Latem łatwiej o ryzykowne zachowanie. Lekarka: Wakacje sprzyjają rozluźnieniu

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego podaje, że w całym 2024 roku zgłoszono 2257 nowych zakażeń wirusem HIV. Z kolei jak wynika z danych Krajowego Centrum ds. AIDS, do tej pory w Polsce zarejestrowano łącznie 35175 zarażonych.

HIV, czyli wirus ludzkiego niedoboru odporności, stopniowo osłabia układ odpornościowy. Infekcja przez lata może rozwijać się bezobjawowo, a nieleczona może przerodzić się w AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności.

Jeszcze kilka lat temu wierzono w stereotypy, że HIV to domena jedynie homoseksualnych mężczyzn oraz osób dożylnie przyjmujących narkotyki. To niezwykle groźne przekonanie, gdyż dróg zakażenia jest znacznie więcej.

- Do zakażenia HIV może prowadzić szereg ryzykownych zachowań - kontakty seksualne, zarówno homo, jak i hetero, często pod wpływem substancji psychoaktywnych, a także różnego rodzaju iniekcje wykonane niesterylnym sprzętem, czyli zabiegi z naruszeniem ciągłości tkanek - wyjaśnia w rozmowie z portalem WP abcZdrowie dr Anna Marzec-Bogusławska, epidemiolog i dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS.

Oznacza to, że wirusem HIV można się zarazić podczas stosunków bez zabezpieczenia, zarówno analnych, jak i waginalnych. HIV przenosi się również poprzez kontakt z zainfekowaną krwią.

- Zakażenie może także przekazać matka swojemu dziecku. Zazwyczaj dochodzi do tego w trakcie porodu lub w okresie okołoporodowym, też poprzez karmienie piersią - dodaje ekspertka.

Wirus HIV znajduje się w płynach ustrojowych nosiciela - krwi, wydzielinie z pochwy, nasieniu oraz mleku matki. Należy jednak pamiętać, że do transmisji nie dochodzi drogą kropelkową, nie zarazimy się też drogą pokarmową.

Infekcja wirusem niedoboru odporności może dotknąć każdego bez względu na płeć, wiek, warstwę społeczną czy preferencje seksualne. Choć wiedza w tym zakresie nieustannie rośnie, społeczna świadomość wciąż pozostawia wiele do życzenia.

- Kampanie edukacyjne przyniosły pozytywny skutek, jednak istnieje potrzeba dalszych działań. Natomiast problem polega na tym, że ludzie nie stosują w praktyce posiadanej wiedzy - zauważa dr Marzec-Bogusławska. - Pomimo wiedzy na temat ryzyka zakażenia, popełniają szereg ryzykownych zachowań, a do tego robią to cyklicznie. Najczęściej chodzi o kontakty seksualne i stosowanie substancji psychoaktywnych.

Letni okres może być szczególnie krytyczny. Wakacje w egzotycznych miejscach, festiwale muzyczne czy po prostu słoneczna aura sprawiają, że chętniej i częściej poddajemy się chwilom zapomnienia.

- Wakacje sprzyjają pewnemu rozluźnieniu i nawiązywaniu nowych znajomości, także intymnych. To niewątpliwie widać, gdyż rośnie ryzyko i liczba zakażeń nie tylko HIV, ale również zakażeń innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową - ostrzega epidemiolog.

W czasie urlopu warto więc pamiętać o bezpieczeństwie. Tyczy się to nie tylko kontaktów seksualnych, ale także popularnych latem zabiegów upiększających. Zanim wybierzemy się do kosmetyczki lub na tatuaż, upewnijmy się, że narzędzia są sterylne.

Zobacz także: HIV w sanatoriach. Starsze osoby uprawiają seks, ale bez zabezpieczenia

Kolejnym wyzwaniem w zatrzymaniu epidemii HIV jest to, że wiele osób nawet nie wie, że jest nosicielami wirusa, co potęguje ryzyko dalszego rozprzestrzeniania. Raporty PZH wskazują, że rocznie test na HIV wykonuje około 9-10 proc. dorosłej populacji. - W punktach konsultacyjnych bezpłatnie, anonimowo i bez skierowania można wykonać test - podkreśla dr Marzec-Bogusławska.

Ekspertka dodaje, że w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych (PKD) średnio 1,2 na 100 wykonanych testów kończy się wykryciem zakażenia HIV. Do 19 czerwca br. w tych placówkach potwierdzono 207 przypadków zakażenia, jednak warto pamiętać, że to tylko jedna z dostępnych form testowania.

Od 30 maja bezpłatne testy na HIV są dostępne również w podstawowej opiece zdrowotnej. Lekarz rodzinny może zlecić profilaktyczne badanie, gdy występują objawy lub pacjent zgłasza ryzykowne zachowania.

- Kobiety, które planują macierzyństwo lub już są w ciąży, powinny wykonać test w kierunku HIV, najlepiej dwukrotnie - przed 10. oraz po 33. tygodniu - dodaje dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS.

Obecnie dodatni wynik nie musi oznaczać końca świata. Osoby żyjące z wirusem mogą prowadzić pełne, długie życie.

- HIV nie oznacza wyroku. W Polsce od 2001 roku funkcjonuje Program Ministra Zdrowia, który zapewnia pacjentom bezpłatne leczenie antyretrowirusowe (ARV). Terapia jest bardzo pomocna. Przedłuża życie osób zakażonych i poprawia jego jakość. Obecnie leczeniem ARV objętych jest 21,5 tys. pacjentów - mówi dr Marzec-Bogusławska.

Dzięki terapii antyretrowirusowej zakażenie można skutecznie kontrolować. Leki nie eliminują wirusa z organizmu, ale hamują jego namnażanie, co pozwala układowi odpornościowemu funkcjonować prawidłowo i chronić go przed rozwojem AIDS.

Klasycznym i wciąż skutecznym działaniem profilaktycznym jest stosowanie prezerwatyw. Istnieje też profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP), czyli przyjmowanie leków hamujących replikację wirusa.

- Musimy jednak pamiętać, że leczenie HIV nie jest pozbawione działań niepożądanych, więc niewątpliwie lepiej jest się nie zakazić. Tym bardziej że jest mnóstwo środków zmniejszających ryzyko, jak prezerwatywy lub farmakologiczna profilaktyka przedekspozycyjna. W dzisiejszych czasach możemy mieć nad tym pełną kontrolę - zaznacza ekspertka.

Fundamentem pozostają jednak testy diagnostyczne. Osoby aktywne seksualnie powinny badać się przynajmniej raz w roku, a w przypadku ryzykownych zachowań, nawet częściej.

- Pomimo rozluźnienia, któremu sprzyjają wakacje, starajmy się zapewnić sobie bezpieczeństwo. Warto także wykonać test w kierunku HIV i innych zakażeń przenoszonych drogą płciową - apleuje dr Marzec-Bogusławska.

Dominika Najda, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła

1. PZH
2. Krajowego Centrum ds. AIDS
3. WP abcZdrowie