O jakich metodach antykoncepcji wciąż wiemy za mało?
W ostatnich latach w Polsce obserwuje się znaczny wzrost świadomości kobiet na temat metod antykoncepcji oraz prawa do świadomego planowania macierzyństwa. Wciąż jednak królują tradycyjne sposoby zapobiegania ciąży. Tymczasem paleta nowoczesnych, bezpiecznych i wygodnych rozwiązań jest znacznie szersza.
Wzrost świadomości kobiet, zwłaszcza w środowisku osób młodych, odnośnie metod antykoncepcji to bardzo pozytywne zjawisko. Zawdzięczamy je przede wszystkim mediom oraz internetowi, z których większość kobiet czerpie obecnie informacje na temat metod antykoncepcyjnych. Często zdarza się, że zdobytą w ten sposób wiedzę weryfikują one w gabinecie lekarza ginekologa, zadając wiele wnikliwych pytań, zwłaszcza o nowoczesne metody antykoncepcji.
1. Łatwo dostępne
Według badań (GFK 2013) do najczęściej stosowanych przez Polki metod antykoncepcyjnych należą pigułka antykoncepcyjna oraz prezerwatywa. Popularność prezerwatywy wynika głównie z tego, iż jest to metoda praktycznie ogólnodostępna, nie wymaga recepty lekarskiej i można ją za niewielkie czasami pieniądze kupić prawie w każdej aptece, sklepie czy na stacji benzynowej.
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca stosowanie prezerwatywy nie tylko jako środka antykoncepcyjnego, ale również jako profilaktyki zakażeń chorób przenoszonych drogą płciową, tj. kiły czy rzeżączki. Rekomenduje przy tym łączenie prezerwatyw oraz doustnych środków antykoncepcyjnych, zwłaszcza u osób niepozostających w stałych związkach partnerskich.
2. Wymagana regularność
Drugą najchętniej stosowaną metodą jest pigułka antykoncepcyjna. Początki jej popularności sięgają lat 60. ubiegłego stulecia. Ostatnie lata przyniosły kolejne jej ulepszenia, tak by odwzorować naturalny poziom hormonów w poszczególnych fazach cyklu menstruacyjnego przy jednoczesnym ograniczeniu działań niepożądanych.
Obecnie największą popularnością cieszą się pigułki dwuskładnikowe (estrogenowo-progestagenowe) oraz jednoskładnikowe (zawierające sam progestagen). Ostatnio wprowadzony schemat stosowania antykoncepcji to 24+4 (24 tabletki hormonalne oraz 4 tabletki placebo). Zaletą stosowania tego schematu jest brak, uprzednio wymaganej, tygodniowej przerwy w stosowaniu. Dodatkowo okazało się, że rezygnacja z klasycznej 7-dniowej przerwy pomiędzy opakowaniami spowodowała wzrost skuteczności antykoncepcyjnej.
3. Najwyższa skuteczność
Niestety, skuteczność pigułki antykoncepcyjnej uzależniona jest od jej regularnego stosowania. Tej wady pozbawione są inne metody nowoczesnej antykoncepcji w postaci systemów wewnątrzmacicznych lub implantu podskórnego.
Osiągają one (zgodnie ze wskaźnikiem Pearla) skuteczność na poziomie powyżej 99%. Dodatkowo, system wewnątrzmaciczny cechuje najwyższy wynik skuteczności. W przeliczeniu na 3 lata stosowania pigułki lub prezerwatywy – jest on też najbardziej opłacalny finansowo. Ważne jest również to, że - zgodnie z obowiązującymi zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego - można go stosować u kobiet, które rodziły oraz tych, które jeszcze nie rodziły.
4. Zalety nowości
Znacznie lepsze efekty antykoncepcyjne osiąga się w przypadku systemów długoterminowych - wkładki domacicznej czy implantu podskórnego, ale poprawiono też skuteczność pigułki. Rezygnacja z 7-dniowej przerwy pomiędzy opakowaniami i wprowadzenie pigułek w schemacie 24+4 zmniejszyło liczbę ciąż związaną z błędami w dawkowaniu.
Paletę nowoczesnych metod antykoncepcji długoterminowej poszerzył w 2013 roku nowy system wewnątrzmaciczny.
Został on zarekomendowany przez PTG jako system zalecany dla młodych kobiet, w tym również tych, które nie rodziły. System jest przebadany, wykazuje szybką i całkowitą odwracalność działania – po usunięciu systemu płodność kobiety powraca do normy. W porównaniu z dotychczas stosowanym systemem, zmniejszona została ilość hormonu oraz wielkość całego systemu. System oparty jest na uwalnianiu tylko progestagenu, co nie powoduje wzrostu ryzyka zakrzepicy; może on więc również być stosowany przez kobiety otyłe oraz palące papierosy. Główny mechanizm działania polega na efekcie miejscowym - zaburzeniu aktywności plemników i zagęszczeniu śluzu szyjkowego. System w minimalnym stopniu wpływa na owulację. Maksymalny czas jego stosowania to 3 lata. Systemu wewnątrzmacicznego nie mogą stosować m. in. kobiety w ciąży, ze stanami zapalnymi lub nowotworami narządu rodnego (również piersi), wadami anatomicznymi macicy (w tym mięśniakami), poważną chorobą wątroby oraz nadwrażliwością na składniki leku.
Drugą z nowoczesnych metod, które ukazały się w polskich aptekach w ostatnim roku jest implant podskórny. W wielu krajach, np. Wielkiej Brytanii, to jedna z najbardziej powszechnych metod antykoncepcji długoterminowej. Implant zakładany jest w znieczuleniu miejscowym pod skórę, na wewnętrznej powierzchni ramienia ręki niedominującej.
Po usunięciu implantu płodność szybko powraca do normy. Długość stosowania to 3 lata, po usunięciu można od razu założyć kolejny na 3 lata o ile nie pojawiły się przeciwwskazania. Jest to metoda, wbrew pozorom, mało inwazyjna, a do tego bardzo dyskretna. Podobnie jak system wewnątrzmaciczny, implant uwalnia progestagen antykoncepcyjny, ale działa ogólnoustrojowo poprzez hamowanie owulacji. Przeciwwskazania do stosowania implantu podskórnego obejmują min. ciążę, aktualną zakrzepicę, nowotwory zależne od hormonów płciowych, ciężką chorobę wątroby oraz nadwrażliwość na składniki leku.
Wzrost świadomości kobiet odnośnie antykoncepcji jest faktem. I bardzo dobrze! Czas na kolejną rewolucję – upowszechnienie antykoncepcji długoterminowej. Zalety długoterminowych rozwiązań, takich jak wewnątrzmaciczne systemy czy implanty podskórne, są niepodważalne. Cechuje je wysoka skuteczność, niższe koszty stosowania (w przeliczeniu na 3 lata), brak obecności (i działań niepożądanych) estrogenów oraz brak wymogu dyscypliny stosowania, niezbędnej przy zażywaniu tabletek. Powyższe systemy eliminują całkowicie błędy pacjentki związane z pominięciem dawki. Dlatego warto poznać je bliżej i zadać swojemu ginekologowi kilka pytań na ich temat.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.