Trwa ładowanie...

#SzczepSięNiePanikuj. Niepożądane odczyny poszczepienne. Które są szczególnie groźne?

Ból w miejscu wkłucia i zmęczenie - to najczęstsze dolegliwości, które zgłaszają osoby, które dostały szczepionki Pfizera i Moderny
Ból w miejscu wkłucia i zmęczenie - to najczęstsze dolegliwości, które zgłaszają osoby, które dostały szczepionki Pfizera i Moderny (Getty Images)

Jakie reakcje niepożądane mogą wystąpić po przyjęciu szczepionki Pfizera i Moderny? Czy któreś z nich są groźne dla życia i zdrowia? Wątpliwości w rozmowie z WP abcZdrowie rozwiewa wirusolog i immunolog prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska.

spis treści

Artykuł jest częścią akcji Wirtualnej Polski #SzczepSięNiePanikuj.

1. Niepożądane odczyny po szczepionkach przeciw COVID-19

Z badania przeprowadzonego w styczniu przez BioStat® wynika, że szczepienia przeciw COVID-19 obawia się co drugi Polak. Do wątpliwości częściej przyznają się kobiety (w sumie 62,5 proc.) oraz osoby poniżej 34 lat.

Zobacz film: "Czy zaszczepiony może nie nosić maseczki? Prof. Fal odpowiada na mity"

Duża część społeczeństwa nadal zadaje pytanie, czy szczepionki wytworzone w tak błyskawicznym tempie na pewno są bezpieczne. Specjaliści uspokajają i tłumaczą, że dostępne w Polsce szczepionki są dobrze przebadane i nie ma powodów do obaw. U części osób mogą po nich wystąpić niepożądane reakcje, ale większość z nich jest niegroźna i mija po upływie maksymalnie 3 dni od przyjęcia preparatu.

- Tak jak w przypadku każdego leku, również po szczepionce może pojawić się odczyn niepożądany o silniejszym natężeniu, np. gorączka czy powiększenie węzłów chłonnych i to nie jest w dalszym ciągu niepokojące. W badaniach klinicznych obu tych szczepionek uczestniczyło ok. 70 tys. osób i donoszono o bardzo nielicznych przypadkach hospitalizacji, które miały swoje uzasadnienie w sytuacji zdrowotnej danej osoby. Gdy obecnie na świecie jest już zaszczepionych ponad 40 mln osób to siłą rzeczy, przy takiej skali, mogą być odnotowane jakieś poważniejsze odczyny poszczepienne. Jest to związane z wieloma czynnikami. Pamiętajmy, że każdy z nas inaczej reaguje na szczepionki, leki i u niektórych, np. zwykła aspiryna może wywołać uczulenie - tłumaczy prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska z Katedry Wirusologii i Immunologii UMCS w Lublinie.

2. Szczepionki Pfizera i Moderny - czym się różnią?

Prof. Szuster-Ciesielska wyjaśnia, że szczepionki Pfizera i Moderny różnią się przede wszystkim warunkami transportu i przechowywania. W pozostałych kwestiach są bardzo zbliżone, zarówno jeśli chodzi o skuteczności, jak i bezpieczeństwo.

- Sposób podania obu szczepionek jest dokładnie taki sam – domięśniowo za pomocą iniekcji. W przypadku Pfizera podanie drugiej dawki ma miejsce po 3 tygodniach, zaś Moderny – po 4 tygodniach. Skuteczność jednej i drugiej wynosi powyżej 90 proc., a więc pod tym względem nie ma między nimi istotnej różnicy - mówi specjalistka w dziedzinie wirusologii i immunologii.

Porównanie szczepionek na COVID-19
Porównanie szczepionek na COVID-19 (WP abcZdrowie)

Możliwe działania niepożądane po szczepionce Pfizera:

  • ból w miejscu wstrzyknięcia (80 proc.),
  • zmęczenie (60 proc.),
  • ból głowy (50 proc.),
  • ból mięśni i dreszcze (30 proc.),
  • ból stawów (20 proc.),
  • gorączka i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia (10 proc.).

Możliwe działania niepożądane po szczepionce Moderny:

  • ból w miejscu wstrzyknięcia (92 proc.),
  • zmęczenie (70 proc.),
  • bóle głowy (64,7 proc.),
  • bóle mięśni (61,5 proc.),
  • bóle stawów (46,4 proc.),
  • dreszcze (45,4 proc.),
  • nudności / wymioty (23 proc.),
  • obrzęk / tkliwość pach (19,8 proc.), gorączka (15,5 proc.),
  • obrzęk w miejscu wstrzyknięcia (14,7 proc.),
  • zaczerwienienie (10 proc.).

Prof. Szuster-Ciesielska przypomina, że szczepionki Pfizera i Moderny wykonane są według tej samej technologii, w związku z czym w obu przypadkach u pacjentów mogą wystąpić bardzo zbliżone odczyny poszczepienne. Do najczęściej występujących należą te związane z samym miejscem wkłucia, czyli zaczerwienienie lub obrzęk. Podczas badań klinicznych zauważono, że niepożądane reakcje występowały częściej w młodszych grupach wiekowych, a odczyny poszczepienne pojawiały się z nieco większym natężeniem po podaniu drugiej dawki preparatu.

3. Wstrząs anafilaktyczny po podaniu szczepionek przeciw COVID-19. Kto jest w grupie ryzyka?

W Polsce od początku szczepień do 19 stycznia do Państwowej Inspekcji Sanitarnej zgłoszono 235 niepożądanych odczynów poszczepiennych, większość miała charakter łagodny. Były też poważniejsze dolegliwości, takie jak drętwienie kończyn, bóle w klatce piersiowej, drgawki gorączkowe, napad padaczki. U jednej z kobiet w 6-7 dniu po szczepieniu wystąpiły wymioty, ból brzucha, utrata węchu i smaku. Z kolei pacjentkę z Gdańska skierowano na intensywną terapię, po tym jak po podaniu szczepionki na kilka sekund straciła świadomość. Były też pojedyncze przypadki reakcji anfilaktycznych z utratą przytomności i zatrzymaniem oddechu.

Najgroźniejszym z możliwych działań niepożądanych po szczepionkach Pfizera i Moderny jest wstrząs anafilaktyczny
Najgroźniejszym z możliwych działań niepożądanych po szczepionkach Pfizera i Moderny jest wstrząs anafilaktyczny (Getty Images)

- Najgroźniejszym NOP zaobserwowanym u osób zaszczepionych jest wstrząs anafilaktyczny. Tę ostrą reakcję odnotowano u osób, które już miały w przeszłości tego typu epizody, a więc ich organizmy są bardziej uwrażliwione na składniki szczepionkowe. Szacuje się, że te reakcje występują z częstotliwością 11 przypadków na 1,1 mln osób, którym podano szczepionkę. To nie jest wysoki odsetek i niska cena, jaką musi ponieść populacja człowieka za nabycie odporności. Dodajmy, że gdyby nie szczepionka, to przy śmiertelności wirusa na poziomie 3 proc. wśród tych 1,1 mln osób doszłoby do 33 tys. zgonów - podkreśla prof. Szuster-Ciesielska.

4. Kto jest narażony na powikłania po szczepionkach? O czym musimy poinformować lekarza?

Prof. Szuster-Ciesielska ostrzega przed fake newsami. Już widać, że na forach przeciwników szczepień pojawia się wiele niesprawdzonych informacji na temat skutków ubocznych szczepionek. Zawsze trzeba poznać cały kontekst opisywanej historii.

- Głośna była historia kobiety, która dostała ataku drgawek po szczepieniu. W internecie krąży taki film. Kobieta, która jest przedstawiona w tym filmie, została zdiagnozowana jako osoba cierpiąca na zespół stresu pourazowego, wypisana została z czterech szpitali właśnie z tą diagnozą. U takich osób każdy stres może wywołać gwałtowną reakcję, w tym ten związany ze szczepieniem. Kolejna szeroko komentowana sprawa to 23 przypadki śmierci w Norwegii. Wszystkie te osoby były w bardzo podeszłym wieku, znajdowały się w terminalnym stanie choroby. Obecnie trwa ustalanie, czy bezpośrednią przyczyną śmierci mogła być właśnie szczepionka - wyjaśnia profesor.

- W związku z tą sytuacją, Norweski Instytut Zdrowia Publicznego zalecił, aby u osób, które są w bardzo podeszłym wieku i cierpią na nieuleczalne choroby, a przewidywany czas przeżycia może wynosić kilka tygodni czy miesięcy, rozważyć celowość podania szczepionki. U tych osób jakiekolwiek objawy niepożądane źle wpływają na ogólny stan zdrowia w porównaniu do osób młodszych i nieobciążonych takimi poważnymi chorobami - dodaje.

Specjalistka w dziedzinie wirusologii i immunologii przypomina, żeby przed zaszczepieniem poinformować lekarza o swoim stanie zdrowia.

- Czy jesteśmy na coś uczuleni i czy wcześniej miały miejsce jakieś silne reakcje uczuleniowe, np. na leki albo podawane szczepionki. Czy cierpimy na jakąś chorobę przewlekłą i na jakim jest ona etapie – uregulowana czy zaostrzona, czy kobieta jest w ciąży lub karmi dziecko. To są kluczowe informacje dla lekarza. W sytuacji, kiedy pacjent ma zaostrzoną chorobę przewlekłą, wtedy proponuje się przesunięcie terminu szczepienia na czas, kiedy będzie ona uregulowana - przypomina prof. Szuster-Ciesielska.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze