Wstrząs anafilaktyczny nie jest przeciwwskazaniem do podania drugiej dawki szczepionki przeciw COVID-19?

Wyniki najnowszych badań wskazują, że osoby, u których po podaniu pierwszej dawki szczepionki przeciw COVID-19 wystąpiły reakcje alergiczne, w tym również wstrząs anafilaktyczny, nie powinny jednak rezygnować z przyjęcia drugiej dawki preparatu. - Problem tkwi w prawidłowym postawieniu diagnozy. W przypadku wszystkich pacjentów, którzy trafiają do mnie z rozpoznaniem reakcji anafilaktycznej, wykonanie testów wykazuje jednak brak przeciwwskazań do szczepienia - wyjaśnia prof. Ewa Czarnobilska.

1. Reakcja anafilaktyczna nie zawsze jest przeciwskazaniem do szczepienia przeciw COVID-19

Jak twierdzi prof. Ewa Czarnobilska, kierownik Centrum Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, od początku akcji szczepień alergolodzy z podejrzeniem traktowali statystyki dotyczące przypadków wystąpienia reakcji anafilaktycznej po szczepieniu przeciw COVID-19.

Zobacz film: "Prof. Flisiak o obowiązkowych szczpieniach przeciw COVID-19"

- Szacuje się, że wstrząs anafilaktyczny po szczepieniach występuje z częstotliwością 1-1,3 na milion wykonanych zastrzyków. Tymczasem w przypadku szczepionek przeciw COVID-19 statystyki są nawet dziesięciokrotnie wyższe - 11 osób na milion. To daje nam podstawy uważać, że większość przypadków uznawanych za anafilaksję tak naprawdę nią nie jest - opowiada ekspertka.

Problem polega na tym, że wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego po pierwszej dawce szczepienia jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do podania drugiej. W praktyce oznacza to, że spora grupa osób pozostaje bezbronna wobec SARS-CoV-2, ponieważ jedna dawka szczepienia nie chroni przed nowymi i bardziej zjadliwymi wariantami wirusa.

Najnowsze badania amerykańskich naukowców, które właśnie zostały opublikowane na łamach czasopisma "JAMA", wskazują, że wątpliwości alergologów są zasadne i anafilaksja nie zawsze powinna dyskwalifikować pacjenta ze szczepienia przeciw COVID-19.

2. "Wszyscy ochotnicy tolerowali drugą dawkę szczepionki"

Fachowcy z pięciu ośrodków w USA skupiali się na pacjentach, u których po otrzymaniu pierwszej dawki szczepionek mRNA (Pfizer lub Moderna) doszło do reakcji alergicznych. Za takie uznawano objawy, które występowały w ciągu 4 godzin od podania szczepionki.

Łącznie w badaniu wzięło udział 189 pacjentów, którzy najczęściej zgłaszali następujące objawy:

• uderzenia gorąca oraz rumień w miejscu podania szczepionki - 28 proc.,
• zawroty głowy i osłabienie - 26 proc.,
• mrowienie - 24 proc.,
• ucisk w gardle - 22 proc.,
• pokrzywka - 21 proc.,
• świszczący oddech lub duszność - 21 proc.

W przypadku 17 proc. z tych pacjentów stwierdzono wstrząs anafilaktyczny.

Z tej grupy ochotników 159 pacjentów, w tym 19 z rozpoznanym wstrząsem anafilaktycznym, postanowiło przyjąć drugą dawkę szczepionki przeciw COVID-19. W ramach badania 30 proc. ochotników otrzymało wcześniej leki przeciwhistaminowe.

Ku zaskoczeniu badaczy wszyscy ochotnicy tolerowali drugą dawkę szczepionki. Tylko u 20 proc. zaobserwowano natychmiastowe i prawdopodobnie alergiczne objawy związane z podaniem szczepienia. Jednak były one łagodne oraz ustępowały samoistnie lub po podaniu leków przeciwhistaminowych.

"Badanie potwierdza bezpieczeństwo podania drugiej dawki szczepionki Pfizer-BioNTech lub Moderna pacjentom, którzy zgłaszają natychmiastowe i potencjalnie alergiczne reakcje po pierwszej dawce. Wszyscy pacjenci, którzy otrzymali drugą dawkę, bezpiecznie ukończyli serię szczepień i będą mogli w przyszłości przyjmować szczepionki mRNA przeciw COVID-19. Tolerancja drugiej dawki po reakcjach na pierwszą dowodzi, że wiele ze zdiagnozowanych reakcji nie było prawdziwymi wstrząsami anafilaktycznymi" - konkludują naukowcy.

3. Fałszywy wstrząs anafilaktyczny, czyli kiedy omdlenie jest brane za alergię

Z tym wnioskiem zgadza się również prof. Ewa Czarnobilska.

- Do mojej poradni zgłasza się wielu pacjentów, którym w punkcie szczepień rozpoznano reakcję anafilaktyczną. Są zrozpaczeni, że nie mogą otrzymać drugiej dawki szczepienia. Po pogłębionej diagnostyce jednak zawsze okazuje się, że w rzeczywistości te osoby nie miały przeciwskazań - opowiada profesor.

Jak wyjaśnia prof. Czarnobilska, problem tkwi w prawidłowym postawieniu diagnozy.

- Jednoznacznie stwierdzić, czy doszło do wstrząsu anafilaktycznego, możemy tylko oznaczając poziom tryptazy w surowicy. Trudność polega na tym, że krew na badanie powinniśmy zabezpieczyć w ciągu od 30 min. do 3 godz. po wystąpieniu reakcji. Z tego, co mi wiadomo, takie badania raczej nie są wykonywane. Pacjent dostaje zastrzyk adrenaliny i z automatu ma zapis o wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego - opowiada prof. Czarnobilska. - Trudno się temu dziwić, ponieważ zdiagnozowanie wstrząsu anafilaktycznego nie jest takie łatwe, a w punktach szczepień zazwyczaj pracują młodzi lekarze bez specjalizacji z alergologii - dodaje.

Dlatego zdaniem ekspertki w każdym takim przypadku konieczna jest konsultacja u alergologa celem weryfikacji rozpoznania.

- Zazwyczaj już przy pogłębionym wywiadzie okazuje się, że był to nie wstrząs anafilaktyczny, tylko reakcja wazowagalna, czyli omdlenie. Często też NOP-y brane są za objawy reakcji anafilaktycznej. Przykładowo drętwienie całego ciała albo uczucie pieczenia skóry. Takie objawy powodują duży stres u pacjenta, a w konsekwencji reakcję emocjonalną w postaci szybszego bicia serca, bladości powłok skórnych, uczucia zimna oraz dreszczy- wyjaśnia prof. Czarnobilska.

Jak podkreśla prof. Czarnobilska, pacjenci z rozpoznanym szokiem anafilaktycznym mogą wykonać test ze szczepionką, który pokaże, czy rzeczywiście są uczuleni na składniki preparatu. Badanie to jednak nie jest dostępne we wszystkich placówkach, ponieważ nie każda ma możliwość pozyskania szczepionek przeciw COVID-19, które są konieczne do przeprowadzenia testu.

Zobacz także: COVID-19 u osób zaszczepionych. Polscy naukowcy zbadali, kto choruje najczęściej

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.