Nowy kwestionariusz kwalifikujący na szczepienie przeciw COVID-19. Są pytania odnośnie zakrzepicy

Duże zmiany w procedurze kwalifikacji na szczepienia przeciw COVID-19. Badanie lekarskie nie jest już konieczne. Każdy pacjent jednak musi wypełnić nowy kwestionariusz kwalifikujący. Ankieta jest prostsza i teraz zawiera pytania dotyczące m.in. przypadków zakrzepicy. Uwaga, na stronie ministerstwa wciąż dostępne są dwa pliki, jednak tylko jedna ankieta jest poprawna.

1. Zmiany w programie szczepień

Wraz z odblokowaniem dostaw szczepionek przeciw COVID-19 do UE, w Polsce przyśpieszyła realizacja Narodowego Programu Szczepień. Ministerstwo Zdrowia zdecydowało się również na wprowadzenie nowego kwestionariusza, który przed przyjęciem szczepionki musi uzupełnić każdy pacjent.

Zobacz film: "Powikłania po COVID-19 mogą trwać nawet 6 miesięcy? Prof. Miłosz Parczewski wyjaśnia"

Jak zwracają uwagę eksperci, nowa ankieta jest nieco prostsza. Pojawiły się w niej też pytania, które zasugerowało środowisko medyczne. Chodzi m.in. o pytania dotyczące małopłytkowości po podaniu heparyny oraz udokumentowanych epizodów zakrzepicy żył mózgowych. Są to dodatkowe środki bezpieczeństwa, które mają wyeliminować ryzyko wystąpienia zakrzepów po szczepionce AstraZeneca.

2. Nowy kwestionariusz kwalifikujący na szczepienia przeciw COVID-19

Nowy kwestionariusz dostępny na stronie Ministerstwa Zdrowia i Państwowego Zakładu Higieny – Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego (NIZP-PZH). Podobnie jak poprzednia ankieta, składa się on z dwóch części.

Pierwsza część ankiety pozostała praktycznie niezmieniona. Zawiera 7 pytań, które mają wykluczyć aktualne zakażenie koronawirusem bądź obecność innej infekcji.

Na pytania można odpowiedzieć "tak" lub "nie". Na podstawie udzielonych odpowiedzi oraz badania fizykalnego lekarz podejmie decyzję, czy pacjent może przyjąć szczepionkę przeciw COVID-19 czy jednak dla bezpieczeństwa wakcynacja powinna być odroczona.

1. Czy w ciągu ostatnich 3 miesięcy miała Pani/miał Pan dodatni wynik testu genetycznego lub antygenowego w kierunku wirusa SARS-CoV-2?
2. Czy w ciągu ostatnich 14 dni miała Pani/miał Pan bliski kontakt lub mieszka z osobą, która uzyskała dodatni wynik testu genetycznego lub antygenowego w kierunku wirusa SARS-CoV-2 lub mieszka z osobą, która miała w tym okresie objawy COVID-19 (wymienione w pyt. 3–5)?
3. Czy w ciągu ostatnich 14 dni miała Pani/miał Pan podwyższoną temperaturę ciała lub gorączkę?
4. Czy w ciągu ostatnich 14 dni występował u Pani/Pana nowy, utrzymujący się kaszel lub nasilenie kaszlu przewlekłego z powodu rozpoznanej choroby przewlekłej?
5. Czy w ciągu ostatnich 14 dni wystąpiła u Pani/Pana utrata węchu lub odczucia smaku?
6. Czy otrzymała Pani/otrzymał Pan jakąkolwiek szczepionkę w ciągu ostatnich 14 dni?
7. Czy Pani/Pan czuje dzisiaj przeziębiony lub ma biegunkę, lub wymioty?

Duga część kwestionariusza zawiera 10 pytań, wśród których znalazły się pytania odnośnie reakcji alergicznych oraz zakrzepicy. Tu oprócz pola "tak" lub "nie" mamy również opcję "nie wiem". Jeśli odpowiemy na którekolwiek z pytań "tak" lub "nie wiem", lekarz może poprosić nas o wyjaśnienie bądź doprecyzowanie.

1. Czy dziś czuje się Pani/Pan chora/chory? (trzeba będzie podać pomiar temperatury ciała wykonany w punkcie szczepień)
2. Czy wystąpiła u Pani/Pana kiedykolwiek ciężka niepożądana reakcja po szczepieniu (dotyczy również pierwszej dawki szczepionki przeciwko COVID-19)?
3. Czy lekarz rozpoznał kiedyś u Pani/Pana uczulenie na glikol polietylenowy (PEG), polisorbat lub inne substancje wchodzące w skład szczepionki 1?
4. Czy w przeszłości lekarz rozpoznał u Pani/Pana ciężką, uogólnioną reakcję alergiczną (wstrząs anafilaktyczny) po podaniu jakiegoś leku, pokarmu, po ukąszeniu przez owada?
5. Czy występuje u Pani/Pana zaostrzenie choroby przewlekłej?
6. Czy otrzymuje Pani/Pan leki osłabiające odporność (immunosupresyjne), np. kortyzon, prednizon lub inny kortykosteroid (deksametazon, Encortolon, Encorton, hydrokortyzon, Medrol, Metypred itp.), leki przeciw nowotworom złośliwym (cytostatyczne), leki zażywane po przeszczepieniu narządu, radioterapię (napromienianie) lub leczenie biologiczne z powodu zapalenia stawów, nieswoistego zapalenia jelita (np. choroby Crohna) lub łuszczycy?
7. Czy choruje Pani/Pan na hemofilię lub inne poważne zaburzenia krzepnięcia?
8. Czy lekarz w przeszłości rozpoznał u Pani/Pana małopłytkowość indukowaną heparyną (HIT) lub czy w przeszłości wystąpił udokumentowany incydent zakrzepicy żył mózgowych?
9. (tylko dla Pań) Czy jest Pani w ciąży?
10. (tylko dla Pań) Czy karmi Pani dziecko piersią?

Kwestionariusz należy podpisać i wskazać datę jego wypełnienia. Cały formularz jest do pobrania na stronie NIZP-PZH. Można go pobrać i uzupełnić w domu.

Wydrukowane kwestionariusze również znajdziemy w punktach szczepień. W przypadku niejasności należy poprosić o wyjaśnienie pracownika medycznego realizującego szczepienie.

3. Na szczepienie zakwalifikuje farmeceuta

Dotychczas każde szczepienie powinno było być poprzedzone kwalifikacją lekarską. Podczas niej lekarz zadawał szereg pytań, przeprowadzał badania fizykalne i na tej podstawie decydował o podaniu lub odroczeniu szczepienia.

W przypadku szczepień przeciw COVID-19 badanie lekarskie nie będzie już konieczne. Jeśli jednak wypełniony przez pacjenta kwestionariusz budzi zastrzeżenia osoby kwalifikującej, przed zaszczepieniem pacjent zostanie skierowany do lekarza.

Żeby przyspieszyć tempo wakcynacji, rząd podjął decyzję o rozszerzeniu grupy uprawnionych do kwalifikacji na szczepienia osób. Obecnie takie prawa uzyskali ratownicy medyczni, stomatolodzy oraz pielęgniarki i położne. Mogą oni samodzielnie, bez dodatkowych szkoleń kierować pacjentów na szczepienia.

Z kolei diagności laboratoryjni, farmaceuci i fizjoterapeuci najpierw muszą przejść odpowiednie szkolenie, po którym zyskują uprawnienia kwalifikujące. Pod nadzorem lekarzy kwalifikować do szczepień będą mogli też studenci 5. i 6. roku medycyny oraz 3. roku studiów pielęgniarskich pierwszego stopnia (pod warunkiem posiadaniu z uczelni dokumentu o zdaniu egzaminu).

Zmiany te budzą duży sprzeciw w środowisku lekarskim.

- Nie krytykuję przyspieszenia programu szczepień, ale uważam, że każdy bez wyjątku pacjent powinien być badany przez lekarza. Większości osobom szczepionym nic nie grozi, ale w niektórych, odosobnionych przypadkach istnieje ryzyko powikłań. Podam przykład z własnej praktyki. Na 103 pacjentów zbadanych w ciągu jednego dnia, podaliśmy 100 szczepionek. W przypadku trzech osób konieczne było przesunięcie czasowe szczepienia. Byli to 40-latkowie bez chorób towarzyszących i z wypełnionym bez zastrzeżeń kwestionariuszem, ale po badaniu lekarskim okazało się, że miały oznaki infekcji, o której sami nie wiedzieli. Ani farmaceuta, ani fizjoterapeuta nie będzie w stanie wychwycić takich pacjentów - opowiada dr Michał Sutkowski, szef Warszawskich Lekarzy Rodzinnych.

4. Co dyskwalifikuje ze szczepienia przeciw COVID-19?

W przypadku podania szczepionek przeciw COVID-19 istnieje niewiele kategorycznych przeciwwskazań. Wszyscy producenci odradzają podawania szczepionek osobom, które mają wysoką gorączkę bądź inne ostre objawy infekcji. Dotyczy to również zaostrzenia wszystkich chorób przewlekłych.

- W przypadku każdego szczepienia zaostrzenie choroby podstawowej jest przeciwskazaniem. Przykładowo, gdyby do mojego gabinetu zgłosiła się osoba, która miałby rozregulowaną cukrzycę z glikemią na poziomie 400-500 mg/dl, nie zleciłbym jej szczepienia. To samo dotyczy osób z kryzą nadciśnieniową - opowiada dr Michał Sutkowski. - Niestety, w Polsce nawet bardzo powszechne choroby nie są dobrze leczone. Powiedziałbym nawet, że większość pacjentów przewlekle chorych jest źle leczona. Takie osoby powinny najpierw wyrównać, ustabilizować swoje choroby, a dopiero później szczepić się przeciw COVID-19 - podkreśla ekspert.

Kolejnym bezwarunkowym przeciwskazaniem jest szoku anafilaktyczny w historii choroby lub alergie na którykolwiek ze składników preparatu.

Takim alergizującym składnikiem w szczepionkach mRNA (Pfizer, Moderna) jest PEG, czyli glikol polietylenowy, a w przypadku preparatów wektorowych - Polisorbat 80 (AstraZeneca, Johnson&Johnson).

Jak tłumaczy prof. dr hab. Marcin Moniuszko, specjalista z Kliniki Alergologii i Chorób Wewnętrznych, obie substancje są uznawane za bezpieczne i często są stosowane w produkcji kosmetyków, leków, kremów oraz innych szczepionek. Mimo to podejrzewa się, że to właśnie PEG może być odpowiedzialny za przypadki anafilaksji po szczepieniu. Z kolei polisorbat 80 w niektórych przypadkach może wywołać krzyżową reakcję alergiczną u osób uczulonych na PEG.

- Jeśli w przeszłości dana osoba miała reakcje alergiczne na leki, w których był zawarty PEG, powinna zostać zdyskwalifikowana ze szczepienia - uważa prof. Marcin Moniuszko.

Zobacz również: Koronawirus. Senność, bóle głowy i nudności mogą zwiastować ciężki przebieg COVID-19. "Wirus atakuje układ nerwowy"

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.