Wypalenie zawodowe. Realny problem XXI wieku?
Uczucie przytłoczenia, wyczerpania, brak satysfakcji z pracy. Objawów wypalenia zawodowego jest wiele. Niestety, dotyka coraz więcej pracowników w różnym wieku i z różnych grup zawodowych. Co je wywołuje? Czy można sobie z nim poradzić? Rozmawiamy o tym z Marleną Stradomską, psychologiem.
1. Wypalenie dotyka coraz większą liczbę Polaków
Zdaniem ekspertów wypalenie zawodowe dotyczy coraz większej liczby osób. Część swoimi kłopotami dzieli się na forach internetowych. Tam też czasem znajdują osoby, które borykają się z tym samym problemem. Polecają sobie sprawdzone metody lub przekazują namiary na doświadczonych i sprawdzonych psychologów.
Na forum Kafeteria.pl możemy przeczytać wiele niepokojących i smutnych wpisów.
"Mam stałą, w miarę dobrze płatną pracę, ale przestałam ją lubić. Zaczęłam myśleć o niej ze wstrętem. Zmieniłabym ją już dziś, tyle że nie wiem, na jaką. Nie jest łatwo o dobrą pracę. Najgorszy jest ten brak pomysłu na to, co mogłabym robić i strach przed brakiem pieniędzy. Czy ktoś był w podobnej sytuacji? Strasznie mnie to męczy" - napisała internautka helaszkkaaa.
"Czy ktoś z was przechodził może przez taki kryzys? Bardzo źle się z tym czuje. Zarabiam dużo (ok. 7-8 tys. złotych na rękę miesięcznie), ale to stresująca praca umysłowa po 10-11 godzin dziennie. Doszło do tego, że robi mi się niedobrze, gdy podchodzę do komputera. Zastawiam się, czy nie rzucić tego i zatrudnić się w McDonaldzie. Robić kanapki i nie myśleć" - gość.
Forumowiczka podpisująca się nickiem "Wypalona zawodowo" również podzieliła się internautami swoją historią. "Czuję, że dobrnęłam do ściany. Na myśl o tym, że w poniedziałek idę do pracy, boli mnie żołądek" – pisała. Praca jednak nie zawsze sprawiała jej tyle przykrości. O byciu nauczycielem marzyła od dziecka. Rok po zakończonych studiach znalazła pracę. Od tego momentu minęło 9 lat. "Na początku nakręcana marzeniami, chęciami i ideałami dawałam radę, ale w tej chwili ogarnia mnie rozpacz (...) Jestem płaczliwa, zmęczona i mega zestresowana".
2. Wypalenie zawodowe pod lupą ekspertów
Specjaliści dokładnie zbadali problem wypalenia zawodowego. Chociaż w mediach mówi się o tym, że coraz więcej Polaków znajduje zatrudnienie i ma wyższe zarobki niż jeszcze parę lat temu, jednocześnie dotyka ich syndrom wypalenia zawodowego.
- Wypalenie bardzo często występuje w wyniku nasilonego stresu w relacjach zawodowych – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie Marlena Stradomska, psycholog. - Jednak to nie jest jedyna przyczyna tego zjawiska. Możemy wymienić także: zbyt duże obciążenie pracą, brak kontroli współdecydowania, niedostateczne wynagrodzenie, rozpad wspólnoty w miejscu pracy, a także konflikt wartości, czyli rozbieżności między wymogami w pracy a osobistymi przekonaniami na dany temat.
Amerykańska psycholog społeczna, Christina Maslach, wypracowała wielowymiarowy model wypalenia. Składają się na niego 3 następujące po sobie fazy: przytłaczajace wyczerpanie, poczucie cynizmu i wyobcowania w pracy oraz doświadczanie nieefektywności działań i poczucie spadku osiągnięć zawodowych.
Pierwsze wzmianki o wypaleniu zawodowym pojawiły się w literaturze dopiero w latach 70. XX wieku. Obecnie jest to zjawisko dobrze znane psychologom. Skąd się bierze?
- Przyczyn tego zjawiska może być wiele. Wymienić można między innymi zmianę struktury zatrudnienia oraz wyraźny wzrost liczby osób w sektorze społecznym - podkreśla Marlena Stradomska. Co więcej, współczesny pracownik stoi przed wyzwaniem coraz większych wymagań ze strony pracodawcy. Częściej sprawdzane są jego umiejętności czy kompetencje, a także tempo wykonywania zadań, co niezwykle często prowadzi do stresu, który jest jednym z głównych czynników wypalenia zawodowego - dodaje.
3. Grupy ryzyka
Do gabinetów psychologów zgłaszają się ludzie różnych profesji. Praktycznie każdy jest narażony na syndrom wypalenia.
- Każdy indywidualnie reaguje na stres i sytuacje trudne w życiu zawodowym. Nie ma jednej, skonkretyzowanej grupy zawodowej, która byłaby narażona na występowanie tego zjawiska.
Nasz ekspert podkreśla, że są jednak grupy zawodowe szczególnie podatne i narażone na wypalenie. Wśród nich znajdziemy m.in. nauczycieli, lekarzy, psychoterapeutów, kuratorów sądowych, pielęgniarki, a także pracowników socjalnych, grupy zawodowe określane jako tzw. zawody służebne niosące pomoc innym.
- Osobami bardziej podatnymi na wypalenie zawodowe są ludzie ambitni, o cechach idealistycznych, także wrażliwi oraz emocjonalnie zaangażowani w swoją pracę. Z badań prof. Stanisławy Tucholskiej, przeprowadzonych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w 2003 roku, wynika, że wypalenie występuje częściej u osób poniżej 40., a nawet 30. roku życia - wyjaśnia Stradomska.
4. Jak możemy pomóc?
Jeżeli niektóre z wymienionych wcześniej objawów zauważamy u siebie, warto zastanowić się, czy nasze złe samopoczucie nie jest spowodowane właśnie wypaleniem zawodowym. Jeżeli nie zrobimy nic, aby polepszyć nasz stan, możemy być pewni, że sytuacja się pogorszy.
Psycholog podkreśla, że w takiej sytuacji warto zmienić nastawienie do pracy i znaleźć chwilę na urlop, a gdy nie widzimy szansy na poprawę sytuacji, zacząć szukać innego miejsca. Istotną kwestią jest też zmiana życiowych priorytetów. Jeżeli jednak czujemy, że sami sobie nie poradzimy, warto skonsultować się ze specjalistą.
Może zdarzyć się również, że zauważymy syndrom wypalenia u naszych najbliższych. W jaki sposób możemy im pomóc?
- W takim przypadku bardzo ważne jest wsparcie na różnych płaszczyznach: w pracy, życiu osobistym czy rodzinnym. Osoby z tym syndromem potrzebują przede wszystkim wsparcia. Komunikaty typu: "weź się do roboty”, "masz na utrzymaniu rodzinę”, "musisz spłacać kredyt” mogą powodować jeszcze gorsze konsekwencje zdrowotne. Warto pamiętać, że syndrom wypalenia zawodowego to nie jakiś wymysł osoby, a poważny problem, z którym ciężko sobie poradzić bez pomocy specjalistycznej.
Istotną kwestią w samopoczuciu pracownika jest także postawa jego pracodawcy. Zakłady pracy powinny działać profilaktycznie, aby do wypalenia w ogóle nie doprowadzić. Jak wskazuje psycholog, pomóc mogą np. spotkania integracyjne, warsztaty, a także dostęp do specjalistów w miejscu pracy oraz do opieki zdrowotnej poza nią.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.