Alergie skórne

Przyczyny pojawienia się pokrzywki alergicznej mogą być różne. Zalicza się do nich: ucisk, zadrapanie skóry, zimno, wzrost ciepłoty ciała połączony ze spoceniem się, stres, promieniowanie UV, kontakt z wodą niezależnie od jej temperatury, kontakt z alergenem, pokarmy, dodatki do żywności (konserwanty, barwniki, środki poprawiające smak), niektóre leki, alkoho.

Podział pokrzywek został przeprowadzony na podstawie przebiegu choroby. Wyróżnione postaci pokrzywki to: pokrzywka ostra, pokrzywka przewlekła i pokrzywka przewlekła przerywana. W leczeniu pokrzywki alergicznej należy stosować dietę eliminującą, tzn. spożywać pokarmy jak najmniej przetworzone, bez konserwantów i barwników. Oprócz tego stosuje się farmakoterapię – przyjmowanie leków antyhistaminowych i czasami glikokortykosterydowych. Przy pokrzywce należy też unikać leków typu kwas acetylosalicylowy), leków przeciwbólowych i inhibitorów ACE, stosowanych przy chorobach serca i w nadciśnieniu tętniczym.

Jest to nagły obrzęk tkanki podskórnej lub tkanki podśluzówkowej, który występuje bez swędzenia i zaczerwienienia skóry. Objawami obrzęku naczynioworuchowego są: nagły obrzęk skóry właściwej i tkanki podskórnej, napięcie skóry, trudności z połykaniem (pojawiają się w przypadku zmian na języku lub łukach podniebiennych), duszenie się, obrzęk głośni, obrzęk stawów. Pojawiają się one najczęściej w okolicach ust i powiek, rzadziej na języku; czasem wystąpić mogą zmiany neurologiczne, np. obrzęk mózgu, drgawki, zamroczenie, bóle głowy.

Jego inne nazwy to: egzema, pokrzywka, świerzbiączka, wyprysk atopowy, skaza białkowa. Zaliczane jest do chorób atopowych i objawia się zmianami skórnymi skoncentrowanymi głównie na twarzy, ale mogą rozszerzać się na całe ciało, nawet na owłosioną skórę głowy. Skóra na twarzy jest zaczerwieniona, napięta i łuszczy się (policzki określane są czasem jako „lakierowane”); skóra na głowie łuszczy się, podobnie na uszach (tzw. „naderwane uszy”); u starszych dzieci charakterystyczne zmiany pojawiają się w zgięciach łokci i kolan. Inne dolegliwości, towarzyszące atopowemu zapaleniu skóry, to: rumień twarzy, zaciemnienie skóry wokół oczu, utrata zewnętrznej części brwi na skutek pocierania, wypryski wokół brodawek sutkowych, biały łupież, nawracające zapalenie spojówek, zapalenie czerwieni wargowej, wypryski na dłoniach i stopach, a także nietolerancja wełny.

Atopowe zapalenie skóry powodują alergeny białkowe. Początek atopowego zapalenia skóry często notuje się w dzieciństwie, w okresie niemowlęcym (najczęściej od 2-3 miesiąca życia). Około 65% przypadków pojawia się w ciągu pierwszego roku życia. Z wiekiem AZS wykazuje tendencję do ustępowania. Czasami znika, pozostawiając suchą, skłonną do podrażnień skórę. Czasem zaś przechodzi w inną chorobę alergiczną, np. astmę oskrzelową. Atopowe zapalenie skóry u dzieci wiąże się często z alergią pokarmową. Jego objawy mogą zaostrzać stres i kontakt z substancjami drażniącymi.

W leczeniu atopowego zapalenia skóry stosuje się dietę eliminacyjną. Poza tym unika się alergenów, wywołujących zmiany skórne oraz czynników, powodujących podrażnienia skóry, np. wełnianych ubrań, kosmetyków, perfumowanych środków piorących i do płukania, mydła, dużych różnic temperatur. Leczenie farmakologiczne opiera się na doustnym podawaniu leków antyhistaminowych i miejscowym stosowaniu maści i kremów z glikokortykosterydami. Ponadto należy pamiętać o codziennej pielęgnacji skóry – jej natłuszczaniu i nawilżaniu. Czasami zaleca się także immunoterapię bądź fototerapię.

Kontaktowe zapalenie skóry, określane także jako wyprysk kontaktowy, to powierzchniowe zmiany skórne, które powstają w wyniku kontaktu chorego z alergenem w życiu codziennym. Kontaktowe zapalenie skóry powodowane jest najczęściej przez nikiel, chrom, gumę, a także barwniki i substancje zawarte w kosmetykach lub tworzywach sztucznych. Objawy choroby pojawiają się w dwóch fazach. Pierwszy etap, zwany fazą indukcji, polega na penetracji związków chemicznych w głąb naskórka i tworzeniu kompleksów z białkami. W fazie drugiej, nazwaną fazą wyzwalania reakcji, dochodzi do prezentacji tych kompleksów limfocytom T, które zostają swoiście uczulone na dany alergen. Dlatego też, po ponownym kontakcie z uczulającą substancją pojawiają się objawy kliniczne kontaktowego zapalenia skóry. Występują one po 5-7 dniach i mają postać wypryskowych zmian skórnych o charakterze grudkowo-pęcherzykowatym.

Dodatkowo chorobie mogą towarzyszyć obrzęki i podwyższona temperatura ciała. Kontaktowe zapalenie skóry może mieć postać przewlekłą i wtedy prowadzi do lichenizacji. Jest to pogrubienie i szorstkość skóry, która wygląda jakby przy obserwacji przez szkło powiększające. Wyprysk kontaktowy ciągnie się latami i ma tendencję do nawracania. Ustalenie czynnika, wywołującego objawy, nie zawsze jest proste. W leczeniu kontaktowego zapalenia skóry stosuje się miejscowo kremy z kortykosteroidami, które działają przeciwzapalnie, oraz leki antyhistaminowe.

Alergie skórne zazwyczaj nie są trudne do zdiagnozowania i coraz częściej można je skutecznie leczyć.

Źródła

1. Pielęgnacja skóry atopowej jako leczenie uzupełniające
2. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN 978-83-200-4154-5
3. Kaszuba A. (red.), Dermatologia - diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-039-9
4. Church M., Holgate M., Lichtenstein M., Alergia, Czelej, Lublin 2004, ISBN 83-89309-18-1
5. Obłutowicz K., Alergologia praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, ISBN 978-83-200-4233-7
6. Chazan R., Pneumonologia i alergologia praktyczna - badania diagnostyczne i terapia, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2011, ISBN 978-83-7522-061-2
7. Silva-Rodrigues A., Wahl R., Alergologia w praktyce, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2007, ISBN 978-83-7522-017-9
8. Campbell J.L., Chapman M.S., Dinulos J.G.H., Habif T.P., Zug K.A. Dermatologia - diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-039-9