Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr inż. Katarzyna Kowalcze

Mdłości - zatrucie pokarmowe, choroba lokomocyjna, choroby błędnika, wczesna ciąża, zapalenie wyrostka

Mdłości mogą mieć wiele przyczyn i co najmniej kilka mechanizmów powstawania
Mdłości mogą mieć wiele przyczyn i co najmniej kilka mechanizmów powstawania (Zdjęcie kobiety / Shutterstock)

Mdłości, odbijanie się, sporadyczne wymioty... Pierwsze skojarzenie, jakie w takiej sytuacji przychodzi na myśl kobietom, to ciąża. Jednak tego typu objawy mogą mieć wiele przyczyn i co najmniej kilka – zupełnie odmiennych – mechanizmów powstawania.

Najczęstszą przyczyną mdłości jest wzrost stężenia we krwi szkodliwych substancji, które przenikając przez barierę krew-mózg, oddziałują na ośrodek wymiotny w rdzeniu przedłużonym. Tak się dzieje np. przy niewydolności wątroby i nerek, gdy we krwi wzrasta m.in. poziom bilirubiny lub mocznika. To dlatego pacjenci z niewydolnymi nerkami, którzy muszą być poddawani dializie, aby usuwać z organizmu metabolity i zbędne substancje zawarte we krwi, czują się tym gorzej, im dłuższy czas upływa od poprzedniego zabiegu. Nagromadzenie szkodliwych produktów przemiany materii powoduje złe samopoczucie prowadzące do nudności i wymiotów. Podobna sytuacja występuje podczas stosowania niektórych leków, np. cytostatyków podawanych w trakcie chemioterapii. Tutaj mdłości i uporczywe wymioty są kosztem, który trzeba ponieść za leczenie. To sytuacje ekstremalne. Jakie są najczęstsze?

spis treści

1. Mdłości - zatrucie pokarmowe

Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Nieświeże, nadpsute produkty spożywcze zawierają toksyny. Te, przenikając do żołądka, a potem wraz z krwią do mózgu, pobudzają ośrodek wymiotny, co daje organizmowi sygnał, że należy jak najszybciej pozbyć się niebezpiecznej treści. Co więcej, mechanizm mdłości i wymiotów działa również wtedy, kiedy już wszystko zwrócimy, ponieważ we krwi docierającej do mózgu nadal znajduje się zbyt wysokie stężenie substancji pobudzających ośrodek wymiotny. Dlatego z odruchem tym męczymy się także wtedy, gdy jest to już nieproduktywne, bo nie mamy czym zwracać.

2. Mdłości - choroba lokomocyjna

Jej przyczyną jest dezorientacja organizmu w wyniku sprzeczności informacji odbieranych oczami (najbliższe otoczenie jest nieruchome) a błędnikiem (wrażenie przemieszczania się). Jak temu zaradzić? W czasie podróży nie należy skupiać wzroku na blisko położonych przedmiotach (np. nie czytać, nie korzystać ze smartfona i tabletu), siadać z przodu pojazdu (bądź przy oknie), by obserwować zmieniające się za oknem widoki (wtedy informacje odbierane przez błędnik są spójne z tymi odbieranymi oczami), oraz zażyć jeden z wielu preparatów OTC zawierających wyciągi z imbiru lub dimenhydrinat (Aviomarin).

Poznaj najlepsze sposoby na zwalczenie nudności i wymiotów
Poznaj najlepsze sposoby na zwalczenie nudności i wymiotów [10 zdjęć]

Objawy u dzieci, takie jak nudności oraz uporczywe wymioty, z reguły nie stanowią poważnego zagrożenia

zobacz galerię

3. Mdłości - choroby błędnika (zespół wędrujących otolitów, choroba Ménière'a, zapalenie błędnika)

Nagłe, bardzo gwałtowne ataki zawrotów głowy prowadzące do mdłości i wymiotów mogą być też symptomem choroby błędnika, np. zespołu wędrujących otolitów. W tym przypadku uczucie mdłości wynika z niekontrolowanego przemieszczania się pokruszonych kamyczków węglanu wapnia zawieszonych w płynie zwanym śródchłonką. Kiedy przechylamy głowę, położenie kamyczków zmienia się, zaczynają uciskać odpowiednie receptory, a to daje mózgowi informację o zmianie położenia ciała w przestrzeni. U osób starszych kamyczki te często kruszą się na jeszcze mniejsze kawałki, a te przesuwają się nawet podczas delikatnego ruchu głową. Nawet minimalne podrażnienie receptorów w uchu będzie generować sygnał, że ciało zmienia położenie, a to z kolei uruchamia reakcje mdłości i zawrotów głowy. Choroba Ménière'a polega natomiast na nadmiernym gromadzeniu się płynu w błędniku błoniastym, na skutek czego tworzy się wodniak błędnika.

4. Mdłości - infekcja rotawirusowa

Mdłości i wymioty wraz z biegunką i podwyższoną temperaturą towarzyszą wirusowemu zapaleniu jelit (potocznie nazywanemu grypą żołądkową) i wynikają z drażniącego działania wirusów na ściany jelit. Sposobem radzenia sobie z tą dolegliwością jest zażycie środka zapierającego, leku przeciwbólowego i przeciwzapalnego, picie dużej ilości płynów, uzupełnianie traconych elektrolitów (w postaci np. Gastrolitu) i odpoczynek. Jeżeli wymioty się przedłużają, słabniemy, a skóra po ściśnięciu palcami nie chce powrócić do pierwotnego kształtu, oznacza to odwodnienie organizmu. Taki stan wymaga hospitalizacji i podania kroplówek.

5. Mdłości - wczesna ciąża

Mdłości i towarzyszące im poranne wymioty pojawiają się w pierwszych tygodniach ciąży. Ich przyczyną są przede wszystkim gwałtowne zmiany hormonalne – wzrost poziomu gonadotropiny kosmówkowej (HCG) oraz wysokie stężenie estrogenu i progesteronu. Wysoki poziom hormonów we krwi działa drażniąco na błonę śluzową żołądka i powoduje rozluźnienie mięśniówki przewodu pokarmowego, co zmniejsza skuteczność trawienia.

Możliwą przyczyną porannych mdłości jest też spadek glukozy we krwi po długim czasie niejedzenia w nocy – dlatego w takiej sytuacji od razu po wstaniu z łózka dobrze jest cokolwiek zjeść. Jeśli mdłości są umiarkowane, warto je po prostu przeczekać. W większości przypadków samoistnie ustąpią w 4. miesiącu ciąży. Do tego czasu należy zachować regularność posiłków, unikać potraw tłustych o intensywnym, drażniącym zapachu, a także kawy i napojów mlecznych. Można wspomagać się herbatą imbirową (ma działanie przeciwwymiotne). Jeśli natomiast dolegliwości nasilają się, trzeba powiedzieć o tym lekarzowi, bo mogą powodować odwodnienie, produkcję toksycznych ciał ketonowych oraz niedobory składników odżywczych, a to wszystko ma wpływ na rozwój płodu.

6. Mdłości - zapalenie wyrostka, zmiany chorobowe w obrębie woreczka żółciowego, dwunastnicy lub wątroby

Kiedy wymiotom i mdłościom towarzyszy mniej lub bardziej odczuwalny ból w górnej części brzucha (w przypadku chorób woreczka żółciowego czasami zlokalizowany w klatce piersiowej) może to świadczyć o chorobie układu pokarmowego. Wymioty towarzyszące stanom zapalnym woreczka żółciowego, dwunastnicy lub wątroby często przybierają postać odruchowych, czyli takich, które są mimowolną reakcją organizmu na bóle trzewne.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Objawy zatrucia Salmonellą
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze