Rodzaje orientacji seksualnych. Jak określić swoją orientację seksualną?

Podstawowy podział orientacji seksualnych uwzględnia orientację heteroseksualną, która charakteryzuje się pociągiem seksualnym do osób płci przeciwnej, orientację homoseksualną, w której to podobają nam się osoby tej samej płci, a także orientację biseksualnej, która charakteryzuje się pociągiem seksualnym zarówno wobec kobiet, jak i mężczyzn. Warto nadmienić, że ostatnio mówi się coraz wiecej o aseksualności jako czwartej orientacji seksualnej. Czym jednak jest sama orientacja seksualna i w jaki sposób jest uwarunkowana? Co oznacza popularny w ostatnim czasie zwrot "coming out"?

1. Czym jest orientacja seksualna?

Orientacja seksualna to trwały, emocjonalny, uczuciowy i seksualny pociąg wobec osób określonej płci. Wbrew spotykanym do dziś opiniom nie jest on kwestią wyboru danej osoby, a uwarunkowany jest złożonym wzajemnym oddziaływaniem czynników zarówno biologicznych, jak i środowiskowych oraz poznawczych, włączając w to uwarunkowania genetyczne i wrodzone czynniki hormonalne. Nie jest jednak możliwe stwierdzenie, jaki mechanizm działania wszystkich czynników musi nastąpić, żeby człowiek mógł określić własną orientację seksualną. Z pewnością dochodzi do złożonych interakcji wszystkich czynników, które w rezultacie zadecydują o charakterze seksualnym osoby.

Coraz częściej stosuje się określenie orientacja psychoseksualna, nieograniczające się tylko do sfery popędu seksualnego, a jednocześnie podkreślające mocno wewnętrzne, głębokie pragnienie zaspokajania potrzeb psychicznych człowieka poprzez tworzenie związków z drugą osobą.

2. Kiedy kształtuje się orientacja seksualna?

Zobacz film: "Jak często uprawiamy seks?"

Proces ten zaczyna się już w fazie rozwoju prenatalnego, następnie podlega wpływowi wielu czynników w dalszych fazach życia. Orientacja seksualna to nie tylko to, z kim uprawiamy seks, to całe bogactwo zachowań, emocji, fantazji, a nawet zainteresowań, poziomu samoświadomości, seksualnych i życiowych preferencji, wyborów.

Większość seksuologów wyróżnia 3 orientacje: hetero, homo i biseksualną. Żadna z orientacji sama w sobie nie jest zaburzeniem i nie powinna być tak traktowana.

Kształtowanie się ludzkiej seksualności następuje w wieku dziecięcym, szczególnie nasila się w okresie dojrzewania, kiedy w zdecydowanej większości dominuje brak doświadczeń seksualnych. Ludzie nie mogą wybrać sobie orientacji seksualnej. Heteroseksualizm, homoseksualizm i biseksualizm są w człowieku zakorzenione od początku, okres dojrzewania i uświadamiania sobie własnych potrzeb tylko identyfikują orientację człowieka.

Wiele nastolatków przeżywa rozterki w związku z odkrywaniem własnej orientacji psychoseksualnej. Często mylnie odczytują własne reakcje i wypierają się niechcianego homoseksualizmu. W procesie akceptacji własnej orientacji seksualnej bardzo duże znaczenie ma środowisko i osoby najbliższe. To one często informują danego nastolatka, co powinien odczuwać, żeby było uznane za zgodne z normami wyznaczonymi przez społeczeństwo. Fantazje erotyczne z osobami tej samej płci, marzenia senne, erekcje bądź masturbacje na wspomnienie osoby tej samej płci, incydentalny kontakt seksualny z partnerem tej samej płci – to główne przyczyny rozterek nastolatków. Według naukowców, pojedyncze okoliczności nie świadczą o orientacji seksualnej.

3. Rodzaje orientacji seksualnej

Seksuologia wyróżnia trzy podstawowe rodzaje orientacji:

• orientacja heteroseksualna nazywana również heteroseksualizmem (pociąg do osób przeciwnej płci),
• orientacja homoseksualna nazywana również homoseksualizmem (pociąg do osób tej samej płci),
• orientacja biseksualna nazywana również biseksualizmem (pociąg zarówno do kobiet, jak i mężczyzn, w różnych proporcjach).

Obecnie trwa debata nad uznaniem czwartej orientacji seksualnej, jaką jest aseksualizm, czyli brak pociągu seksualnego zarówno do mężczyzn, jak i do kobiet.

3.1. Heteroseksualizm

Heteroseksualizm, heteroseksualność, orientacja heteroseksualna oznacza, że dana osoba odczuwa pociąg płciowy do osób płci przeciwnej. Kobietom podobają się mężczyźni, a kolei mężczyznom kobiety. Określenia „heteroseksualny” i „heteroseksualizm” używa się zazwyczaj w odniesieniu do osób, warto jednak podkreślić, że heteroseksualizm jest powszechny wśród zwierząt, płazów czy gadów. Heteroseksualizm pozwala zarówno ludziom, jak i zwierzętom rozmnażać się i wydawać na swiat potomstwo.

3.2. Homoseksualizm

Homoseksualizm czyli orientacja homoseksualna, oznacza pociąg do osób tej samej płci. Odsetek osób homoseksualnych w każdej populacji jest zbliżony i wynosi około 5%. Czy to mało? Te 5% to około 2 mln osób homoseksualnych w Polsce, 1–2 uczniów w trzydziestoosobowej klasie. To, że zachowania homoseksualne występują także u niektórych gatunków zwierząt, a zjawisko homoseksualności istnieje od zawsze w historii ludzkości, niezależnie od szerokości geograficznej, świadczy o biologicznym podłożu zjawiska.

Powszechność heteroseksualizmu powoduje, że homoseksualizm odbierany jest jako dewiacja seksualna, a to przecież jedna z trzech uznanych orientacji seksualnych.

3.3. Biseksualizm

Biseksualizm nazywany również biseksualnością lub orientacją biseksualną oznacza pociąg płciowy zarówno do kobiet, jak i do mężczyzn. Osoba biseksualna może uprawiać seks oraz wchodzić w związki emocjonalne z przedstawicielami obu płci. Może utrzymywać równocześnie związki z mężczyznami i kobietami lub przez długi czas być w związku heteroseksualnym, a następnie związać się z osobą tej samej płci. Wydawać by się mogło, że jest to sytuacja bardzo komfortowa, wszyscy znają żart mówiący o tym, że biseksualność podwaja szanse na sobotnią randkę. Niestety, rodzi też wiele problemów. Osoby biseksualne nie znajdują zrozumienia u heteroseksualnej części społeczeństwa („jak to możliwe, że im wszystko jedno”), natomiast homoseksualiści często odnoszą się do nich nieufnie („biseksualistka porzuci cię dla faceta”, „nie ma facetów bi, tylko tchórze, którzy nie mają odwagi przyznać, że są gejami”).

3.4. Aseksualność (aseksualizm)

Ostatnio mówi się także o aseksualności jako o czwartej orientacji seksualnej. Osoby aseksualne nie odczuwają pożądania seksualnego. Szacuje się, że około 1% populacji nigdy nie odczuwało pożądania w kierunku swojej czy odmiennej płci. Osobą aseksualną nie jest natomiast ktoś, kto posiada potrzeby seksualne, ale z jakichś powodów rezygnuje z ich realizacji (np. lęk, że się nie sprawdzi, celibat z powodów religijnych).

4. Coming out

Orientacja seksualna i zachowania seksualne nie zawsze są ze sobą zbieżne. Wiele osób z różnych powodów żyje, zaprzeczając własnej homo- czy biseksualności, ukrywając ją. Osoby homoseksualne niekiedy żenią się/wychodzą za mąż, mają dzieci między innymi po to, aby nikt nie domyślił się, kim naprawdę są. Dlaczego tak się dzieje?

Geje i lesbijki nie dorastają na księżycu, ale w tym samym co my społeczeństwie. Uczą się, że gdy chcemy kogoś obrazić, mówimy: „ty lesbo”, „ty zboczeńcu”, „homo nie wiadomo”. I także od najmłodszych lat słyszą od ważnych dla siebie osób, rodziców, nauczycieli, że nie są „prawdziwymi mężczyznami”, „powinno się ich leczyć”. Często w końcu sami w to wierzą. Są przekonani, że jako homoseksualiści skazani są na samotność czy rozwiązły tryb życia, bez szans na stały związek. Nierzadko czują, że zawiedli i rozczarowali rodziców. Często są to osoby wierzące, dla których zachowania homoseksualne są grzechem. Dopóki istniał będzie problem homofobii, irracjonalnego lęku i nienawiści do osób homoseksualnych, takie sytuacje będą się zdarzały.

Coming out – zwrot pochodzący od angielskiego coming out the closet (wyjście z szafy) – oznacza ujawnienie swojej orientacji homoseksualnejprzed rodziną, przyjaciółmi czy współpracownikami.Osoby, które dokonały coming outu, przyznają, że nie było to łatwe, ale mimo wszystko wyzwalające doświadczenie, a życie w ukryciu w ostatecznym rozrachunku wiąże się z większymi kosztami emocjonalnymi.

Mimo że w 1973 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) wykreśliło homoseksualizm ze swojej klasyfikacji chorób, a w 1991 roku to samo uczyniła Światowa Organizacja Zdrowia, do dziś można spotkać się z opiniami, że biseksualizm czy homoseksualizm są zaburzeniami psychicznymi. Hasła te najczęściej wygłaszają politycy, podczas gdy do merytorycznej dyskusji przygotowani są seksuolodzy, lekarze i psycholodzy.

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne oraz inne towarzystwa naukowe zdecydowanie sprzeciwiają się jakimkolwiek formom leczenia homoseksualizmu. Orientacji seksualnej nie da się zmienić w toku psychoterapii ani oddziaływań medycznych, choć oczywiście można wytrenować daną osobę, by żyła, zaprzeczając własnej seksualności. Wiąże się to z ogromnymi kosztami emocjonalnymi i może prowadzić do psychopatologii. Badania dowodzą, że tzw. terapie naprawcze, prowadzone głównie przez grupy religijne, rodzą liczne zagrożenia dla poddawanych im osób, są to m.in.: depresja, problemy z samoidentyfikacją, zachowania autodestrukcyjne. 5 sierpnia 2009 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne przyjęło rezolucję wzywającą psychoterapeutów do nieinformowania pacjentów, że mogą zmienić orientację seksualną poprzez terapię lub pokrewne oddziaływania.

5. Czy można zmienić orientację seksualną?

Orientacja seksualna nie jest świadomym wyborem człowieka, nie można jej sobie narzucić. Wiąże się to z konfliktem psychiczno-emocjonalnym. Odkrycie w sobie homoseksualności nie musi zostać przez homoseksualistę zaakceptowane. Czynnik środowiskowy, rodzinny lub religijny powoduje, że trudno się w takiej sytuacji odnaleźć, homoseksualista zaczyna walczyć ze sobą i własną tożsamością seksualną. Według psychologów, powstrzymywanie naturalnego pociągu seksualnego nie może trwać wiecznie, próby podwójnej tożsamości kończą się rezygnacją i poddaniem tłumionej orientacji (zdarza się, że mężczyzna, będący w kilkuletnim związku z kobietą, będący ojcem dwojga dzieci, zmienia swoje życie i decyduje się być zdeklarowanym homoseksualistą).

Zdarza się, że osoby o odmiennej seksualności próbują podjąć terapię psychologiczną bądź psychiatryczną, która zmieni ich orientację. Homoseksualizm nie jest jednak chorobą, toteż z dostępnych danych statystycznych wynika, że wszelkie próby leczenia okazują się nieskuteczne (w 1990 roku, decyzją Światowej Organizacji Zdrowia WHO, homoseksualizm został wykreślony z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Zaburzeń).

6. Jak określić swoją orientację seksualną?

Zdaniem wielu specjalistów, orientacja seksualna może zostać rozpoznana już około dwunastego roku życia. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez psychologa Gary'ego Remafedi z Uniwerystetu w Minessocie, około dwudziestu pięciu procent dwunastolatków nie jest w stanie określić dokładnie swojej orientacji, z kolei dziewiętnaście procent młodych ankietowanych określiło swoją orientację seksualną. Z czego wynika ta rozbieżność? Wiele wskazuje na to, że istotną rolę w tym temacie odgrywają pierwsze doświadczenia nastolatków. Oczywiście, mamy tutaj na myśli pierwsze pocałunki, trzymanie się za ręce, dotykanie ciała bliskiej osoby, a nie całkowite zbliżenie seksualne.

Pytania o własną orientację seksualną nie są niczym nadzwyczajnym, bez względu na to, padają z ust dwunastolatka, siedemnastolatka czy dwudziestopięciolatka.

Osoba, która nie jest pewna swojej seksualności może skorzystać z pomocy specjalisty. Pomocna może okazać się wizyta u seksuologa lub psychoterapeuty. Specjalista po dokładnym wysłuchaniu relacji pacjenta, powinien mieć pewien ogląd na to, czy sympatia wobec tej samej płci spowodowana jest potrzebą zbudowania romantycznej relacji z drugim człowiekiem, czy rzeczywiście wynika ona z homoseksualizmu lub biseksualizmu.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.