"Mogą być toksyczne dla nerek". Groźne nawet te bez recepty
Niektóre schorzenia nerek nie wynikają z choroby samego narządu, lecz z leczenia innych dolegliwości. Amerykańska organizacja National Kidney Fundation przedstawiła listę leków, które mogą działać nefrotoksycznie. - Pacjenci często nie wiedzą, że nawet leki dostępne bez recepty mogą być toksyczne dla nerek - mówi dr Joseph A. Vassalotti z NKF.
Niektóre leki mogą wpływać szkodliwie na nerki
W tym artykule:
Dlaczego leki mogą uszkadzać nerki?
Nerki są głównym "filtrem" organizmu. To przez nie wydalane są produkty przemiany materii, toksyny, ale także substancje czynne zawarte w lekach.
Gdy nerki są osłabione, leki mogą się kumulować w organizmie i wywoływać dodatkowe szkody. Z kolei niektóre preparaty same w sobie mogą zmniejszać przepływ krwi przez nerki lub działać toksycznie na komórki nerkowe.
- Pacjenci często nie wiedzą, że nawet leki dostępne bez recepty mogą być toksyczne dla nerek, zwłaszcza przy odwodnieniu - ostrzega dr Joseph A. Vassalotti z National Kidney Foundation.
Leki przeciwbólowe
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen, naproksen czy aspiryna w dawkach powyżej 325 mg na dobę - to jedno z największych zagrożeń dla nerek.
Stosowane często i w dużych ilościach, przyczyniają się do:
zwiększenia ciśnienia tętniczego,
pogorszenia filtracji kłębuszkowej,
zatrzymania wody w organizmie.
Alternatywą dla osób z chorobami nerek mogą być inne środki przeciwbólowe, ale ich dawkowanie również musi być dostosowane do poziomu eGFR – wskaźnika przesączania kłębuszkowego.
Antybiotyki, leki przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze
Wiele antybiotyków i leków przeciwinfekcyjnych wydalanych jest przez nerki. Jeśli funkcja tego narządu jest osłabiona, substancje czynne gromadzą się w organizmie, zwiększając ryzyko wystąpienia skutków niepożądanych.
Niektóre z nich, jak aminoglikozydy czy wankomycyna, mogą nawet działać bezpośrednio nefrotoksycznie, czyli uszkadzać tkankę nerkową.
W większości przypadków możliwe jest ich bezpieczne stosowanie, ale tylko przy odpowiednim dostosowaniu dawki i częstotliwości. Taką decyzję podejmuje lekarz na podstawie aktualnego wyniku eGFR.
Leki na cukrzycę
W cukrzycy leczenie farmakologiczne jest kluczowe, ale wiele leków wydalanych jest właśnie przez nerki. Metformina, jeden z najczęściej stosowanych leków przeciwcukrzycowych, może kumulować się przy niskim eGFR, co grozi poważnymi powikłaniami, w tym kwasicą mleczanową.
Niektóre pochodne sulfonylomocznika, jak gliburyd, również nie są zalecane przy pogorszonej funkcji nerek, gdyż zwiększają ryzyko groźnych spadków poziomu cukru (hipoglikemii).
Leki na serce i nadciśnienie
Pacjenci z chorobami nerek często przyjmują także leki kardiologiczne. Wśród nich są środki, które mogą zarówno chronić, jak i szkodzić nerkom.
Inhibitory ACE i antagoniści receptora angiotensyny (ARB) spowalniają postęp przewlekłej choroby nerek, ale mogą prowadzić do podwyższenia poziomu potasu we krwi.
Podobne ryzyko wiąże się ze spironolaktonem i eplerenonem, czyli lekami moczopędnymi stosowanymi w nadciśnieniu i niewydolności serca.
Inne diuretyki, jak furosemid czy torasemid, pomagają usuwać nadmiar wody, ale w zbyt dużych dawkach mogą powodować odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe.
Leki na zgagę, nadkwasotę i refluks
Stosowane powszechnie inhibitory pompy protonowej (IPP), np. omeprazol, pantoprazol czy esomeprazol,są skuteczne, ale ich długotrwałe przyjmowanie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem ostrego uszkodzenia nerek, infekcji oraz niedoborów składników mineralnych.
Także blokery H2 (famotydyna, nizatydyna) oraz leki zobojętniające kwas zawierające glin, magnez lub wapń mogą kumulować się przy PChN, powodując toksyczność. Związków glinu należy unikać całkowicie – mogą prowadzić nawet do uszkodzeń mózgu.
Lit i inne leki psychiatryczne
Lit, stosowany w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej, to kolejny lek wymagający ścisłej kontroli.
Długotrwałe przyjmowanie prowadzi do tzw. nefropatii litowej, czyli uszkodzenia nerek z objawami nadmiernego pragnienia i częstego oddawania moczu.
Dlatego konieczne są regularne badania poziomu litu we krwi.
Jak chronić nerki podczas leczenia?
Nie wszystkie leki są dla nerek niebezpieczne, ale wiele z nich wymaga zastosowania szczególnych środków ostrożności. Dlatego tak ważne jest zastosowanie do poniższych zasad:
regularnie badaj poziom kreatyniny i eGFR,
unikaj samodzielnego łączenia lub zmiany dawek leków,
pij odpowiednią ilość wody, zwłaszcza podczas upałów i przy stosowaniu leków moczopędnych,
zawsze informuj lekarza o wszystkich przyjmowanych preparatach, także ziołowych.
- Wczesne wykrycie problemów z nerkami pozwala spowolnić ich postęp i uniknąć dializ lub przeszczepu - podkreśla dr Joseph Vassalotti.
Magdalena Pietras, dziennikarka Wirtualnej Polski
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
