Co to jest kamica moczowa?
Kamica moczowa powstaje w wyniku nagromadzenia się „kamieni" w nerkach lub drogach moczowych. „Kamienie" to wytrącone złogi związków chemicznych powodujące charakterystyczne bóle napadowe, określane mianem kolki nerkowej.
Co to jest kamica moczowa?
W tym artykule:
Co to jest kolka nerkowa?
Najbardziej charakterystycznym objawem kamicy nerkowej jest tzw. kolka nerkowa. Jest to silny, napadowy ból występujący z prawej lub lewej strony podbrzusza, promieniujący ku tyłowi, w okolicę lędźwiową kręgosłupa. W przypadku lokalizacji kamieni w dolnych odcinkach dróg moczowych, ból promieniuje do okolic moszny i warg sromowych. Bólowi może towarzyszyć bolesne parcie na pęcherz z oddawaniem niewielkich ilości moczu (zwykle są to pojedyncze krople).
Skąd się bierze bolesne parcie na mocz?
„Kamienie” nerkowe stanowią przeszkodę w drogach moczowych, co powoduje wzrost ciśnienia w odcinkach przewodów moczowych położonych powyżej zalegających „kamieni". Wzrost ciśnienia wyzwala skurcz mięśni gładkich tych odcinków dróg moczowych, co – w przypadku pęcherza i cewki moczowej – objawia się bolesnym parciem na mocz z jednoczesnym niewielkim oddaniem moczu. W urynie znajduje się również niewielka ilość krwinek czerwonych (tzw. krwinkomocz). Może dojść także do krwiomoczu – wówczas mocz przybiera kolor czerwony - od dużej ilości krwi. Czynnikiem wyzwalającym napad kolki nerkowej najczęściej jest wysiłek fizyczny lub nadmierne spożycie alkoholu.
Jakie są przyczyny powstawania kamieni?
Do odkładania się złogów substancji w drogach moczowych przyczynia się niewłaściwa dieta lub nadużywanie niektórych leków. Osoby stosujące dietę wysokobiałkową oraz często spożywające szpinak, wydalają z moczem kwas moczowy, wapń i szczawiany w ilościach większych niż osoba stosująca zróżnicowaną dietę. Substancje te mają zdolność krystalizacji (formowania się) złogów w drogach moczowych. Proces ten, zwany litogenezą, zachodzi łatwiej gdy mocz jest zagęszczony. W przypadku pobierania zbyt małej ilości płynów, drogi moczowe nie są w stanie usunąć krystalizujących się złogów.
Również preparaty witaminy C, stosowane przez dłuższy czas w dawkach powyżej 1000 mg dziennie mogą predysponować do pojawienia się kamieni w drogach moczowych. Kwas askorbinowy (zwyczajowo znany pod nazwą witaminy C) powoduje wzrost stężenia szczawianów w moczu. Substancje te stanowią główny składnik „kamieni" nerkowych. Inna substancja lecznicza – pranobeks inozyny – zawarta w niektórych lekach przeciwwirusowych, powoduje zwiększenie się stężenia kwasu moczowego we krwi i – tym samym - jego zwiększone wydalanie z moczem. Z tego względu, stosowanie leków zawierających tą substancję jest przeciwwskazane u osób z podejrzeniem kamicy dróg moczowych.
Tworzeniu się kamieni w drogach moczowych sprzyjają także substancje chemiczne, odkładające się wokół skrzepów krwi, drobnoustrojów, złuszczonego nabłonka lub ciał obcych zawartych w moczu (są to tzw. promotory kamieni nerkowych). Ważnym czynnikiem sprzyjającym tworzeniu się złogów w drogach moczowych są także skrajne wartości pH moczu. Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki odczyn moczu może przyczyniać się do powstania choroby.
Z czego składają się „kamienie"?
Kamienie moczowe, to kryształy substancji mineralnych (m.in. szczawian wapnia, fosforan wapnia, fosforan amonowo-magnezowy), aminokwasu (cystyna) lub kwasu moczowego, otaczające substancje białkowe. W zależności od przewagi danego składnika mineralnego, cystyny lub kwasu moczowego, wyróżnia się cztery rodzaje kamieni moczowych:
- szczawianowo-wapniowe
- fosforanowo-wapniowe
- fosforanowo-amonowo-magnezowe
- moczanowe
- cystynowe
Wykrywanie i różnicowanie kamieni moczowych
Aby potwierdzić obecność kamieni w drogach moczowych, należy wykonać badanie ultrasonograficzne oraz urograficzne. Wiedzę o rodzaju kamieni (ich składzie) można uzyskać za pomocą zdjęcia radiologicznego jamy brzusznej. Aby wszcząć leczenie, należy odkryć przyczynę powstawania złogów moczowych. W tym celu wykonuje się oznaczenie stężenia w moczu: sodu, chloru, potasu, wapnia, fosforu, kwasu moczowego, wodorowęglanów i kreatyniny. Badane jest również pH moczu oraz ocena wydalania składników mineralnych w moczu.
Jak leczyć kamicę moczową?
W przypadku podejrzenia wystąpienia kolki nerkowej należy zasięgnąć porady lekarza, który zleci odpowiednie badania i wdroży niezbędną terapię.
Doraźne leczenie napadu kolki nerkowej polega na podaniu leku rozkurczowego (drotaweryna, skopolamina, hioscyna, papaweryna) i przeciwbólowego (metamizol, tramadol, ketoprofen, ibuprofen, diklofenak). Zwykle, niewielkie kamienie ulegają samoistnemu wydaleniu z moczem – pod warunkiem przestrzegania zasad diety i przyjmowania dużej ilości płynów. Pomocne bywają również ciepłe okłady stosowane na okolicę lędźwiową pleców.
Niezbędne jest ograniczenie w diecie przyjmowania produktów o dużej zawartości białka, bogatych w szczawiany (szczaw, rabarbar, szpinak, kapusta włoska, herbata, coca-cola, kakao) oraz zmniejszenie spożycia soli kuchennej. Niekiedy lekarz decyduje o włączeniu leku moczopędnego (hydrochlorotiazyd, indapamid).
Gdy złogi kryształów są znaczne lub gdy wyżej wymienione leczenie zachowawcze nie daje rezultatów, stosuje się metodę opartą na ultradźwiękach. Litotryptor – urządzenie generujące fale ultradźwiękowe powoduje rozkruszenie złogów. Jest to metoda nieinwazyjna, podczas której wprowadza się wiązkę fal ultradźwiękowych ze źródła zewnętrznego (litotryptor) przez nienaruszoną skórę pacjenta.
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
