Dezogestrel – skutki uboczne, działanie i wskazania

Dezogestrel to hormon, progestagen III generacji obecny w doustnych preparatach antykoncepcyjnych. Stosuje się go w celu zapobiegania ciąży. Może stanowić jedyny składnik doustnego preparatu antykoncepcyjnego lub wchodzić w skład preparatu dwuskładnikowego (w połączeniu z estrogenami).

Opracowano go w 1972 roku, a na europejski rynek farmaceutyczny wprowadzono w roku 1981.

Dezogestrel – tabletki

Produkty na rynku polskim zawierające dezogestrel to tabletki powlekane Azalia, Cerazette, Dessette Mono, Lemena, Limetic, Ovulan, Symonette. Dezogestrel, jako lek jednoskładnikowy, może być stosowany przez kobiety karmiące piersią i oraz te, które nie mogą lub nie chcą stosować estrogenów.

Można również kupić doustne środki antykoncepcyjne zawierające dezogestrel i etynyloestradiol. To tabletki Marvelon, Mercilon, Ovulastan i Ovulastan Forte oraz tabletki powlekane Novynette i Regulon.

Jak działa dezogestrel? Hormon hamuje wydzielanie hormonu luteinizującego (LH) i owulację, zagęszcza śluz szyjki macicy oraz prowadzi do zmniejszenia stężenia estradiolu.

Antykoncepcja hormonalna, której jest środkiem, jest odwracalna. Oznacza to, że po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych płodność wraca. Po zaprzestaniu przyjmowania dezogestrelu owulacja występuje ponownie po około 17 dniach.

Dezogestrel przyjmuje się doustnie, raz na dobę, o stałej porze, począwszy od pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego. Regularność jest kluczowa dla skuteczności metody. Zażywanie tabletek o podobnej porze dnia pozwala unikać dużych wahań w poziomie hormonów w organizmie.

W przypadku pominięcia dawki leku, należy przyjąć tabletkę najszybciej, jak to możliwe. W sytuacji, gdy od ostatniej dawki minęło więcej niż 12 godzin, konieczne jest stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji przez 7 dni. Gdy minęło mniej niż 12 godzin, nie jest to konieczne.

Preparatów antykoncepcyjnych, które zawierają dezogestrel, nie wolno stosować:

• u kobiet zmagających się z chorobą zakrzepowo-zatorową lub mających predyspozycje do chorób zakrzepowo-zatorowych,
• gdy występują krwawienia z pochwy o nieustalonej przyczynie,
• u kobiet w ciąży (przed rozpoczęciem leczenia należy wykonać test ciążowy),
• gdy rozpoznano ciężkie zaburzenia czynności wątroby,
• w przypadku znacznie podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi,
• gdy zdiagnozowanie lub podejrzenie nowotworu zależnego od hormonów płciowych.

Kobiety, które mają skłonnością do pojawiania się ostudy, podczas stosowania dezogestrelu powinny unikać promieniowania słonecznego lub ultrafioletowego.

Podczas stosowania dezogestrelu istnieje zwiększone ryzyko pojawienia się zakrzepicy. W przypadku wystąpienia objawów takich jak ból, obrzęk kończyny, duszność czy nietypowy kaszel, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

Należy pamiętać, że stosowanie dezogestrelu może zwiększać ryzyko raka piersi. Z tego powodu należy pamiętać o samodzielnym badaniu piersi, a także wykonywaniu cyklicznych obrazowych badań kontrolnych (USG piersi, mammografia).

Konsekwencją stosowania dezogestrelu jest często nastrój depresyjny. Gdy pojawią się niepokojące symptomy, takie jak obniżenie nastroju czy myśli samobójcze, konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Podczas stosowania antykoncepcji doustnej trzeba mieć na uwadze, że skuteczność działania substancji czynnej leków może obniżyć nie tylko pominięcie tabletki, ale i ciężkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Jeżeli wymioty wystąpią w ciągu 4 godzin od przyjęcia leku, należy postępować tak, jak w przypadku pominięcia tabletki.

Ze stosowaniem środków antykoncepcyjnych zawierających dezogestrel wiąże się ryzyko pojawienia się działań niepożądanych. Najczęściej obserwuje się takie skutki uboczne jak: ból głowy, nudności, zwiększenie masy ciała, nastrój depresyjny i zmiany nastroju, nieregularne miesiączkowanie, trądzik, ból piersi oraz obniżony popęd płciowy.

Gdy działania niepożądane są dokuczliwe, nie mijają po kilkunastu tygodniach od rozpoczęcia terapii, być może konieczna będzie zmiana – zarówno tabletek, jak i metody antykoncepcji. Dostępne są również plastry, zastrzyki antykoncepcyjne, pierścienie dopochwowe, implanty, wkładki hormonalne, a także wkładki z miedzią, które nie zawierają hormonów.