Broń biologiczna - czym jest, jak powstaje i jak ją wykrywać

Bronią biologiczną nazywamy specyficzny rodzaj broni masowego rażenia, do powstania której wykorzystuje się patogeny, mikroorganizmy chorobotwórcze oraz wirusy. Taką broń można stworzyć z wielu składników, a jej zasięg może być ogromny.

Do broni biologicznej zalicza się także środki stworzone na bazie toksyn pochodzenia biologicznego. Jej wykorzystanie kojarzy się głównie w wielkimi wojnami, ale z jej pomocą można także atakować pojedyncze jednostki i ludność cywilną.

Stosowana jest także podczas ataków na oddziały wojskowe, jak również w celach propagandowych. Istnieje także pojęcie terroryzmu socjoekonomicznego - oznacza to wykorzystanie broni biologicznej do niszczenia kultur roślinnych lub hodowli zwierząt, szczególnie gospodarskich.

Broń biologiczna niestety jest tania w produkcji. Do jej stworznia wystarczą wyekstrahowane drobnoustroje oraz warunki, w których mogą one przetrwać i się rozwinąć. Okres inkubacji jest stosunkowo krótki, więc taką broń można bardzo szybko wykorzystać.

Dodatkowo broń biologiczna cechuje się dużą skutecznością - niewielka ilość patogenów może przyczynić się do śmierci setek lub tysięcy ludzi.

Jednocześnie jest to broń bardzo słabo wykrywalna, szczególnie w początkowym etapie. Zbyt późno wykryta przyczyna może utrudnić wyleczenie i uratowanie społeczeństwa. Do produkcji broni biologicznej często wykorzystywane są patogeny wywołujące bardzo rzadkie choroby.

Z tego powodu ich zwalczanie trwa dłużej lub jest niemożliwe w krótkim czasie (w sytuacji, kiedy metoda leczenia nie została jeszcze opracowana, a patogen do tej pory działał głównie na zwierzęta).

Jeżeli dochodzi do bioterroryzmu, brakuje zapowiadających zagrożenie raportów epidemiologicznych, które mogłyby przygotować instytucje naukowe na opracowanie antidotum.

Bioterroryzmem nazywamy działania oparte na świadomym wykorzystaniu, przez jednego człowieka lub zorganizowaną grupę, patogenów i czynników biologicznych o wysokiej zjadliwości dla osiągnięcia osobistych celów (prywatnych, ideologicznych, politycznych).

Bardzo często bioterroryści chcą wymusić na frakcjach rządzących określone działania lub wzbudzić strach, który w efekcie spowoduje poddanie się i przyjęcie warunków oprawców. Ten sposób działania zwykle niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje i duże straty w ludziach, choć zdarza się, że celem bioterrorystów jest tylko kilka osób, a ich plan nie zakłada atakowania przypadkowych osób.

Celem bioterrorystów jest przede wszystkim wywołanie paniki, która skłoni do uległości lub ogólne osłabienie gospodarki.

Atak przy pomocy broni biologicznej bardzo trudno jest wykryć w sposób jednoznaczny. Istnieje jednak kilka przesłanek, które mogą świadczyć o tym, że ktoś zastosował wobec nas nielegalne działania wykorzystujące patogeny.

Najczęściej do odkrycia zastosowania broni biologicznej dochodzi, kiedy ludzie zaczynają chorować na schorzenia, które są bardzo rzadko występujące lub całkowicie zanikły w obecnych czasach. Dodatkowo bioterroryści często sieają po mutacje genetyczne, dlatego broń biologiczną można wykryć, jeśli u danej populacji wystąpi choroba, na którą już dawno podano szczepionkę.

Inne przesłanki świadczące o bioataku to:

• nagły pomór zwierząt hodowlancyh (szczególnie bydła)
• cięższy niż zwykle przebieg choroby u części społeczeństwa
• nagłe przypadki śmierci spowodowane podobnymi objawami, ale o nieznanej przyczynie
• wybuch tzw. cichych bomb

Jeśli broń biologiczna została zrzucona z samolotu, tuż po jego odlocie można zauważyć kłęby dymu, mgły lub kurzu.

Najczęstsze metody stosowania broni biologicznej

Do najczęściej stosowanych metod w atakach bioterrorystycznych należą:

• zrzucanie pakunków z samolotów
• przesyłanie listów
• rozpylanie aerozolu
• zanieczyszczanie wody lub żywności
• zrzucanie bomb zawierających patogeny.

Choć wykrywanie broni biologicznej nadal jest trudne, opracowano kilka metod, które mogą przyspieszyć cały proces i pomóc w zwalczaniu skutków. Jedną z nich jest tzw. LRBSDS (Long Range Biological Standoff Detection System). Metoda ta pozwala na wykrywanie chmury aerozolu w promieniu około 30 kilometrów.

Jej unowocześniona wersja, JBSDS (The Joint Biological Standoff Detection System) dodatkowo pomaga odróżniać chmurę biologiczną od niebiologicznej. Pozwala także na stałym monitorowaniu jej, aby określić skalę ewentualnego zagrożenia.

Pozostałe metody wykrywania broni biologicznej to:

• IBADS (The Interim Biological Agent Detection System) - pomag w rozróżnianiu konkretnych patogenów
• JBPDS (The Joint Biological Point Detection System) - pozwala na wykrycie obecności patogenów w minutę oraz zidentyfikowanie 10 z nich w ciągu kilkunastu minut.

Podstawową notą prawną, regulującą stosowanie broni biologicznej, jest Protokół genewski z 1925 roku. Układ ten ratyfikowany jest przez 142 państwa. Protokół ten zabrania stosowania broni biologicznej, niestety nie reguluje procesów jej wytwarzania, prowadzenia badań oraz składowania tego typu broni.

Dopiero konwencja o broni biologicznej z 1972 roku zabroniła prowadzić wszelkich badań, produkować i gromadzić tego typu środki masowego rażenia, ponadto zakazała nabywania takiej broni jakąkolwiek drogą.