Ból gardła - przyczyny, objawy towarzyszące, domowe sposoby i leczenie

Pod ogólnie brzmiącym pojęciem ból gardła kryją się różne dolegliwości, a główna różnica polega na ich umiejscowieniu – źródło bólu może być zlokalizowane w gardle, krtani, podniebieniu, migdałkach czy też w okolicach ślinianek.

Ból ten jednak nie zawsze jest bólem w dosłownym tego pojęcia znaczeniu – możemy odczuwać dyskomfort pod postacią drapania, pieczenia czy suchości w gardle. Ból może być odczuwany przez cały czas, ale może się też pojawiać jedynie przy mówieniu czy przełykaniu. Dodatkowo może mu towarzyszyć chrypka, obrzęk i przekrwienie błony śluzowej.

Ból gardła nie zawsze jest spowodowany infekcją. Może być też spowodowany wdychaniem zbyt suchego lub zimnego powietrza, szczególnie, kiedy oddychamy ustami.

Wśród przyczyn bólu gardła znajdziemy m.in.:

• zapalenie gardła (infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze, pierwotniakowe),
• skrzywioną przegrodę nosową, która utrudnia oddychanie przez nos, zmuszając do oddychania przez usta, co sprawia, że gardło jest bezpośrednio wystawione na działanie wirusów i bakterii,
• zmiany chorobowe zatok przynosowych, które prowadzą do spływania wydzieliny do gardła, co może wywoływać zakażenia,
• przerost migdałka gardłowego, który może powodować nadwrażliwość na drobnoustroje,
• przerost migdałków podniebiennych, który może prowadzić do ropnych zapaleń,
• rozległe zapalenie jamy ustnej, które może objąć błonę śluzową gardła,
• alergie, które mogą powodować zmiany w obrębie śluzówki gardła.

Jeśli objawy bólu gardła przechodzą niemal od razu po wyjściu na świeże powietrze (kiedy przyczyną jest np. klimatyzacja) lub wejściu do ciepłego pomieszczenia (kiedy przyczyną jest mroźne powietrze), nie ma powodów do korzystania ze specjalistycznego leczenia.

Zarówno przeziębienie, jak i sam ból gardła są najczęściej spowodowane przez wirusy. Oznacza to, że w większości przypadków nie pomogą tu antybiotyki, które działają tylko na infekcje bakteryjne.

Drobnoustroje, atakując gardło, wywołują stan zapalny oraz niszczą nabłonek jego śluzówki. Przenikają przez nabłonek i ulegają procesowi replikacji – powstają nowe wiriony, które przedostają się do krwi.

Namnażające się drobnoustroje zaczynają się rozprzestrzeniać do poszczególnych narządów docelowych, co powoduje swego rodzaju alarm immunologiczny – następuje obfite wytwarzanie tzw. mediatorów zapalenia. Nazywamy tak związki (m.in. histaminę czy cytokiny), które „rozregulowują” naczynia krwionośne, gruczoły wydzielnicze błony śluzowej, a także miejscowy układ nerwowy.

Czasami przeziębienie rozpoczyna się od bólu gardła. Katar, spływający do gardła, szczególnie nocą, podrażnia je i powoduje rozprzestrzenianie się infekcji. Dlatego też rano zazwyczaj czujemy się gorzej.

Ból gardła nie jest samodzielną jednostką chorobową, ale jednym z objawów, towarzyszącym wielu schorzeniom.

Typowymi objawami, które oznaczają przeziębienie, są:

• katar,
• kaszel,
• drapanie w gardle,
• niewysoka gorączka.

Ból gardła może też okazać się anginą, która jest spowodowana przez bakterie. W takim wypadku w leczeniu pomogą antybiotyki. Jednak stwierdzenie, że to na pewno angina, wymaga badania laboratoryjnego, a nie tylko "zajrzenia do gardła".

Anginie towarzyszą cięższe objawy niż w przypadku przeziębienia:

• ból gardła jest ostrzejszy,
• gorączka jest wyższa - powyżej 38 stopni Celsjusza,
• często powoduje powiększenie się węzłów chłonnych.

Angina może doprowadzić nawet do gorączki reumatycznej, która jest poważną chorobą ogólnoustrojową i może być przyczyną wad serca.

Tak, jak przy każdej infekcji, najważniejsza jest higiena. Poniższe zasady powinny zmniejszyć ryzyko zachorowania do minimum.

1. Często myj ręce, szczególnie przed jedzeniem.
2. Unikaj bliskiego kontaktu z osobami skarżącymi się ból gardła. Pamiętaj jednak, że przeziębienie jest zaraźliwe przed pojawieniem się objawów.
3. Nawilżacze powietrza mogą zapobiec bólowi gardła, wynikającemu z wdychania zbyt suchego powietrza.
4. Pamiętaj: jeszcze do niedawna usuwanie migdałków było uznawane za metodę na ból gardła polecaną dla każdego. Obecnie jest to zalecane tylko w niektórych przypadkach.

Jest kilka sposobów na ból gardła. Pomogą one złagodzić objawy, a nawet wyleczyć przeziębienie. Ale jeśli objawy są ostrzejsze, oznaczają anginę i wtedy trzeba zgłosić się do lekarza.

Jeśli dręczy cię ból gardła, pomoże ci:

• picie jak największej ilości ciepłych płynów - herbata z miodem i cytryną może złagodzić ból (ale w niektórych przypadkach pomagają zimne napoje i lody!),
• płukanie gardła kilka razy dziennie ciepłą wodą z solą (pół łyżeczki na szklankę),
• cukierki do ssania zwiększają produkcję śliny i mogą pomóc w nawilżeniu gardła (trzeba uważać w przypadku małych dzieci - mogą się udławić takim cukierkiem),
• inhalacje nawilżają i łagodzą gardło,
• dostępne bez recepty leki zawierające paracetamol.

Pamiętaj, aby nigdy nie podawać aspiryny dziecku! Ryzykowne jest również stosowanie aspiryny w infekcjach wirusowych, gdyż może doprowadzić do powstania ciężkich powikłań jak na przykład Zespół Reya.

• Poznaj sposoby na ból gardła
• Jakie tabletki na ból gardła wybrać?
• Naturalne sposoby na ból gardła

Powinieneś skontaktować się z lekarzem, jeśli ból gardła się nasila, a także:

• przy gorączce powyżej 38 stopni Celsjusza,
• jeśli w gardle pojawia się ropa,
• pojawiła się także wysypka,
• masz trudności w oddychaniu,
• jeśli zauważysz powiększone węzły chłonne.