Pieprzyk - rodzaje, rozwój czerniaka skóry, diagnostyka znamion, wskazania do usunięcia

W Polsce liczba śmiertelnych zachorowań na czerniaka wzrasta co roku o 1,7% i na 100 przypadków rozpoznania tej choroby aż 55% kończy się śmiercią pacjenta. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest zazwyczaj bagatelizowany pieprzyk przez samych chorych i tym samym zbyt późna diagnostyka czerniaka. Dlaczego pieprzyk powinien być regularnie badany?

Pieprzyk jest nagromadzeniem komórek barwnikowych, czyli tzw. melanocytów. Większość z nas ma różne znamiona na skórze, które są wrodzone albo nabyte. Ze znamionami wrodzonymi przychodzimy na świat, z kolei pieprzyk nabyty może pojawiać się na naszej skórze przez całe życie.

Pieprzyk w postaci tzw. znamiona łagodnego nie stwarza zagrożenia. Z czasem jednak może przekształcić się w znamiona złośliwe, których późne rozpoznanie może mieć poważne konsekwencje. Dlatego tak ważna jest systematycznie obserwować każdy pojawiający się pieprzyk i inne zmiany skórne i podjęcie odpowiednich działań w przypadku zauważenia u siebie niepokojących objawów.

Największą liczbę zachorowań na nowotwory skóry odnotowuje się w Stanach Zjednoczonych i Australii, co ma związek z większym nasłonecznieniem niż np. w krajach Europy Północnej. Co ciekawe jednak, w Szwecji znanej z chłodnego klimatu liczba przypadków czerniaka stale wzrasta. Może to wynikać z tego, że coraz więcej jej mieszkańców ma dosyć długich i mroźnych zim, więc każdą wolną chwilę spędza w ciepłych krajach. Ich skóra nie jest przygotowana do tak intensywnego opalania.

Również w Polsce przez ostatnie 20 lat liczba osób, u których zdiagnozowano czerniaka, uległa w potrojeniu. Każdego roku pojawia się około 2 tys. nowych zachorowań, z czego tysiąc to śmiertelne przypadki czerniaka.

Co może powodować rozwój czerniaka skóry? Według specjalistów największy wpływ ma długotrwała ekspozycja na działanie promieni ultrafioletowych. Wakacyjne opalanie to jeden z ulubionych sposobów na spędzanie czasu wolnego.

Osoby, które na co dzień nie mają czasu na długie przebywanie na słońcu, a urlop jest dla nich jedyną okazją, aby maksymalnie wykorzystać uroki wypoczynku na plaży, często nie zdają sobie sprawy, że ich skóra może nie być przygotowana na taką dawkę słońca. Skutkuje to poważnymi oparzeniami. Szczególnie groźne jest ich wystąpienie u dzieci i młodzieży.

Aby zapewnić maksymalną ochronę przeciwsłoneczną, lepiej zrezygnować z przebywania na słońcu w godzinach południowych między 10.00 a 14.00. Nie powinniśmy także zapominać o stosowaniu kosmetyków z filtrem dopasowanym do swojego typu cery.

Na działanie promieni słonecznych szczególnie narażona jest rasa biała, celtycka, ze względu na małe ilości ochronnego barwnika w skórze, czyli tzw. melaniny. Poza tym ludzie o jasnej karnacji – blond włosach i niebieskich oczach mają tendencje do ulegania poparzeniom słonecznym. Osoby z dużą liczbą znamion barwnikowych powinny także unikać opalania w solarium, które zwiększa ryzyko powstania oraz rozwoju czerniaka o ponad 70%.

Specjaliści podkreślają, że dzięki wczesnej diagnostyce czerniak jest wyleczalny w 90%. Dlatego też w zapobieganiu rozwojowi tej choroby ważna jest samodzielna, regularna obserwacja wszystkich pieprzyków.

Jeżeli jakiś pieprzyk wydaje ci się szczególnie podejrzany, nie warto zwlekać z wizytą u specjalisty. Jaki pieprzyk może budzić obawy? Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na każdy pieprzyk, który pojawi się niedawno w bardzo krótkim czasie, np. po powrocie z wakacji.

Nie można również lekceważyć znamion, które masz od dłuższego czasu i zauważyłeś, że któryś pieprzyk wyraźnie różni się od pozostałych, np. zmienił swoją barwę na jaśniejszą lub ciemniejszą. Taki pieprzyk nazywa się „brzydkim kaczątkiem”.

Innym sposobem, by zbadać pieprzyk, jest metoda ABCDE. Oznacza ona cechy pieprzyków, które mogą budzić podejrzenia. Są nimi: asymetria, nieregularne brzegi, niejednolita barwa, średnica powyżej 6 mm oraz wszelkie wypukłości w strukturze pieprzyka, jego wzniesienie, złuszczenie itp.

Warto także przyjrzeć się dokładnie, czy zmiana skórna nie powiększa się. Jeżeli zauważyłeś, że pieprzyk zmienił swoją wielkość i np. dodatkowo krwawi, swędzi oraz jest wrażliwy na dotyk, powinieneś natychmiast udać się na konsultację do dermatologa, gdyż może to wskazywać na rozwój czerniaka.

Wiele osób zwleka z wizytą u specjalisty, obawiając się badania dermatoskopem. Zupełnie niepotrzebnie. Jest to nieinwazyjna i bezbolesna metoda, która pozwala dokładnie ocenić stan wszystkich pieprzyków. Umożliwia dużo dokładniejszą diagnostykę niż badanie pieprzyków okiem nieuzbrojonym.

Dermatoskop pokazuje, jaką strukturę i siatkę barwnikową ma pieprzyk w kilkakrotnym powiększeniu, co pozwala lekarzowi dokładnie ocenić zmiany skórne. Aby zbadać pieprzyk w taki sposób, specjalista musi mieć duże doświadczenie i precyzję.

Zdanie odnośnie usuwania zmian skórnych są podzielone. Jedni likwidują je głównie ze względów estetycznych. W przypadkach, gdy pieprzyk może wskazywać na zezłośliwienie, konieczna jest interwencja chirurgiczna. Na pewno usunięcia wymaga każdy pieprzyk, który znajduje się w miejscach podatnych na podrażnianie.

Niebezpieczny jest pieprzyk umiejscowienie na dłoniach, stopach lub w obrębie piersi, co może sprzyjać jego zezłośliwieniu. Trzeba uważać na pieprzyk, który rośnie w bardzo szybkim tempie, chociaż zezłośliwieniu może ulec także pieprzyk, który towarzyszy nam od urodzenia. Pod stałą kontrolą dermatologa powinny być osoby, u których w rodzinie pojawiały się przypadki czerniaka, ponieważ znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka.

Specjalista podejmie decyzję o tym, który pieprzyk kwalifikuje się do usunięcia, a który należy zostawić. Dostępnych jest kilka sposobów na to, jak usunąć pieprzyk. Pieprzyk o charakterze łagodnym można usunąć za pomocą lasera.

Jest to metoda bezbolesna, po której nie zostają widoczne blizny. Wadą tej metody usunięcia pieprzyka jest jednak to, że nie może być stosowana w przypadku zmian, które mogą wskazywać na zezłośliwienie. Pod wpływem lasera pieprzyk ulega zniszczeniu, przez co nie można poddać go badaniu histopatologicznemu w celu sprawdzenia, czy pieprzyk nie ma charakteru nowotworowego.

Każdy pieprzyk, który może wskazywać na nowotwór, powinieny być usuwanu chirurgicznie. Ze znamion nie pobiera się wycinków, ponieważ zwiększa to ryzyko ich zezłośliwienia. Pieprzyk musy być usunięty w całości z marginesem zdrowej skóry 3-5 mm. Następnie poddaje się je badaniu histopatologicznemu.

Trzeba pamiętać, że po chirurgicznym wycięciu pieprzyka, jeżeli była ona dużych rozmiarów, mogą pojawić się nieestetyczne blizny. Gdy pieprzyk zostanie usunięty, pacjent powinien stosować się ściśle do zaleceń lekarza. Przede wszystkim zabroniona jest ekspozycja skóry na słońce oraz opalanie w solarium. Jak pieprzyk będzie usunięty, warto poddawać się regularnej kontroli lekarskiej. Warto pamiętać, ze szybka interwencja chirurgiczna i wcześnie usunięty pieprzyk może uratować życie.