Zabija 12 tys. Polaków rocznie. Lekarz mówi, jak uniknąć raka jelita grubego niemal w 100 procentach
Rak jelita grubego może rozwijać się nawet przez kilka lat i w tym czasie nie dawać żadnych objawów. Jak zwykle bywa w przypadku nowotworów - im wcześnie zmiany zostaną wykryte, tym większa szansa na walecznie lub wydłużenie życia pacjentów. - Profilaktyka i badania przesiewowe w połączeniu z modyfikacją stylu życia pozwoliłyby uniknąć rozwoju tego raka niemal w 100 proc. - podkreśla dr Wojciech Marlicz.
1. Każdego roku zabija 12 tys. Polaków. Jakie są objawy?
Każdego roku ok. 18 tys. Polaków słyszy diagnozę: rak jelita grubego. To trzeci najczęściej występujący nowotwór złośliwy w polskiej populacji.
- Rak jelita grubego to choroba nowotworowa, która rozwija się w dystalnym odcinku przewodu pokarmowego. Najczęściej nowotwór rozwija się na podstawie polipa. Polip jest zmianą przednowotworową, rośnie w jelicie i w jego tkance dochodzi do przemian nowotworowych - mówi lek. Mateusz Jęckowski, specjalista chirurgii ogólnej.
Szacuje się, że rocznie choroba zabija nawet 12 tys. pacjentów, a prognozy nie są optymistyczne - wynika z nich, że co roku liczba zachorowań wzrasta o ok. 5 proc.
- Średni czas pięcioletniego przeżycia pacjentów z rakiem jelita grubego w Polsce to jest ok. 50 proc., w Szwajcarii czy w Niemczech to przeżycie sięga ponad 70 proc. Wydaje się, że wynika to przede wszystkim z wyższej świadomości społeczeństw zachodnich i z wykrywania raka na wcześniejszym stadium. Wszystko zależy od tego, na jakim etapie choroba jest rozpoznana. Wczesne - dają przeżywalność na poziomie nawet 90 proc. - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie dr. hab. Wojciech Marlicz z Kliniki Gastroenterologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
Jakie mogą być objawy raka jelita grubego?
- Objawy raka jelita grubego, które wskazują na konieczność pilnego zgłoszenia się do lekarza to krew w stolcu, nagła zmiana rytmu wypróżnień - ktoś cały czas prawidłowo się załatwiał, a nagle ma problem z wypróżnieniem albo ma biegunkę. Oczywiście mówimy o zmianach, które się utrzymują, a nie o tymczasowych epizodach. Inne niepokojące sygnały to spadek masy ciała, ból brzucha, niedokrwistość, zwłaszcza z powodu niedoboru żelaza. To są objawy, które z reguły wskazują na zaawansowaną postać. We wczesnych etapach rak może rozwijać się bezobjawowo - wyjaśnia gastroenterolog.
2. Pacjenci boją się tego badania
Lekarze podkreślają, że rak jelita grubego z reguły rozwija się powoli z polipów, które można łatwo usunąć i dzięki temu powstrzymać postęp choroby. O ile zmiany zostaną wykryte odpowiednio wcześnie - zanim rozwinie się rak. Dr Marlicz przypomina, że 80 proc. raków powstaje na bazie polipów gruczołowych, które najczęściej nie bolą, a które można wykryć w kolonoskopii.
- Uważam, że każda osoba, która skończy 45 lat, powinna mieć wykonane takie badania. Jako badanie profilaktyczne jest zalecany raz w roku test na obecność krwi utajonej w kale, natomiast nie każdy rak jelita daje krew w stolcu, więc brak krwi utajonej nie eliminuje ryzyka. Wydaje się więc zasadne wykonywanie kolonoskopii po 45. roku życia. U młodych osób poniżej 40. roku życia ten nowotwór jest bardzo rzadki. Jeżeli badanie jest dobrze wykonane, pacjent jest dobrze przygotowany, to daje gwarancje na ok. 10 lat. To nie jest badanie, które wykonuje się co roku. Jeżeli wynik jest negatywny, to wystarczy to badanie powtórzyć za 10 lat. Jeżeli wykryto polipy - to po trzech-pięciu latach - wyjaśnia ekspert i jednocześnie podkreśla, że wykonanie kolonoskopii i usunięcie zmian przedrakowych eliminuje ryzyko rozwoju raka jelita grubego.
Eksperci wskazują, że w przeciwieństwie do wielu innych typów nowotworów, dzięki zmianie stylu życia i regularnym badaniom w tym przypadku można uniknąć większości zachorowań. Jak wylicza Narodowy Fundusz Zdrowia, profilaktyka raka jelita grubego zmniejsza śmiertelność z jego powodu o 50-60 proc.
- Predyspozycje wrodzone dotyczą mniej niż 20 proc. pacjentów. Zdecydowana większość jest spowodowana czynnikami środowiskowymi, czyli niewłaściwą dietą z małą ilością warzyw, owoców, a dużą zawartością tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego. Do tego dochodzi mała ilość ruchu, nadwaga, otyłość, palenie papierosów - to wszystko sprzyja rozwojowi tego nowotworu. Profilaktyka i badania przesiewowe w połączeniu z modyfikacją stylu życia pozwoliłyby uniknąć rozwoju tego raka niemal w 100 proc. - podkreśla dr Marlicz.
Główne czynniki ryzyka raka jelita grubego:
- wiek powyżej 50. roku życia,
- uwarunkowania genetyczne,
- obecność polipów w jelicie grubym,
- choroby zapalne jelit,
- siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej,
- nieprawidłowa dieta, nadmierna masa ciała,
- nadużywanie alkoholu i palenie papierosów.
Problemem z jednej strony jest wciąż zbyt niska świadomość Polaków dotycząca roli badań profilaktycznych. Z drugiej strony ci, którzy chcą się leczyć, często tygodniami czekają na wizyty, badania, a potem na opis wyników.
Przyczyny coraz dłuższych kolejek do specjalistów są złożone. W wielu przypadkach ma to związek z długiem popandemicznym i pogłębiającymi się brakami kadrowymi wśród specjalistów.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
