Trwa ładowanie...

Odwodnienie organizmu – objawy, skutki, przyczyny, leczenie

Odwodnienie organizmu związane jest z zachwianiem równowagi wodno-elektrolitowej
Odwodnienie organizmu związane jest z zachwianiem równowagi wodno-elektrolitowej (Adobe Stock)

Odwodnienie organizmu to stan, w którym zawartość wody w organizmie spada do poziomu tak niskiego, że utrudnione jest jego prawidłowe funkcjonowanie. Jest to stan szczególnie niebezpieczny zwłaszcza dla małych dzieci oraz dla osób starszych. Jakie są objawy odwodnienia organizmu? Jak sprawdzić, czy jest się odwodnionym?

spis treści

1. Odwodnienie organizmu – charakterystyka

Odwodnienie organizmu to nic innego, jak zmniejszenie objętości płynu w organizmie, co wiąże się z utratą zbyt dużej ilości wody oraz elektrolitów. Podczas odwodnienia organizmu dochodzi więc do zachwiania równowagi wodno-elektrolitowej.

Z uwagi na zaburzenia gospodarki wodnej i sodowej odwodnienie dzieli się na:

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"
  • odwodnienie organizmu hipertoniczne, które charakteryzuje się większą utratą wody niż elektrolitów,
  • odwodnienie hipotoniczne, gdzie dochodzi do większej utraty elektrolitów,
  • odwodnienie izotoniczne, gdzie utrata wody jest taka sama jak utrata elektrolitów.

Z kolei ze względu na nasilenie objawów wyróżnia się trzy stopnie odwodnienia – lekkie, umiarkowane lub ostre.

2. Odwodnienie organizmu – przyczyny

Do najczęstszych przyczyn odwodnienia organizmu należą oczywiście biegunka, wymioty oraz wysoka gorączka. Do odwodnienia dochodzi także podczas niektórych chorób, które powodują niechęć do przyjmowania pokarmów oraz napojów. Do takich chorób zaliczamy na przykład chorobę Parkinsona.

Bardzo często do odwodnienia organizmu dochodzi podczas upałów. Pocenie się jest niezbędne, aby ochłodzić organizm, a podczas upałów człowiek może wypocić nawet 10 litrów wody. Jeśli nie zadba o to, aby uzupełnić odpowiednią ilość płynów, dochodzi do odwodnienia.

Do odwodnienia organizmu bardzo często dochodzi podczas silnych upałów
Do odwodnienia organizmu bardzo często dochodzi podczas silnych upałów

3. Odwodnienie organizmu – główne objawy

Jak wygląda człowiek odwodniony? Jak rozpoznać odwodnienie? Kiedy prawidłowa objętość płynów w organizmie spada, zaburza to jego funkcjonowanie. Na samym początku można zaobserwować wczesne objawy odwodnienia organizmu takie jak:

Mogą pojawić się także nietypowe objawy odwodnienia, np. na języku. Jak wygląda język przy odwodnieniu? Pokryty jest on białym nalotem, towarzyszy mu często suchość śluzówek jamy ustnej, a czasem nieświeży oddech. Ponadto przewlekłe odwodnienie może objawiać się także zaparciami oraz bólami głowy.

Jeśli nie dojdzie do uzupełnienia płynów, pojawiają się kolejne oznaki odwodnienia organizmu.

Odwodnienie – objawy w kolejnej fazie:

A jak wygląda odwodniony organizm u dziecka? Część symptomów wygląda tak, jak u dorosłego. Objawy odwodnienia organizmu u dziecka to także m.in.:

  • zapadnięte ciemiączko i gałki oczne,
  • płacz bez łez,
  • apatia, mniejsza aktywność,
  • rozdrażnienie lub wzmożona senność,
  • spierzchnięte usta, nieprzyjemny zapach z ust,
  • przyśpieszony i pogłębiony oddech.

Jak sprawdzić odwodnienie?

W przypadku dzieci wszelkie niepokojące objawy zawsze należy jak najszybciej omówić z lekarzem. Czy istnieje test na odwodnienie u dziecka? Pomocne w sprawdzeniu nawodnienia organizmu jest przede wszystkim obserwowanie ilości i koloru moczu (niewielka ilość oraz ciemna barwa moczu może wskazywać na odwodnienie).

4. Skutki odwodnienia organizmu

Nieznaczny niedobór wody w organizmie może być przyczyną utrzymującego się bólu głowy, obniżonej koncentracji, zmniejszonego pocenia, senności, zmęczenia, czy suchości w ustach. Może wpływać także niekorzystnie na stan cery – skóra staje się bardziej wiotka, matowa i traci naturalny koloryt.

Większy i długotrwały deficyt wody w organizmie może prowadzić do ostrych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, wpływać na zaburzenia regulacji ciśnienia tętniczego, sprzyjać pojawianiu się stanów zapalnych, wpływać na czynność nerek i pracę serca. Odwodnienie może także być powiązane z występowaniem jaskry, splątania, chorób zębów. Do skutków odwodnienia można zaliczyć także zmianę stanu psychicznego, czy zwiększone ryzyko udaru mózgu.

Objawy odwodnienia, jeśli zostaną zlekceważone, w skrajnych przypadkach mogą zakończyć się nawet śmiercią. Jak wygląda śmierć z odwodnienia? Ile bez wody jest w stanie przeżyć organizm ludzki? Bez wody można przeżyć maksymalnie 6-7 dni. W tym przypadku śmierć jednak następuje zwykle znacznie szybciej. Przed śmiercią może pojawić się omdlenie, utrata przytomności.

5. Odwodnienie organizmu – leczenie

Co na odwodnienie organizmu? Głównym i podstawowym elementem leczenia lekkiego odwodnienia organizmu jest zapobieganie dalszej utracie wody oraz uzupełnianie niedoborów. Płynów nie należy jednak uzupełniać zbyt gwałtownie.

Jak się nawodnić w jeden dzień? Do szybkiego nawodnienia dobrze sprawdzają się doustne preparaty nawadniające, które można dostać w aptece bez recepty. Pomocne może być także leczenie domowe (odwodnienie niewielkie, lekkie) – sięganie po kompoty, herbatki ziołowe, mikstury nawadniające, czy wodę kokosową. Duże znaczenie ma także odpoczynek.

Odwodnienie u dorosłego – kiedy do szpitala?

U dorosłych hospitalizacja może być wskazana, kiedy pojawiają się objawy silnego odwodnienia (objawy psychiczne, neurologiczne u dorosłych). W cięższych przypadkach należy podać dożylnie 5 proc. glukozy w przypadku odwodnienia hipertonicznego, a jeśli chodzi o odwodnienie hipotoniczne, zaleca się podanie chlorku sodu lub chlorku sodu i chlorku potasu.

Ile czasu trwa nawodnienie organizmu? Wiele zależy od stopnia odwodnienia, leczenie zwykle trwa od kilku godzin do kilku dni.

6. Odwodnienie organizmu – zapobieganie

W zapobieganiu odwodnieniu organizmu pomocne może być:

  • zapewnienie stałego dostępu do wody i regularne uzupełnianie płynów,
  • zwiększenie spożycia wody, gdy pojawia się większe ryzyko odwodnienia, np. podczas aktywności fizycznej i upałów,
  • zdrowa zbilansowana dieta, spożywanie owoców i warzyw, które zawierają dużo wody,
  • unikanie alkoholu, dużej ilości kawy, napojów zawierających kofeinę, moczopędnych, gazowanych,
  • w czasie upałów ograniczenie długotrwałego przebywania na słońcu w godzinach południowych, planowanie aktywności fizycznej na świeżym powietrzu głównie rano lub wieczorem,
  • częste przerwy w chłodnym lub zacienionym miejscu w przypadku pracy na zewnątrz w czasie upałów,
  • uzupełnianie strat wodno-elektrolitowych po zakończonym wysiłku fizycznym.

Osoby, które mają problem z pamiętaniem o regularnym sięganiu po wodę, mogą skorzystać także z aplikacji mobilnych, które przypominają o konieczności uzupełnienia płynów.

Zobacz także:

7. Zalecane ilości spożycia płynów dla utrzymania odpowiedniego nawodnienia

Zazwyczaj zaleca się osobom dorosłym wypijać dziennie ok. 2-2,5 litra wody. Jednak należy pamiętać, że zapotrzebowanie na wodę jest bardzo indywidualne. Nie zależy bowiem tylko od masy ciała, ale też wielu innych czynników, jak wiek, płeć, stan zdrowia, dieta, temperatura otoczenia, czy wilgotność powietrza. Szczególnie istotny jest zwłaszcza poziom aktywności fizycznej.

8. Czy istnieją grupy ludzi, które są bardziej podatne na odwodnienie?

Grupy ludzi najbardziej narażone na odwodnienie to:

  • niemowlęta i małe dzieci,
  • seniorzy,
  • osoby niepełnosprawne,
  • kobiety w ciąży,
  • pacjenci z niektórymi chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą,
  • osoby uzależnione od alkoholu,
  • sportowcy,
  • osoby przebywające długo na słońcu,
  • pacjenci przyjmujący leki moczopędne lub przeczyszczające,
  • chorzy na Parkinsona.

9. Czy istnieją płyny lub napoje elektrolitowe, które mogą pomóc w nawodnieniu organizmu?

W nawadnianiu pomóc mogą dedykowane do tego produkty, takie jak napoje elektrolitowe. Napoje elektrolitowe zapewniają szybkie nawodnienie organizmu oraz dostarczają substratów energetycznych.

Warto jednak pamiętać, że napoje elektrolitowe zaliczane są do tzw. napojów funkcyjnych i nie są przeznaczone dla każdego. Wskazane są głównie dla sportowców oraz osób wykonujących ciężką pracę fizyczną. Powinny być spożywane zgodnie ze wskazaniami i tylko w umiarkowanych ilościach.

10. Czy tylko wysiłek fizyczny może prowadzić do odwodnienia, czy istnieją inne czynniki?

Co odwadnia organizm? Duża aktywność fizyczna jest tylko jednym z czynników, które sprawiają, że można się odwodnić. Jak jeszcze można doprowadzić do tego stanu?

Ryzyko odwodnienia może zwiększać także m.in.:

  • stosowanie leków moczopędnych lub przeczyszczających, suplementów diety usuwających nadmiar wody,
  • picie dużej ilości płynów o działaniu odwadniającym, np. alkohol, kofeina,
  • zażywanie substancji psychoaktywnych,
  • zbyt duże ilości soli kuchennej w diecie, ale i stosowanie diety małosolnej lub bezsolnej,
  • niedożywienie,
  • nadmierne pocenie się,
  • oparzenia większych powierzchni ciała.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Niedobór żelaza
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze