Obdukcja lekarska - czym jest, gdzie zrobić, w jakim celu?

Obdukcja lekarska (łac. obductio, obductionis) to badanie specjalistyczne, które służy zdiagnozowaniu stanu zdrowia poszkodowanego. W wydanym zaświadczeniu lekarz opisuje stwierdzone obrażenia ciała, często również wskazuje prawdopodobną przyczynę urazów. Celem obdukcji lekarskiej jest nie tylko potwierdzenie doznanych obrażeń, ale i prawna ocena czasu naruszania czynności narządów ciała, co ułatwia zakwalifikowanie zdarzenia prawnie.

Obdukcję może przeprowadzić każdy lekarz. Trzeba jednak pamiętać, że badanie może zostać powtórzone z tego względu, że moc dowodową ma wyłącznie opinia wydana przez powołanego do tego biegłego.

Taka opinia może zostać wykorzystana podczas oficjalnego postępowania. W większości spraw karnych dotyczących ataku czy pobicia, właśnie obdukcja stanowi kluczowy materiał dowodowy.

Postanowienie o powołaniu biegłego wydaje organ zlecający jej przeprowadzenie. Wówczas obdukcją zajmują się lekarze - biegli z zakresu medycyny sądowej, którzy są wpisani na listę biegłych prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego.

Może się zdarzyć, że w oparciu o przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. (Kodeks postępowania karnego) organ powoła biegłego lekarza, którego nie ma na liście biegłych sądowych.

Gdzie zrobić obdukcję? Aby obdukcja mogła stanowić dowód w postępowaniu sądowym, należy zgłosić się do lekarza medycyny sądowej, istnieje też możliwość skierowania do niego przez policję lub sąd.

Jak dotrzeć do biegłych lekarzy sądowych, którzy wykonują obdukcje? Specjalistów, którzy mogą dokonywać obdukcji jest bardzo mało, co zdecydowanie utrudnia sprawę. Można skorzystać z listy lekarzy, która jest publikowana przez Sąd Okręgowy.

Obdukcja lekarska jest zazwyczaj płatna, kosztuje 100-200 złotych, brak jest refundacji z NFZ. Są jednak pewne wyjątki. Dzieje się tak w przypadku obdukcji wykonywanej na zlecenie organu prowadzącego postępowanie.

Inną sytuacją jest prawo do uzyskania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego dokumentującego odniesione obrażenia przez osobę, która została dotknięta przemocą w rodzinie.

Kwestię reguluje rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010 r. w sprawie wzoru zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie.

Ma to służyć pomocą ofierze przemocy, gdy uzyskanie obdukcji u lekarza biegłego jest niemożliwe. Wówczas nie ma znaczenia, czy opinię z obdukcji wystawia lekarz w prywatnym gabinecie, czy badanie wykonuje lekarz w ramach kontraktu z NFZ.

Przebieg obdukcji nie jest ściśle określony. Oznacza to, ze każdy lekarz wykonuje badanie na swój sposób. Najważniejsze są dokładne oględziny ciała i potwierdzenie faktów. Opracowanie obdukcji, w zależności od stanu pacjenta, trwa od 30 do 60 minut.

Procedurę rozpoczyna wywiad lekarski, dzięki któremu lekarz ma szansę poznać zarys i szczegóły sytuacji, w tym przebieg incydentu i ustalenie kontekstu powstania obrażeń.

Kolejnym krokiem są oględziny ciała, w tym miejsca urazu. Wówczas lekarz jak najbardziej precyzyjnie i wnikliwie ustala rodzaj, rozległość obrażeń, jak również mechanizm i czas ich powstania.

Wskazuje również na ograniczenia wywołane przez uraz. Rozstrzyga także, czy uszkodzenia ciała będą trwać do 7 dni czy też powyżej tego czasu, co ma istotne znaczenie przyjęcia odpowiedniej kwalifikacji prawnej czynu.

Opinia z obdukcji wydawana jest na piśmie, choć może mieć również formę ustną. Zależy to od organu, który powołuje biegłego. Opinia z obdukcji powinna zawierać:

• imię i nazwisko, stopień oraz tytuł naukowy, specjalność i stanowisko zawodowe biegłego,
• dane osób, które brały udział w wydawaniu opinii. Konieczne jest wskazanie czynności, które wykonywały,
• pełną nazwę instytucji (jeżeli opinię wydaje instytucja),
• czas przeprowadzonych badań, data wydania opinii,
• sprawozdanie z przeprowadzonych czynności, spostrzeżenia i wnioski,
• podpis.

Zaświadczenie powinno zawierać dane osoby badanej: numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania.