Zalecenia po mastektomii

Życie kobiety po usunięciu piersi jest zmienione już na zawsze. Z jednej strony, jest to oczywiście zmiana pozytywna, tzn. wyleczenie z raka. Z drugiej jednak, fakt poddania się tej radykalnej operacji wiąże się z koniecznością stosowania się do wielu zaleceń, wykonywania masażu oraz odpowiednich ćwiczeń, aby zapobiec najpoważniejszemu powikłaniu mastektomii, jakim jest obrzęk limfatyczny. Wymagany jest również okres kilku tygodni bezpośrednio po operacji, kiedy to występuje przejściowy obrzęk operowanej okolicy i nierzadko dotkliwy ból, który trzeba kontrolować farmakologicznie.

1. Kontrola bólu po usunięciu piersi

Dobra kontrola bólu pooperacyjnego przyspiesza gojenie i powrót do pełni zdrowia. Poziom bólu jest u różnych osób bardzo zmienny. Należy ocenić poziom swojego bólu i dostosować do niego indywidualny schemat leczenia przeciwbólowego. Stosuje się w tym celu leki z grupy NLPZ- niesterydowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofen, diclofenac) lub/i słabe leki opioidowe (tramadol). Najlepsze efekty przynosi przyjmowanie leku jeszcze przed pojawieniem się ostrego bólu. Jednocześnie należy uważać, by nie przedawkować środków przeciwbólowych i nie łączyć preparatów z tej samej grupy, np. dwóch NLPZ, gdyż jest to prosta droga do pojawienia się działań niepożądanych, tj. krwawienia z przewodu pokarmowego, uszkodzenia nerek. Najlepiej w każdym przypadku wystąpienia nieskuteczności czy wątpliwości co do terapii przeciwbólowej konsultować się z lekarzem.

Duże znaczenie po mastektomii ma również zwalczanie obrzęku - opuchnięcie po operacji trwa zwykle 4-6 tygodni. W zmniejszeniu go i zlikwidowaniu dyskomfortu z nim związanego przydatne może być przykładanie lodu, szczególnie w okolicy dołu pachowego, jeśli wykonano resekcję węzłów chłonnych tej okolicy. Przydatne może być również przyłożenie w tym miejscu małej poduszeczki.

2. Aktywność po mastektomii

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czym jest ból?"

Przez pierwsze tygodnie po operacji usunięcia piersi wskazany jest wypoczynek i powolny powrót do codziennych aktywności. Należy używać ręki po stronie, która była operowana i nie unikać chodzenia. To ostatnie jest szczególnie ważne w ramach profilaktyki zakrzepicy żylnej i zatorowości, które mogą wikłać każdą operację i których wystąpienie uprawdopodabnia dodatkowo długotrwałe unieruchomienie, np. leżenie w łóżku. Nie należy jednak przeciążać ręki po stronie, której dotyczyła mastektomia, gdyż już od początku istnieje ryzyko powstania powikłania, jakim jest obrzęk limfatyczny ręki bądź tułowia.

Szczególnie ważne zalecenie dla kobiet po operacji odjęcia piersi to unikanie urazów. Tak jak w przypadku większości innych zaleceń, chodzi o zmniejszenie ryzyka wystąpienia obrzęku chłonnego (limfatycznego), czyli profilaktykę przeciwobrzękową. Nawet drobne urazy i otarcia prowadzą do zwiększenia wydzielania chłonki. Jej odprowadzanie z kończyny jest natomiast upośledzone z powodu braku węzłów chłonnych dołu pachowego. We wszelkich pracach domowych powinno się więc używać gumowych rękawiczek. Nie należy brać do ręki igieł i innych narzędzi, którymi łatwo jest się ukłuć, ewentualnie przy szyciu trzeba używać naparstka. Nie powinno się nawet wycinać skórek paznokci. Ostrożnie należy też postępować ze zwierzętami, tak by jak najbardziej zmniejszyć prawdopodobieństwo zadrapania lub ugryzienia. Potencjalnie groźne są również ukąszenia owadów, a także ukłucia igły (pobieranie krwi, podawanie dożylne leków, akupunktura). Wszelkie tego typu zabiegi powinny być wykonywane na drugiej ręce lub w innym miejscu ciała.

Istotne jest także nieprzeciążanie kończyny - nie należy nosić w „chorej” ręce ciężkich toreb z zakupami lub innych ciężarów. Unikać trzeba ćwiczeń na siłowni z dużym obciążeniem po operowanej stronie. Również praca przy komputerze i pisanie ręczne wiążą się potencjalnie z przeciążeniem mięśni kończyny górnej, dlatego trzeba pamiętać w tych wypadkach o częstych odpoczynkach i unoszeniu kończyny oraz „strząsaniu” jej. Generalnie, obowiązuje zasada, by jak najmniej robót wykonywać w pozycji ze zgięciem w stawie łokciowym.

3. Jak dbać o siebie po mastektomii?

Aby nie dopuścić do powikłań po zabiegu odjęcia piersi, należy pamiętać o następujących zaleceniach:

• dieta - po mastektomii wskazane jest racjonalne odżywianie, tak by unikać nadwagi. Najlepiej jest spożywać duże ilości warzyw i owoców, kosztem mięsa. Ważna jest też rezygnacja z solenia potraw. Sól powoduje bowiem zatrzymanie wody w organizmie. Dodatkowe kilogramy same w sobie także sprzyjają powstawaniu obrzęku limfatycznego;
• unikanie przegrzania i schłodzenia - zarówno zbyt wysoka, jak i bardzo niska temperatura sprzyjają obrzękowi. Niebezpieczne są skrajne temperatury na zewnątrz (zabronione jest opalanie się!), ale także towarzyszące niektórym pracom domowym, tj. prasowanie, pieczenie, gotowanie;
• rezygnacja z zegarka, bransoletki i obcisłych bluzek oraz uciskającego biustonosza. Wszystko, co opasuje ciasno kończynę lub tułów, stanowi dodatkowe utrudnienie dla prawidłowego odpływu chłonki, której drenaż jest już wyjściowo upośledzony po operacji. Chodzi nie tylko o odzież i biżuterię, ale również np. mankiet ciśnieniomierza (ciśnienie należy mierzyć na drugiej ręce). Szczególnie szkodliwe jest noszenie biustonosza, którego ramiączko ciasno uciska bark i opasuje klatkę piersiową (podobnie działa noszenie torebki na tym ramieniu);
• spanie z uniesioną ręką - do snu i odpoczynku powinno się układać z ręką uniesioną, tak by ułatwić odpływ chłonki z kończyny pod wpływem grawitacji. Pomocny może być tu tzw. klin przeciwobrzękowy lub zwykła poduszka;
• masaże - to bardzo ważny element profilaktyki przeciwobrzękowej. Nie chodzi jednak o masaż klasyczny, który jest po mastektomii wysoce niewskazany, lecz tzw. masaż limfatyczny z elementami klasycznego, wykonywany samodzielnie raz lub dwa razy dziennie, po ok. 10 minut. Do wykonywania masażu należy używać klina przeciwobrzękowego. Szczegółowe instrukcje co do techniki automasażu znajdują się w broszurze dla kobiet po mastektomii, którą pacjentka otrzymuje przy wypisie do domu po operacji;
• ćwiczenia - w ww. broszurze znajdują się także szczegółowe instrukcje co do ćwiczeń, które należy wykonywać codziennie, trzy razy po 10-15 minut. Ich celem jest nie tylko zapobieganie powstaniu obrzęku limfatycznego, lecz również wzmacnianie mięśni obręczy barkowej i kończyny górnej, zwiększenie ruchomości w stawach i zapobieganie powstaniu wad postawy, wynikających z nadmiernego, niepotrzebnego oszczędzania kończyny;
• fizjoterapia - rehabilitacja ruchowa wskazana jest bezwzględnie u kobiet, u których rozwinął się obrzęk limfatyczny. W takich przypadkach ćwiczenia i masaże wykonywane z pomocą fizjoterapeuty konieczne są w regularnych odstępach od końca życia. Służą one złagodzeniu obrzęku i zapobieżeniu jego powiększenia się.

Mastektomia jest dla wielu kobiet chorych na raka piersi traumatycznym doświadczeniem. Należy jednak pamiętać, że również po zabiegu należy liczyć się z ryzykiem wystąpienia powikłań. Właśnie dlatego tak ważne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń po mastektomii.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.