Stres oksydacyjny. Objawy, przyczyny, sposoby zapobiegania

Co to jest stres oksydacyjny?

Ze stresem oksydacyjnym mamy do czynienia wtedy, gdy w organizmie dochodzi do zachwiania równowagi pomiędzy wolnymi rodnikami a antyoksydantami, czyli substancjami neutralizującymi ich szkodliwe działanie. Wolne rodniki to reaktywne cząsteczki tlenu, które powstają naturalnie w trakcie przemian metabolicznych. Są potrzebne w umiarkowanej ilości, np. do walki z bakteriami czy regulacji niektórych procesów komórkowych. Problem pojawia się wtedy, gdy organizm produkuje ich zbyt dużo lub nie jest w stanie ich skutecznie usuwać. W praktyce można to porównać do działania silnika, który podczas pracy wytwarza spaliny. Jeśli układ wentylacyjny działa sprawnie, wszystko pozostaje pod kontrolą, ale jeśli filtrów zabraknie, toksyczne substancje zaczynają się kumulować. A to powoduje uszkodzenia. Podobnie dzieje się w organizmie – nadmiar wolnych rodników może uszkadzać komórki, białka, a nawet materiał genetyczny, przyspieszając procesy starzenia i zwiększając ryzyko wielu chorób przewlekłych, m.in. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, a także niektórych nowotworów. Może również negatywnie wpływać na płodność i ogólną wydolność organizmu.

Skąd się bierze stres oksydacyjny?

Źródła stresu oksydacyjnego można podzielić na wewnętrzne (endogenne) i zewnętrzne (egzogenne). Pierwsze z nich to naturalne procesy, które zachodzą w organizmie, m.in. oddychanie komórkowe (w mitochondriach wytwarzana jest energia, a ubocznym produktem tego procesu są wolne rodniki) czy stan zapalny (wolne rodniki są produkowane w odpowiedzi na infekcje lub urazy). Druga grupa czynników, która ma wpływ na stres oksydacyjny, jest związana ze stylem życia i środowiskiem, w którym żyjemy, m.in. zanieczyszczeniem powietrza, promieniowaniem UV, dietą ubogą w antyoksydanty czy paleniem papierosów.

Jak go rozpoznać?

Stres oksydacyjny wywołuje w organizmie sporo szkód. Problem w tym, że jego działanie jest podstępne i długofalowe, bo prowadzi do uszkodzeń komórkowych, które mogą przez długi czas pozostawać niezauważone. Są jednak pewne sygnały, które mogą świadczyć o tym, że organizm nie radzi sobie z nadmiarem wolnych rodników. To m.in.: - przewlekłe zmęczenie, brak energii mimo snu i odpoczynku, - osłabiona odporność, - szybsze starzenie się skóry, utrata jędrności, przebarwienia, - problemy z koncentracją i pamięcią, - trudności z zasypianiem, - bóle stawów, problemy trawienne, stany zapalne skóry, - wypadanie włosów, łamliwość paznokci.

Jak można ograniczyć stres oksydacyjny?

Istotne znaczenie ma styl życia. Regularna aktywność fizyczna, zrównoważona dieta bogata w warzywa i owoce, unikanie palenia tytoniu, ograniczenie alkoholu oraz odpowiednia ilość snu wspierają naturalne mechanizmy obronne organizmu. Warto też unikać nadmiernego stresu psychicznego, regularnie się ruszać (spacery, jazda na rowerze), unikać używek oraz zadbać o sen.

W walce ze stresem oksydacyjnym organizm może wspierać suplementacja antyoksydacyjna. Istotną rolę w neutralizowaniu wolnych rodników odgrywają: - witamina C – jest bardzo silnym antyoksydantem, wspiera odporność i regenerację, - witamina E – chroni błony komórkowe przed uszkodzeniem przez wolne rodniki, - selen i cynk – pierwiastki śladowe, niezbędne do działania enzymów antyoksydacyjnych, - koenzym Q10 – dba o mitochondria (centrum energetyczne komórek), - polifenole i flawonoidy (np. z zielonej herbaty, kurkumy, winogron) – są to naturalne związki roślinne o silnym działaniu ochronnym, korzystne dla układu sercowo-naczyniowego, mózgu i skóry.

Trzeba pamiętać, że zdrowa, zróżnicowana dieta często pokrywa zapotrzebowanie na antyoksydanty. Jest to zdecydowanie lepsze rozwiązanie niż sięganie po tabletki, które mogą się nie wchłaniać skutecznie lub działać inaczej w połączeniu z innymi składnikami. W pierwszej kolejności należy więc wzbogacić dietę o produkty bogate w naturalne antyoksydanty, czyli jagody, orzechy, zielone warzywa, oliwę z oliwek, kakao, herbaty ziołowe, a także ograniczyć to, co wolne rodniki produkuje (przetworzone jedzenie, używki, stres, zanieczyszczenia).

Jak pomóc mogą inhalacje wodorem?

Procesy starzenia, które znacząco przyspiesza stres oksydacyjny, spowalniają też inhalacje wodorowo-tlenowe. Polegają na wdychaniu mieszaniny gazu, w której znajduje się wodór molekularny. W Polsce czołowym producentem inhalatorów wodorowych jest rodzima marka HOCELL. Ich generatory są dostępne do kupienia lub wynajęcia na korzystnych warunkach w Studiu Aktywnego Wodoru Life. Dlaczego warto?

Wodór to najmniejszy i najlżejszy pierwiastek. Jego cząsteczki są aż 176 razy mniejsze od cząsteczki witaminy C i aż 863 razy mniejsze od koenzymu Q10, dzięki czemu z łatwością przenikają przez błony komórkowe i docierają tam, gdzie inne przeciwutleniacze nie mogą. Mają więc potencjał do neutralizowania najbardziej agresywnych rodników, bez zakłócania naturalnych procesów biologicznych.

Wodór molekularny aktywuje też szlak Nrf2, jeden z najważniejszych mechanizmów obronnych organizmu przed stresem oksydacyjnym i stanem zapalnym. Nrf2 to białko, które – gdy jest aktywowane – wędruje do jądra komórkowego i tam włącza geny odpowiedzialne za produkcję enzymów antyoksydacyjnych, m.in. katalazę i dysmutazę ponadtlenkową. Takie uruchomienie wewnętrznej fabryki antyoksydantów jest nie tylko efektywne, ale i długofalowe.

Wdychany w trakcie inhalacji wodór wykazuje też zdolność do wspierania funkcji mitochondriów – zmniejsza ich obciążenie oksydacyjne oraz poprawia wydajność produkcji energii w postaci ATP. Badania sugerują, że poprawa kondycji mitochondriów może zwiększać odporność komórek na procesy starzenia. Wodór – poprzez obniżenie poziomu cytokin prozapalnych – hamuje ponadto procesy degeneracyjne. Stymuluje produkcję cytokin o działaniu przeciwzapalnym, co pomaga przywrócić równowagę w funkcjonowaniu układu immunologicznego i sprzyja ochronie tkanek przed długotrwałym uszkodzeniem. Wpływa na ekspresję genów odpowiedzialnych za przemiany glukozy i lipidów, co wspiera proces metabolizmu komórkowego. Spowalnia proces skracania telomerów, czyli końcowych odcinków chromosomów, które pełnią funkcję ochronną i zapobiegają uszkodzeniom materiału genetycznego podczas podziału komórkowego.

Dla utrzymania prawidłowych funkcji komórkowych i ogólnego zdrowia organizmu niezbędna jest sprawnie działająca autofagia. To naturalny proces „porządkowania” wewnątrz komórki. Wodór molekularny wspiera aktywację tego mechanizmu, co sprzyja eliminacji toksyn i opóźnianiu procesów starzenia. Jest to szczególnie istotne w prewencji chorób neurodegeneracyjnych i nowotworowych, gdzie usuwanie uszkodzonych struktur może zapobiegać dalszym uszkodzeniom komórek.

Wodór molekularny wspiera też regenerację skóry, która jest szczególnie narażona na działanie wolnych rodników i stanów zapalnych. Stymuluje produkcję kolagenu i elastyny, co przekłada się na poprawę jędrności, nawilżenia oraz ogólny efekt odmłodzenia skóry. Stresu oksydacyjnego nie da się całkowicie wyeliminować, ale można znacząco ograniczyć jego negatywne skutki. Dbanie o równowagę oksydacyjno-antyoksydacyjną to inwestycja w zdrowie komórek, odporność i długie życie.

Więcej informacji o inhalacji wodorem można znaleźć tutaj.