Padaczka a seks

W Polsce na padaczkę cierpi 300–400 tys. ludzi, jest ona jedną z najczęstszych chorób neurologicznych. Świadomość społeczeństwa na temat padaczki jest bardzo mała. Tymczasem ludzie chorzy na padaczkę cierpią nie tylko z powodu samej choroby i jej objawów, ale także z powodu innych dolegliwości, takich jak dotkliwe zaburzenia np. seksualne. Celem poniższego artykułu jest w szczególności podkreślenie, w jaki sposób padaczka dotyka życia seksualnego i jakie tworzy mity z tym związane.

1. Padaczka a napad padaczkowy

Padaczka jest zespołem objawów somatycznych (cielesnych) o różnej przyczynie. Jej cechą charakterystyczną jest pojawianie się napadów. Napad padaczkowy zaś jest wyrazem przejściowych zaburzeń czynności mózgu, które polegają na nadmiernych i gwałtownych, a przede wszystkim samorzutnych wyładowaniach bioelektrycznych w komórkach nerwowych. Zaburzeniom czynności mózgu często towarzyszą zaburzenia ruchowe, czuciowe i somatyczne (np. ślinienie, pocenie, łzawienie).

W Polsce na padaczkę cierpi 0,5–1% społeczeństwa. Zachorowalność jest wyraźnie większa u dzieci i osób po 65. roku życia. Obecnie szacuje się, że u ponad 50% (według niektórych źródeł nawet 80%) chorych padaczka ujawniła się przed 20. rokiem życia. Ludzie ci dopiero wkraczają w życie dorosłe, zamierzają zakładać rodziny, stąd ich sprawność seksualna jest niezwykle ważna.

2. Objawy padaczki

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

W opinii społeczeństwa osoba chora na padaczkę to taka, która pada w pewnym momencie na ziemię, dostaje drgawek i ślinotoku. Tymczasem powyższy opis dotyczy tylko jednego z typów padaczki. W większość przypadków objawy padaczki są nieco inne.

Podział zaburzeń w padaczce jest dość skomplikowany. Upraszczając tę wiedzę, wyróżniamy napady tzw.:

1. Częściowe proste – gdy osoba chora nie traci świadomości, ale zaczyna wykonywać pewne ruchy:

• np. związane z układem ruchu (kończyny górne, dolne) pod postacią drgawek klonicznych
• związane ze wzrokiem nagłe zwroty gałek ocznych
• zaburzenia czucia
• zaburzenie somatyczne w postaci nagłego pocenia, ucisku podbrzusza, nagłego zblednięcia lub zaczerwienienia.

1. Częściowo złożone, gdy osoba chora traci świadomość.
2. Uogólnione, które odpowiadają napadowi z objawami powszechnie znanymi w społeczeństwie (utrata przytomności, drgawki, ślinotok).

3. Zaburzenia seksualne w padaczce

Problem zaburzeń seksualnych w padaczce jest bardzo istotny, gdyż, jak napisano powyżej, dotyczy osób w wieku reprodukcyjnym. Zaburzenia na tle seksualnym obserwowano już od bardzo dawna. W piśmiennictwie XX w. bardzo często można spotkać porównania napadu padaczkowego z orgazmem. Zygmunt Freud uważał, iż zarówno orgazm, jak i napad padaczkowy są wyrazem nadmiernie eksponowanego libido. Może rzeczywiście podobieństwo tych stanów jest znamienne. U niektórych chorych napad przynosi odprężenie i spokój, błogostan, który do złudzenia przypomina zadowolenie po orgazmie. Opisano nawet nieliczne przypadki celowego wywoływania napadów (napad może zostać wywołany spontanicznie przez migoczące światło, np. stretoskop), aby osiągnąć rozkosz.

Zaburzenia seksualne w padaczce można rozpatrywać w 4 kategoriach:

• zaburzenia seksualne występujące pomiędzy napadami padaczki,
• zaburzenia i doznania seksualne związane z napadem padaczki,
• leki przeciwpadaczkowe wpływające wielokierunkowo na zaburzenia seksualne,
• pytanie: jak kontakty seksualne mogą wpływać na padaczkę.

4. Zaburzenia u osoby chorej na padaczkę w okresie między napadami

Zaburzenia seksualne w tym okresie wynikają ze zmian w zachowaniu pacjenta, które spowodowane są przez chorobę lub uszkodzeniem pewnych struktur mózgowych, które wyzwalają padaczkę.

Najczęściej u tych osób spotyka się obniżenie pobudliwości seksualnej i zaburzenia potencji. U niektórych pacjentów spotyka się zaburzenia preferencji seksualnych, tzw. parafilie.

Zaburzenia te najczęściej dotyczą pacjentów z padaczką skroniową. Według obecnej wiedzy okolica skroniowa jest najbardziej związana z zachowaniami seksualnymi. Uszkodzenia tej okolicy w większości przypadków wywołują znaczne obniżenie pobudliwości seksualnej.

Czasami w padaczce występują zaburzenia seksualne charakteryzujące się zwiększoną aktywnością seksualną pod postacią tendencji określanych jako parafinie, czyli takich patologicznych zachowań jak: fetyszyzm, transwestytyzm czy pedofilia. Teoria mówi, że okolica ta jest także odpowiedzialna za hamowanie niektórych bodźców seksualnych. Stąd uszkodzenie tej okolicy wyzwala powyższe parafilie, które istniały w mózgu chorego wcześniej, ale były hamowane i wygaszane przez korę skroniową mózgu.

5. Zaburzenia seksualne w przebiegu napadu padaczki

Pobudzenie seksualne może wystąpić jako objaw zapowiadający lub wstępny padaczki, może pojawić się po napadzie. Samo pobudzenie seksualne także może być przejawem napadu.

U części osób przed napadem zaobserwowano uczucie drażnienia w okolicach narządów płciowych.

W jednym z badań naukowych zgromadzono kilkadziesiąt opisów przypadków zaburzeń w czasie napadu, jak: wykonywanie ruchów kopulacyjnych, masturbacje. Szacuje się, że liczba powyższych zaburzeń jest nieoszacowana i częstość ich występowania jest znacznie większa niż podają dzisiejsze statystyki.

6. Problemy życia erotycznego u chorego na padaczkę

Wpływ padaczki na erotykę chorego jest wciąż problematyczny i nie ma jednoznacznego stanowiska w tej sprawie. Wśród osób chorych na padaczkę istnieje pogląd, że w wyniku aktywności seksualnej (np. współżycie lub masturbacja) nasilają się objawy padaczki. Prawdopodobnie do napadu może dochodzić w wyniku hiperwentylacji (szybkiego i głębokiego oddechu w czasie stosunku). Pogląd ten, choć szeroko rozpowszechniony, wciąż nie jest naukowo wyjaśniony. Doniesienia na temat wywołania napadu w wyniku kontaktu seksualnego są bardzo nieliczne, a opisane przypadki dotyczyły osób nieleczonych. Zazwyczaj leki padaczkowe zabezpieczają przed wywołaniem napadu w czasie stosunku seksualnego. Obecnie uważa się, że padaczka nie jest przeszkodą w życiu seksualnym i nie powinno się zakazywać współżycia osobom chorym.

7. Wpływ leków na padaczkę na życie seksualne

Leki stosowane w leczeniu padaczki należą do grupy leków psychotropowych, czyli wpływających na psychikę człowieka. Mogą one powodować zaburzenia pod postacią: zaburzeń libido z jednej strony, ale także mogą potęgować pobudzenie seksualne.

Obecnie dominuje pogląd, że leki przeciwpadaczkowe powodują obniżenie libido (popędu seksualnego), wydłużają czas potrzebny do osiągnięcia orgazmu, zaburzają wzwód. To niepożądane działanie leków jest korzystne, w przypadku gdy objawy padaczki polegają na patologicznym wzroście seksualności. Jednak u większości pacjentów zaburzenia wywoływane przez leki nakładają się na zaburzenia seksualne powodowane przez samą chorobę.
Dokładne zbadanie wpływu leków padaczkowych na zaburzenia seksualne jest trudne, gdyż choroba sama w sobie powoduje obniżenie popędu seksualnego u większości pacjentów. Czasami obserwuje się związek czasowy pomiędzy podaniem leku a wystąpieniem zaburzenia. Wtedy zmiana leku może poprawić aktywność seksualną.

Wpływ padaczki na życie seksualne jest złożony. Zaobserwowano obniżoną płodność zwłaszcza wśród kobiet chorujących na padaczkę. Przyczyn ograniczonej płodności upatruje się przede wszystkim w tym, że:

• osoby chore rzadziej zakładają rodziny, a wynika to ze strachu, poczucia nieporadności i samej choroby
• leki, które osoby chore muszą stosować, wpływają negatywnie na popęd seksualny
• u osób chorych na padaczkę skroniową często obserwuje się obniżenie aktywności seksualnej
• leki takie jak karbamazepina wiążą hormony płciowe (estrogen), zmniejszając ich stężenie we krwi i w ten sposób upośledzają płodność
• w wyniku napadu zwiększa się ilość hormonu – prolaktyny we krwi, którego nadmiar zaburza prawidłową owulację u kobiet

Jeszcze raz należy podkreślić, że sama padaczka nie jest przeciwwskazaniem do współżycia seksualnego według potrzeb. Życie seksualne według obecnego stanu wiedzy nie pogarsza przebiegu padaczki.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.