po jednej stronie ciała nie przekraczając linii środkowej. Najczęściej występują na górnej części twarzy (miejsce unerwione przez pierwszą gałąź nerwu trójdzielnego) oraz na klatce piersiowej. Wirus powoduje powstawanie charakterystycznie ewoluujących zmian: czerwone płaskie plamy, przekształcają się w grudki, a z nich powstają pęcherzyki i pęcherze wypełnione treścią surowiczą, po ich pęknięciu powstają strupy. Pomiędzy zgrupowanymi i rozsianymi pęcherzykami mogą występować ogniska skóry niezmienionej. Zmiany skórne poprzedza przeczulenie skóry: pieczenie, swędzenie, mrowienie i silny ból zajętej okolicy, które mogą się utrzymywać przez cały okres jej trwania. Dolegliwości bólowe mogą mieć charakter: palenia, szarpania, ściągania. Bóle mogą występować do kilku miesięcy po ustąpieniu zmian skórnych oraz mieć charakter nawrotowy (tzw. neuralgia popółpaścowa). Czasem pojawiają się również bóle głowy, gardła, złe samopoczucie, gorączka, zmęczenie, nadmierna potliwość. Półpasiec pozostawia trwałą odporność.

3. Ciężki przebieg półpaśca

Poważne powikłania w przebiegu półpaśca występują tylko w przypadku ciężkiego przebiegu choroby. Wyróżniamy następujące odmiany kliniczne:

• postać zgorzelinowa - powoduje powstawanie trudno gojących się owrzodzeń;
• postać krwotoczna;
• postać oczna - może doprowadzić do zniszczenia soczewki i uszkodzenia mięśni poruszających gałką oczną;
• postać uszna - może doprowadzić do znacznego osłabienia słuchu;
• postać uogólniona (rozsiana) zajmuje całe ciało, towarzyszy nowotworom, w jej przebiegu może dojść do trwałego wyłysienia.

4. Wpływ półpaśca na łysienie

Niepowikłany przebieg choroby nie pozostawia w wielu przypadkach żadnych zmian skórnych. Problem pojawia się, gdy choroba dotyczy osoby z dużym zaburzeniem odporności (rozsiany proces nowotworowy) i postacią uogólnioną. Ta odmiana zakażenia powoduje rozsianie zmian na całym ciele, również na skórze owłosionej głowy. Zajęcie mieszków włosowych przez wirus powoduje ich zniszczenie, co wiąże się z utratą włosów. W związku z tym, że tylko bardzo znaczne osłabienie odporności doprowadza do postaci uogólnionej, wyłysienie nie grozi wszystkim chorym na półpasiec. Osoby narażone na utratę włosów to m.in. chorzy na AIDS, chorzy z uogólnionym procesem nowotworowym, chorzy z chłoniakiem, osoby starsze z licznymi chorobami przewlekłymi, osoby niedożywione i wyniszczone.

5. Łysienie bliznowaciejące w przebiegu półpaśca

Wirusy docierające do mieszków włosowych powodują niszczenie torebki włosowej (komórek pierwotnych i gruczołów łojowych) i zastąpienie jej tkanką łączną, tworzącą bliznę. Takie zmiany w cebulce prowadzą do jej trwałego zniszczenia, czyli wiążą się z nieodwracalnym łysieniem bliznowaciejącym. Zapalenie niszczy komórki znajdujące się pod powierzchowną wierzchnią naskórka, dlatego blizny nie są widoczne. Można natomiast zauważyć znamiona zapalenia - ocieplenie, zaczerwienienie skóry, jak również jej łuszczenie się oraz charakterystyczne dla półpaśca pęcherze z płynem surowiczym. Wypadanie włosów może przebiegać w dwojaki sposób: włosy wypadają stopniowo i przez długi okres czasu łysienie jest niezauważalne, czasami zdarza się zaś bardzo szybka utrata włosów, której dodatkowo towarzyszy silny ból i świąd. Druga postać z silnymi dolegliwościami bólowymi częściej charakteryzuje łysienie w przebiegu półpaśca. Łysienie bliznowaciejące (bliznowate) w tym przypadku występuje zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.

5.1. Rozpoznanie łysienia bliznowaciejącego

Łysienia bliznowaciejącego nie możemy rozpoznać spoglądając jedynie na skórę pozbawioną włosów. Diagnozę mogą jedynie nasunąć objawy toczącego się w niej stanu zapalnego. Niezbędne jest przeprowadzenie biopsji skóry i badania histopatologicznego pobranego wycinka, dające jednoznaczną odpowiedź. Znalezienie stanu zapalnego oraz zastąpienie prawidłowych torebek włosa tkanką włóknistą jest potwierdzeniem diagnozy.

5.2. Leczenie półpaśca

Należy pamiętać, że w przebiegu uogólnionej postaci półpaśca leczenie tej jednostki chorobowej jest priorytetem. W leczeniu ciężkiej postaci półpaśca stosuje acyklowir, walacyklowir, famcyklowir w dużych dawkach, podawane we wlewach, w zapobieganiu neuralgii można stosować małe dawki kortykosteroidów. W razie bólu doraźnie stosuje się karbamazepinę. W ciężkich neuralgiach korzystnie działają naświetlanie laserem stymulującym lub zastosowanie kremu z kapsaicyną. Stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum zapobiega wtórnym infekcjom. Niezbędna jest również suplementacja witamin z grupy B. Miejscowo na okolice stosuje się aerozole, płyny, maści i pasty odkażające, ściągające, znieczulające miejscowo i zawierające antybiotyki.

Po zaopatrzeniu głównej choroby można skupić się na łysieniu. Najczęstszą metodą leczenia łysienia bliznowaciejącego jest zabieg chirurgiczny obejmujący przeszczep skóry lub jej naciąganie w celu pokrycia usuniętego ubytku. Niektóre badania donoszą, że wczesne rozpoczęcie leczenia uogólnionej postaci półpaśca może zapobiec utracie włosów. Pojawiają się również doniesienia o „wyleczeniu” łysienia bliznowatego za pomocą prawidłowej suplementacji: witamin, soli mineralnych, są to jednak przesłanki niepewne i niepotwierdzone.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.