Te grupy już mogą przyjąć czwartą dawkę szczepionki przeciwko COVID-19. Jak długo będą odporne na wirusa?

Ministerstwo Zdrowia poinformowało, że osoby z deficytami odporności, które po dwóch dawkach szczepionki przeciw COVID-19 otrzymały trzecią, dodatkową dawkę, mogą otrzymać dawkę przypominającą (czwartą) w odstępie co najmniej pięciu miesięcy od dodatkowej. Wiadomo już także, jakie preparaty powinni przyjąć immunoniekompetentni. Jaka jest skuteczność czwartej dawki i jak długo chroni przed COVID-19? Czy wszyscy powinniśmy ją przyjąć?

1. Czwarta dawka szczepionki. Jakie preparaty są dostępne w Polsce?

Jak informuje resort zdrowia, decyzja o podaniu czwartej dawki osobom z niedoborami odporności została podjęta z uwzględnieniem stanowiska Rady Medycznej oraz zaleceń Zespołu ds. Szczepień Ochronnych.

Okazuje się, że czwartą dawkę mogą przyjąć także osoby niepełnoletnie, które zmagają się z chorobami.

Zobacz film: "Prof. Zajkowska o twindemii"

- Osoby w wieku od 12 lat, które otrzymały dawkę dodatkową (osoby z zaburzeniami odporności), mogą otrzymać dawkę przypominającą (czwartą) w odstępie co najmniej pięciu miesięcy od dawki dodatkowej – poinformowało ministerstwo.

Przypomnijmy: dawka przypominająca (booster dose) szczepionki podawana jest osobom, które ukończyły podstawowy schemat szczepienia. Dawka dodatkowa (additional dose) szczepionki, inaczej dawka uzupełniająca, potrzebna jest osobom, u których odpowiedź immunologiczna na szczepienie podstawowe mogła być niewystarczająca.

Z informacji przekazanych przez MZ w szczepieniu przypominającym wykonywanym u osób po dawce dodatkowej zaleca się podanie szczepionki:

• mRNA - Comirnaty (Pfizer-BioNTech) w pełnej dawce (30 µg) 0,3 ml
• lub Spikevax (Moderna) w połowie dawki (50 µg) – 0,25 ml.

- Szczepionka COVID-19 Vaccine Janssen może być jedynie warunkowo podana jako heterologiczna dawka przypominająca po szczepieniu podstawowym z dawką dodatkową, wykonanym szczepionką mRNA przeciw COVID-19 u osób powyżej 18. r.ż. – zaznaczono.

W komunikacie resortu dodano, że po okresie 150 dni od dawki dodatkowej, w systemie automatycznie pojawi się skierowanie na szczepienie dawką przypominającą.

- W przypadku braku skierowania, decyzję o jego wystawieniu podejmuje lekarz z zachowaniem wymaganego minimalnego odstępu dla podania dawki przypominającej – czytamy na stronie MZ.

2. Dla kogo czwarta dawka?

Czwartą dawkę szczepionki przeciwko COVID-19 mogą w Polsce przyjąć pacjenci:

• otrzymujący aktywne leczenie przeciwnowotworowe;
• po przeszczepach narządowych;
• przyjmujący leki immunosupresyjne lub terapie biologiczne;
• po przeszczepie komórek macierzystych w ciągu ostatnich dwóch lat;
• z umiarkowanymi lub ciężkimi zespołami pierwotnych niedoborów odporności;
• z zakażeniem wirusem HIV;
• leczeni aktualnie dużymi dawkami kortykosteroidów lub innych leków, które mogą hamować odpowiedź immunologiczną.

Prof. Krzysztof Simon, ordynator I Oddziału Zakaźnego Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. Gromkowskiego we Wrocławiu, dolnośląski konsultant w dziedzinie chorób zakaźnych oraz były członek Rady Medycznej przy premierze, podkreśla, że na tę decyzję MZ czekano w Polsce od dawna.

- To jest bardzo dobre posunięcie, robi to większość krajów takich jak chociażby Izrael czy Wielka Brytania, ale też Tajwan czy Korea. Czwarta dawka gwarantuje pacjentom co najmniej lżejszy przebieg choroby, część osób w ogóle przechodzi dzięki niej zakażenie bezobjawowo. Są też tacy, którym po prostu ocala życie – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Simon.

Ekspert dodaje, że w dalszym ciągu czwarta dawka szczepionki w grupie osób immunoniekompetentnych będzie miała mniejszą skuteczność niż grupie osób zdrowych, jednak podanie jej chorym jest niezbędne.

- Czwarta dawka daje szansę osobom schorowanym na przeżycie infekcji. Pacjenci z niedoborami odporności, leczeni onkologiczne czy cierpiący na choroby autoimmunologiczne mogą słabiej odpowiedzieć na czwartą dawkę. Widzimy to po swoim szpitalu – są chorzy, którzy mimo szczepienia są zarażeni, ale nie umierają. Bo mimo wszystko kolejne dawki szczepionki podwyższają zarówno odpowiedź humoralną (zależną od przeciwciał), jak i odporność komórkową – wyjaśnia profesor.

Ekspert podkreśla, że naukowcy wciąż nie wiedzą, jak długo będzie się utrzymywała odporność po czwartej dawce. Wiele zależy od genów danego człowieka, ciężkości choroby, wieku czy przyjmowanych leków.

- Ta odpowiedź jest u nich i słabsza, i krótsza - to wiemy na pewno. Na ten moment trudno jednak konkretnie określić, po jakim czasie zanika. Teoretycznie z badań wirusów SARS i MERS dowiedzieliśmy się, że odporność najdłużej może utrzymać się przez trzy lata. Ale na podstawie badań nad SARS-CoV-2, które zbieramy już od dwóch lat, wiemy, że w przypadku wirusa wywołującego COVID-19 odporność zaczyna spadać już po sześciu miesiącach od zakażenia. Dotyczy to zarówno odpowiedzi humoralnej, jak i komórkowej. Osoby młode i zdrowe mogą tą odpornością cieszyć się dłużej. Są też grupy osób, które w ogóle nie odpowiadają na szczepionkę i tu dużą rolę odgrywa genetyka – tłumaczy prof. Simon.

Z badań wynika, że najsłabsza odpowiedź poszczepienna jest u pacjentów hemodializowanych (zabieg stosowany w leczeniu niewydolności nerek).

- Oni mogą w ogóle nie odpowiedzieć na szczepienie po dwóch czy trzech dawkach, jednak istnieją analizy, które dowodzą, że po czwartej ta odpowiedź immunologiczna się pojawiła. U osób po przeszczepach narządów odporność poszczepienna utrzymuje się mniej więcej do czterech miesięcy, później jest znikoma – dodaje prof. Anna Boroń-Kaczmarska, specjalistka chorób zakaźnych.

Dr Paweł Zmora, kierownik Zakładu Wirusologii Molekularnej Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu, dodaje, że z badań przeprowadzonych w poznańskim Instytucie wynika, że u osób z deficytem odporności poziom przeciwciał po szczepieniu trzema dawkami był nieporównywalnie mniejszy, aniżeli u osób zdrowych.

- Z naszych badań wynika, że osoby z deficytami odporności, które dostały szczepionkę, odpowiadały na nią dziesięciokrotnie słabiej. To jest bardzo duży rozdźwięk. Nawet po szczepionce mRNA, gdzie zazwyczaj obserwowaliśmy poziom przeciwciał rzędu kilku tysięcy, osoby z zaburzoną odpornością produkowały ich kilkadziesiąt do kilkuset jednostek na mililitr. To jest zdecydowanie za mało i nie chroni tych osób w pełni przed zachorowaniem. Niestety w takich przypadkach może dojść do ciężkiego przebiegu choroby. Czwarta dawka szczepionki jest więc dla tych osób dawką, którą powinny koniecznie przyjąć. W ich przypadku tych przeciwciał poszczepiennych nigdy nie jest za wiele – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie wirusolog.

3. Kiedy czwarta dawka dla pozostałych osób?

Czy czwarta dawka powinna być dostępna także dla pozostałych osób? Izrael już rozpoczął podawanie drugiego boostera osobom po 60. r.ż., a w planach są także młodsze roczniki.

- Na razie czekamy na taką decyzję. Póki co Światowa Organizacja Zdrowia nie zaleca podawania czwartej dawki osobom zdrowym. Czy to się w przyszłości zmieni? Nie wiemy. Może się tak stać, że pojawi się kolejny wariant, który będzie mniej odporny na szczepionki i wówczas takiej konieczności nie będzie. Ale może być również zupełnie na odwrót – twierdzi prof. Simon.

Także dr Paweł Zmora do tematu czwartej dawki dla pozostałych osób podchodzi z ostrożnością.

- Trzeba sobie zadać pytanie, czy jest potrzeba podania tej czwartej dawki osobom, czy potrzebujemy, aby te przeciwciała pojawiły się na takim poziomie, jaki jest wykrywalny za pomocą naszych metod, czy też powinniśmy zawierzyć innym komórkom, które biorą udział w naszej odpowiedzi immunologicznej. Pytań wciąż jest sporo, mam nadzieję, że odpowiedzi z każdym dniem będzie coraz więcej – podsumowuje ekspert.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.