SPECT – na czym polega badanie? Wskazania i przeciwwskazania

SPECT (ang. single-photon emission computed tomography), czyli tomografia emisyjna pojedynczych fotonów, to nieinwazyjne badanie obrazowe z dziedziny medycyny nuklearnej.

Do obrazowania narządów używa się substancji emitujących promieniowanie gamma. Technika wykorzystuje izotopy promieniotwórcze (tzw. radioznaczniki) wprowadzane do krwiobiegu pacjenta. To umożliwia tworzenie obrazu przestrzennego aktywności biologicznej różnych obszarów ciała i pozwala ocenić strukturę oraz czynność badanych narządów.

Radioznaczniki to pierwiastki promieniotwórcze, radioizotopy lub izotopy promieniotwórcze. W medycynie nuklearnej stosuje się żelazo, selen, fluor, ksenon, tal, jod, gal, kobalt, tlen, węgiel i azot.

Badanie PET a SPECT

Jeśli źródłem promieniotwórczym jest emiter pozytonów, technikę obrazowania oznacza się skrótem PET (Positron Emission Tomography, badanie pozytonowej tomografii emisyjnej).

Technika SPECT umożliwia precyzyjną lokalizację ognisk patologicznych, w tym wykrycie niewielkich zmian. Uzyskane podczas badania SPECT obrazy są bardzo precyzyjne, cechują się wysoką rozdzielczości.

Z tego powodu badania SPECT wykorzystywane w diagnostyce wielu chorób: układu nerwowego, kości, tarczycy, nerek, wątroby czy układu krwionośnego. Możliwe jest wykonanie nie tylko SPECT serca czy SPECT mózgu, ale także jednoczesne wykonanie badania tomografii komputerowej (SPECT-CT).

Wskazaniem do SPECT jest nowoczesna diagnostyka onkologiczna, kardiologiczna, endokrynologiczna czy neurologiczna, również ukierunkowana na rozpoznanie guzów neuroendokrynnych, obrazowanie przepływu mózgowego oraz rozmieszczenia różnych receptorów w mózgu i innych tkankach.

Badanie SPECT stosuje się też w celu różnicowania złośliwych i łagodnych zmian w sutku, oceny hormonalnie czynnych guzów przewodu pokarmowego, wykrycia ognisk padaczkowych czy krwawień przewodu pokarmowego. Procedura pozwala również na monitorowanie przebiegu choroby i ocenę skuteczności zastosowanego leczenia.

SPECT to badanie nieinwazyjne i bezbolesne. Rozpoczyna się od podania niewielkiej dawki radioaktywnej substancji (izotopów promieniotwórczych, radiofarmaceutyków). Najczęściej robi się to dożylnie przez wenflon lub igłę, czasem doustnie, podskórnie lub wziewnie.

Podczas badania pacjent przebywa na leżąco, nieruchomo - od kilku do kilkudziesięciu minut. Po ustalonym czasie zostaje umieszczony na leżance, z którą zostaje wprowadzony do urządzenia. Podany pacjentowi izotop rozpada się i emituje promieniowanie gamma, które po przejściu przez tkanki ulega tłumieniu.

Osłabione promieniowanie jest wychwytywane pod różnymi kątami za pomocą gammakamery. Urządzenie odczytuje rozmieszczenie znacznika w organizmie. Nie tylko rejestruje rozmieszczenie radioznaczników, ale także ich przepływ oraz wydzielanie i wydalanie. Ponieważ gammakamera jest połączona z komputerem, po zastosowaniu odpowiednich algorytmów na monitorze pojawia się przestrzenny obraz rozmieszczenia izotopu w organizmie. Co ważne, niektóre badania wymagają więcej niż jednego skanu w ciągu dnia, inne wykonuje się kilka dnia po iniekcji.

Jak się przygotować do badania?

Niektóre badania SPECT wymagają odpowiedniej diety lub odstawienia zażywanych leków, jednak szczególne przygotowanie w większości przypadków nie jest potrzebne. Szczegółowe informacje przekazuje lekarz lub inna osoba zaangażowana w przeprowadzenie badania. Trzeba pamiętać, by przynieść ze sobą dokument tożsamości ze zdjęciem, skierowanie lub e-skierowanie na badanie, a także dokumentację medyczną z wynikami dotychczasowych badań, w tym płyty CD, klisze, wypisy ze szpitala.

Choć podczas badania SPECT podaje się niewielkie dawki izotopów, dzięki czemu jest ono mało szkodliwe, istnieją przeciwwskazania do jego wykonania. Jest nim ciąża. Badania nie należy przeprowadzać bezpośrednio lub w trakcie radioterapii, chemioterapii, po badaniach endoskopowych, operacjach, biopsjach, z wyjątkiem indywidualnych przypadków zgodnie z zaleceniem lekarza.

Szczególne środki ostrożności obowiązują w okresie karmienia piersią. Zaleca się przerwę w karmieniu przez 12 godzin po podaniu radioznacznika, przy czym nie należy podawać dziecku pierwszej uzyskanej porcji pokarmu.