Niedoczynność tarczycy u dzieci

Niedoczynność tarczycy u dzieci to w ostatnich latach coraz częstsze zjawisko. Jak pokazują badania, stan niedoboru hormonów tarczycy to nie tylko problem ciężarnych, kobiet w okresie menopauzalnym czy młodych matek. Problem ten dotyka także najmłodszych pacjentów. Jakie są objawy niedoczynności tarczycy u dzieci i niemowląt? Czym spowodowane jest wysokie TSH u dziecka?

1. Co to jest niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy to zespół objawów klinicznych, które stanowią efekt niewystarczającej produkcji hormonów przez gruczoł tarczowy bądź nieprawidłowej pracy receptora hormonów tarczycy.

Gruczoł tarczycy spełnia bardzo ważną funkcję – odpowiada m.in. za przemianę materii, a także wzrost organizmu.

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Z czego wynikają takie problemy, jak niedostateczna synteza tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3) czy brak odpowiedzi receptorowej tkanek na te hormony? Otóż niedoczynność tarczycy może mieć różne przyczyny, takie jak choroby autoimmunologiczne, zaburzenia hormonalne, choroby genetyczne czy niedobór jodu.

2. Przyczyny niedoczynności tarczycy u dziecka

Zaburzenia funkcjonowania gruczołu, jakim jest tarczyca, wynikają z wahań stężenia produkowanych przez nią hormonów. Wszelkie, nawet najdrobniejsze zmiany w tym zakresie niekorzystnie oddziałują na kondycję zdrowotną dziecka, przede wszystkim na funkcjonowanie układu nerwowego, a także jego wzrost i dojrzewanie.

Niedoczynność tarczycy w największej ilości wypadków jest dziedziczona, dlatego, jeżeli któreś z rodziców cierpi na tę przypadłość, to możliwe jest, że dotknie ona także dziecko.

W takiej sytuacji zaburzenie procesów wytwarzania hormonów tarczycy u dziecka ma miejsce już w czasie okresu płodowego. Ma to związek z zaburzeniami genetycznymi, niedorozwojem lub zmianami chorobowymi w obrębie podwzgórza oraz przysadki mózgowej, a więc struktur normujących pracę tego gruczołu.

Przejściowa postać niedoczynności tarczycy u dzieci miewa również związek z niedoborem w pożywieniu ciężarnej, a także z zażywaniem przez nią w tym czasie środków przeciwtarczycowych.

Nabyta niedoczynność tarczycy u dziecka może być wynikiem jej uszkodzenia. Za jedną z przyczyn uważa się chorobę Hashimoto, w której przebiegu nasz układ odpornościowy zaczyna atakować tarczycę, prowadząc do zaburzenia poziomu produkowanych przez nią hormonów.

3. Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci

W przypadku wrodzonej niedoczynności tarczycy trudno jest zaobserwować objawy zaraz po przyjściu dziecka na świat. Jednym z symptomów, który może wzbudzić podejrzenia lekarzy, jest przedłużająca się żółtaczka.

Dopiero w późniejszym okresie życia dziecka pojawiają się bardziej charakterystyczne objawy, przede wszystkim wyraźne spowolnienie czynności życiowych. U malucha daje się zauważyć osłabienie napięcia mięśniowego i tzw. żabi brzuch.

Pojawiają się zaparcia, skóra jest chłodna i sucha, zmniejsza się łaknienie. Typowy jest także nieco zbyt duży język, a także wystający pępek. Dziecko jest zazwyczaj niższe od swoich rówieśników, później dochodzi do zrośnięcia się ciemiączka i wyrzynania pierwszych ząbków.

U starszego dziecka można zaobserwować pewną labilność emocjonalną, osłabienie koncentracji i umiejętności skupienia uwagi. Wszystkie wymienione objawy przyczyniają się do lękliwości malucha, który wydaje się nadpobudliwy, co w wielu przypadkach skutkuje bezsennością.

W przypadku nabytej niedoczynności tarczycy symptomy dają się zauważyć, kiedy dziecko jest już starsze. Widoczny jest zahamowany wzrost, opóźnienie procesów związanych z dojrzewaniem płciowym, a także kłopoty z przyswajaniem nowych informacji i nauką.

4. Niedoczynność tarczycy u dziecka a zachowanie dziecka

Rodzice często zastanawiają się w jaki sposób niedoczynność tarczycy u noworodka czy niemowlaka odbija się na zachowaniu dziecka. Otóż maluch, u którego występuje niedobór hormonów tarczycy może zachowywać się nieco inaczej niż w pełni zdrowe dziecko.

Niedoczynność tarczycy u niemowląt może powodować nadmierną ospałość, problemy ze ssaniem pokarmu czy osłabienie siły mięśniowej. Typowym objawem, który mogą zaobserwować rodzice jest również obniżone napięcie mięśniowe.

Nieprawidłowo funkcjonująca tarczyca u dzieci objawiać się może również w postaci obniżonej koncentracji czy problemów z nauką. Starsze dziecko z niedoczynnością tarczycy może uskarżać się na uczucie zimna. Kolejnym objawem niedoczynności tarczycy u dzieci może być szybkie przybieranie na wadze. U wielu młodych pacjentów mogą występować problemy z wypróżnianiem, zaparcia, dolegliwości bólowe brzucha.

5. Niedoczynność a nadczynność tarczycy u dzieci

W przypadku nadczynności tarczycy charakterystyczne zmiany zauważyć można w obrębie układu krwionośnego. Wzmożona przemiana materii skutkuje zwiększonym przepływem krwi przez tkanki.

Naczynia włosowate w skórze ulegają rozszerzeniu, następuje ponadto przyspieszenie akcji serca (tzw. tachykardia), które, tak jak w przypadku zdrowych osób, nie normalizuje się w czasie snu.

U dziecka zmagającego się z nadczynnością tarczycy typowe są także zmiany oczne – szpary powiekowe nadmiernie rozszerzone, przez co wyraz twarzy malucha może wydawać się nieco przerażony.

Na skutek zmniejszenia pojemności płuc często dochodzi do zadyszek. Zwiększa się perystaltyka jelit, z reguły wzrasta także apetyt, chociaż w przypadku, kiedy choroba stanie się bardziej zaawansowana, może pojawić się jadłowstręt.

Zdarza się, że praca ślinianek nie przebiega tak, jak powinna, co prowadzi do często pojawiającego się uczucia suchości w ustach. W niektórych przypadkach dochodzi do powiększenia wątroby, co może doprowadzić do uszkodzenia jej miąższu. Nadczynność tarczycy jest odpowiedzialna również za zmiany w funkcjonowaniu układu hormonalnego, co jest dotkliwe zwłaszcza dla dziewcząt.

U części z nich może dojść do opóźnienia pojawienia się pierwszej miesiączki. Zostaje zachwiana także płodność, gdyż część cykli przebiega bezowulacyjnie.

6. Niedoczynność tarczycy – jakie badania wykonać

W przypadku podejrzenia niedoczynności tarczycy lekarz zazwyczaj zaleca wykonanie kilku badań diagnostycznych takich jak:

• badanie poziomu hormonów tarczycy (TSH, FT4) - jest to podstawowe badanie diagnostyczne, które pozwala ocenić funkcjonowanie tarczycy. W niedoczynności tarczycy stężenie hormonu tyreotropowego (TSH) jest podwyższone, a stężenie wolnej tyroksyny (FT4) jest obniżone
• badanie przeciwciał przeciwko tarczycy (ATPO, ATG) - pozwala wykryć obecność przeciwciał przeciwko własnym tkankom tarczycy. Obecność tych przeciwciał może wskazywać na autoimmunologiczne podłoże niedoczynności tarczycy
• badanie poziomu cholesterolu - w przypadku niedoczynności tarczycy często obserwuje się podwyższony poziom cholesterolu we krwi
• badanie ultrasonograficzne tarczycy - umożliwia ocenę struktury i wielkości tarczycy oraz wykrycie ewentualnych guzków
• scyntygrafia tarczycy - pozwala ocenić funkcjonalność tarczycy i wykryć ewentualne ogniska niedoboru jodu.

7. Leczenie niedoczynności tarczycy

Choroby tarczycy u dzieci mogą stanowić poważne zagrożenie, z tego powodu leczenie niedoczynności tarczycy powinno rozpocząć się możliwie jak najszybciej. Podwyższone TSH u dziecka z obniżeniem stężenia wolnych hormonów wymaga stosowania odpowiednich środków farmakologicznych tj. syntetycznego hormonu tyreotropowego (T4), lewotyroksyny.

Dawkowanie lewotyroksyny zależy od wieku, wagi i stanu zdrowia dziecka. Dawkę lewotyroksyny należy ustalić indywidualnie dla każdego dziecka w zależności od stopnia niedoczynności tarczycy.

Zwykle w początkowej fazie leczenia dzieciom podaje się mniejsze dawki lewotyroksyny, a następnie stopniowo zwiększa się dawkę, aż osiągnie się docelową wartość hormonów tarczycy.Ważne jest regularne monitorowanie stężenia hormonów tarczycy u dzieci podczas leczenia. Kontrole laboratoryjne są zwykle wykonywane co kilka miesięcy, a następnie raz w roku.

Zdarza się, że na skutek nasilenia objawów dziecko musi zostać czasowo hospitalizowane, by nie dopuścić do sytuacji, w której zaburzenia metaboliczne zaczną stanowić zagrożenie dla życia. Brak odpowiedniej terapii może skutkować poważnymi powikłaniami takimi jak:

• utrudniona mowa,
• problemy z nauką,
• problemy z układem sercowo-naczyniowym.

8. Niedoczynność tarczycy u dzieci a rozwój dziecka

Niedoczynność tarczycy u dziecka może mieć poważny wpływ na jego rozwój fizyczny i umysłowy. Stan, w którym gruczoł tarczowy nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów trójjodotyroniny i tyroksyny dotyczy zarówno niemowlaków, dzieci w wieku przedszkolnym, jak również nastolatków.

Tarczyca jest gruczołem, który odpowiada za produkcję hormonów kontrolujących metabolizm oraz wpływających na rozwój mózgu, kości i mięśni. Niedoczynność tarczycy u nastolatków może stanowić przyczynę niskiego wzrostu, opóźnionego rozwoju zębów stałych, opóźnionego dojrzewania czy opóźnionego rozwoju umysłowego.

9. Dieta w niedoczynności tarczycy u dzieci

Bez względu na wiek, osoby z niedoczynnością tarczycy powinny dbać o swoją dietę i dostarczać organizmowi odpowiednie składniki odżywcze. Niedobór jodu może prowadzić do zaburzeń czynności gruczołu tarczowego, dlatego ważne jest, aby codziennie dostarczać organizmowi odpowiednią ilość tego pierwiastka.

Znaleźć go można m.in. rybach morskich, owocach morza, algach czy soli jodowanej. W diecie osób z niedoczynnością tarczycy ważną rolę odgrywa także selen, ponieważ poprawia funkcjonowanie tarczycy.

Produkty bogate w selen to między innymi: orzechy brazylijskie, łosoś, tuńczyk, jajka, płatki owsiane.

Witaminy z grupy B również wykazują pozytywny wpływ na działanie gruczołu tarczowego. Warto zatem sięgać po zawierające je mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona roślin strączkowych.

Produktem, który może nasilać negatywne objawy niedoczynności tarczycy u dziecka jest soja. Zawiera ona związki, które mogą hamować wchłanianie jodu przez tarczycę i nasilać przykre dolegliwości.

10. TSH u dzieci – norma

Jak wyglądają normy TSH u dzieci? U maluchów między 1, a 11 miesiącem życia hormon tyreotropowy (nazywany także tyreotropiną) powinien być na poziomie 0.9 do 7.7 µU/ml. W przypadku dzieci między pierwszym rokiem życia a okresem dojrzewania norma wynosi 0.6-5.5 µU/ml. Rekomendowane stężenie TSH u osoby między 11 a 20 rokiem życia wynosi 0,51-4,8 U/ml.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.