"Symptom alarmowy numer jeden". Gastroenterolog mówi, jak rozpoznać chorą trzustkę

Coraz więcej Polaków ma chorą trzustkę. Najczęstsze choroby tego narządu to: przewlekłe zapalenie trzustki, ostre zapalenie trzustki, torbiele trzustki i nowotwory. Ich konsekwencje mogą być bardzo poważne.

- Polacy najczęściej zmagają się z alkoholowym zapaleniem trzustki, przewlekłymi i ostrymi zapaleniami. Najczęstszymi przyczynami tych chorób są alkohol i kamica żółciowa. Kamica to niestety choroba, którą coraz częściej diagnozujemy. Na jej występowanie wpływają czynniki genetyczne, ale także niezdrowa dieta i nadwaga. Bezapelacyjnie najbardziej szkodliwymi czynnikami, które wpływają na trzustkę, są papierosy i alkohol. Ich nadużywanie może prowadzić nawet do powstawania nowotworu tego narządu - tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie dr Dariusz Maj, gastroenterolog z Centrum Medycznego Damiana.

Rak trzustki jest jednym z najbardziej podstępnych nowotworów, często określanym mianem "cichego zabójcy". Nie daje typowych objawów, niekiedy wymyka się też badaniom diagnostycznym. Lekarze szacują, że do 2030 roku będzie trzecią przyczyną zgonów z powodu nowotworów. W Polsce rozpoznaje się ok. 4 tys. przypadków raka trzustki rocznie, a chorych - również tych młodych - jest coraz więcej. Niestety ponad 80 proc. z nich jest diagnozowanych w zaawansowanym stadium. Dane dowodzą, że jedynie 13 proc. chorych na ten typ raka przeżywa ponad 5 lat od momentu postawienia diagnozy. Najczęściej wtedy, gdy choroba została wykryta na wczesnym etapie, a guz był operacyjny.

- Wśród nowotworów przewodu pokarmowego rak trzustki jest pod tym względem zdecydowanie najbardziej groźny, bo niezwykle trudno go wykryć i leczyć. Ponadto obserwujemy niepokojący wzrost zachorowań wśród młodych ludzi - tłumaczył w rozmowie z WP abcZdrowie gastrolog dr n. med. Tadeusz Tacikowski.

- Rak gruczołowy trzustki to jedna z najgorszych diagnoz, jakie możemy usłyszeć. Od 5 do 15 proc. nowotworów przewodu pokarmowego to właśnie nowotwory trzustki. Choć nie zdarzają się często, to są śmiercionośne. W przypadku wstępowania tego raka główną rolę odgrywają geny, proces starzenia się, ale także spożywanie alkoholu czy palenie papierosów. Więc jeśli w rodzinie taka choroba się pojawiła, to powinniśmy być czujni i najlepiej wykonać badania genetyczne - radzi dr Maj.

Do czynników ryzyka raka trzustki należą także: otyłość, cukrzyca typu 2, palenie papierosów czy brak aktywności fizycznej. Na pracę trzustki będą wpływały również przyjmowane przez nas leki.

- Ostatnio bardzo często mówi się o tym, że popularny lek na cukrzycę źle wpływa na pracę trzustki. Ale chciałbym to jasno zdementować. To jest strasznie niesprawiedliwa i krzywdząca opinia, która nie ma nic wspólnego z doniesieniami naukowymi. Zaburzać pracę trzustki będą między innymi leki immunosupresyjne, które stosuje się między innymi w schorzeniach reumatycznych czy przewodu pokarmowego, niektóre leki przeciwbólowe, antybiotyki aminoglikozydowe czy chemioterapeutyki - wylicza dr Maj.

Już wiemy, co może dewastować naszą trzustkę, a jak ją wspierać?

- Niestety nie ma magicznej diety, która będzie chroniła naszą trzustkę przed uszkodzeniami. Przede wszystkim należy unikać czynników szkodliwych, czyli palenia papierosów i spożywania alkoholu. Zwracajmy także uwagę na niepokojące objawy, które mogą świadczyć o tym, że z tym narządem dzieje się coś złego, bo im szybciej zostanie postawiona diagnoza, tym większa szansa na wprowadzenie skutecznego leczenia - wyjaśnia dr Maj.

Te objawy to: silny ból w nadbrzuszu, często promieniujący do pleców, nudności, wymioty, gorączka, wzdęcia, utrata masy ciała, biegunka - zwłaszcza tłuszczowa, żółtaczka czy zmiany skórne - najczęściej plamiste przebarwienia.

- Choroby trzustki są bardzo podstępne. W początkowych stadiach najczęściej nie dają objawów, ale gdy już się pojawiają, nie dają one pacjentowi normalnie funkcjonować. Z reguły jest to bardzo silny ból i pojawia się on, gdy choroba jest już zaawansowana. Natomiast symptomem alarmowym numer jeden powinna być niczym niewyjaśniona utrata masy ciała - podnosi dr Maj.

Badaniami, które pozwolą nam sprawdzić, czy z trzustką dzieje się coś złego, jest między innymi USG, tomografia czy rezonans.

- Od USG jamy brzusznej powinniśmy zawsze zaczynać. Jest to bardzo łatwo dostępne badanie, nieinwazyjne a wiele nam może powiedzieć o stanie naszej trzustki. Gdy radiolog podczas tej procedury zauważy coś niepokojącego, wówczas powinniśmy poszerzyć diagnostykę. Badaniem, które warto wykonać, jest EUS - radzi dr Maj.

Ultrasonografia endoskopowa (EUS) to badanie endoskopowe przewodu pokarmowego. Wykonuje się je za pomocą specjalnego przewodu – endoskopu z głowicą USG.

- Dzięki niemu lekarz może dokładnie obejrzeć wnętrze przewodu pokarmowego, ponadto pobrać do badania, np. fragment guza, jeżeli takowy podczas badania znajdzie. Ze wszystkich dostępnych badań właśnie to najlepiej obrazuje trzustkę. Natomiast w badaniach krwi bardzo długo nie widać nieprawidłowości. One najczęściej pojawiają się, gdy trzustka jest już zdewastowana - tłumaczy dr Maj.

Lekarz dodaje, że przygotowanie do badania nie jest obciążające dla pacjenta. Wymaga pozostania na czczo oraz ewentualnej wcześniejszej modyfikacji leczenia zmniejszającego krzepliwość krwi. - W niektórych przypadkach konieczne może okazać się także oczyszczenie jelita wlewkami - podsumowuje dr Maj.