Próżnociąg - co to jest i kiedy jest stosowany?

## Co to jest próżnociąg?

Próżnociąg to urządzenie położnicze, które pojawiło się na salach porodowych w latach 50. XX wieku. Używa się go, gdy trzeba szybko wydostać dziecko z dróg rodnych. Próżnociąg położniczy składa się z urządzenia wytwarzającego podciśnienie (pompka) oraz połączonej z nim gumowym przewodem końcówki, tzw. peloty. Pelotę, która ma kształt płaskiej miseczki, przykłada się do główki dziecka powyżej ciemienia. Wytworzone podciśnienie sprawia, że pelota przysysa się do główki. Dzięki temu lekarz, pociągając za przyssawkę, pomaga wyjść główce. Ważna jest współpraca lekarza z rodzącą, bo łatwiej jest wydobyć dziecko, kiedy matka prze. Próżnociąg stosuje się tylko wtedy, gdy płód jest w położeniu główkowym. Próżnociągu nie można używać, gdy masa dziecka jest zbyt niska oraz w sytuacjach, gdy poród drogami naturalnymi jest niemożliwy, np. przy niewspółmierności porodowej (dziecko jest duże, a mama ma wąską miednicę), przy nieprawidłowym położeniu płodu; wówczas jednak zazwyczaj poród rozwiązywany jest poprzez klasyczne cesarskie cięcie.

Kiedy poród jest na tyle zaawansowany, że główka jest w dole kanału rodnego, na cesarskie cięcie jest już za późno. Dziecko musi się urodzić drogami natury. Skoro samo ma problemy z opuszczeniem łona mamy, trzeba mu w tym jakoś pomóc. Do tego służy właśnie próżnociąg. W Polsce porody pochwowe zakończone zabiegowo, czyli z użyciem kleszczy lub próżnociągu, stanowią około 5% wszystkich porodów.

Próżnociągu używa się wtedy, gdy ze względu na stan matki lub dziecka istnieje konieczność ukończenia porodu, ponieważ:

• przedłużający się poród stanowi zagrożenie dla matki, np. jest ona tak wyczerpana, że nie jest w stanie aktywnie przeć albo ma problemy zdrowotne, które dalszy wysiłek może pogłębić (nadciśnienie tętnicze, choroby neurologiczne, problemy z sercem lub oczami, stany po urazach rdzenia kręgowego);
• zagrożony jest stan dziecka – jednym z najczęstszych powodów porodu zabiegowego jest groźba zamartwicy, czyli niedotlenienia płodu; może się tak dziać, gdy np. zbyt wcześnie odklei się łożysko; zbyt silne lub częste skurcze macicy również wpływają niekorzystnie na dziecko; próżnociąg może być użyty nawet wtedy, gdy główka dziecka nie jest jeszcze bardzo zaawansowana w drogach rodnych.

Po porodzie zabiegowym z użyciem próżniociągu u dziecka występuje zazwyczaj lekki obrzęk główki i zasinienie w kształcie obręczy, które zanikają po jednej-dwóch dobach. Ciężkie powikłania u noworodka (krwiaki i krwawienia wewnątrzczaszkowe) lub zgon dziecka zdarza się w przypadku 0,1-3 na 1000 użyć próżniociągu. Krwiaki i krwawienia wewnątrzczaszkowe pojawiają się rzadko. Gdy jednak do nich dojdzie, należy wykonać USG głowy dziecka. Zwykle są niegroźne i wchłaniają się po kilkunastu dniach.U matki po porodzie z zastosowaniem pomocy instrumentalnej z użyciem próżniociągu rana krocza jest zwykle większa i goi się znacznie dłużej. Kobieta wymaga więc większej uwagi lekarskiej i wolniej dochodzi do formy.

Oprócz wyciągacza próżniowego używane są kleszcze porodowe. Wybór instrumentu medycznego zależy od lekarza odbierającego poród. Powinien decydować fakt większego doświadczenia w jednej z metod. Z naukowego punktu widzenia nie można rozstrzygnąć , który z dwóch sposobów zabiegowego zakończenia porodu jest lepszy.

Źródła

1. Ciąża i poród. Planowanie rodziny
2. Kaleta M. (red.), Podstawy położnictwa. Najważniejsze zagadnienia, Urban & Partner, Wrocław 2011, ISBN 978-83-7609-254-6
3. Bręborowicz G. (red.), Ginekologia, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-89581-39-6
4. Berek J.S., Novak E. Ginekologia, Medipage, Warszawa 2008, ISBN 978-83-89769-46-6
5. Jonderko G., (red.), Podręczna encyklopedia zdrowia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002, ss. 546-547, ISBN 978-83-7506-075-1.