Test na obecność świerzbu – na czym polega diagnostyka?

Test na obecność świerzbu wykonuje się w celu potwierdzenia rozpoznania. Polega on na analizie zeskrobin naskórka pod mikroskopem. Do preparatu dodaje się wodorotlenek potasu, który rozpuszcza keratynę, co pozwala na łatwiejsze zwizualizowanie roztocza lub jego jaj.

Diagnozę potwierdza obecność pasożyta w zeskrobinach naskórka, jednak ujemny wynik nie wyklucza zarażenia. Rozpoznanie ustala się nie tylko na podstawie dodatniego wyniku badania mikroskopowego zeskrobin naskórka, ale także:

• wywiadu lekarskiego z pacjentem (badanie podmiotowe). Duże znaczenie ma wywiad epidemiologiczny z członkami rodziny dotyczący występowania świądu i podobnych zmian skórnych u innych osób zamieszkujących wspólne mieszkanie, ale także nawyków higienicznych, podróży zwłaszcza do krajów o niskim poziomie higieny, pracy lub pobytach w instytucjach opieki długoterminowej),
• badania fizykalnego (badanie przedmiotowe). Przy użyciu szkła powiększającego na jednym końcu nory świerzbowcowej można zobaczyć świerzbowca pod postacią ciemnego punkciku. Nory można uwidocznić za pomocą atramentu czy jodyny (test na świerzb jodyną).

W przypadku nietypowych postaci choroby wymagana jest identyfikacja pasożyta lub jego jaj. W trudnych diagnostycznie przypadkach pomocne jest badanie histopatologiczne wycinka skórnego.

Zastosowanie znajduje również dermoskopia (entomodermoskopia). Badanie krwi nie ma wartości diagnostycznej. Nie istnieje także domowy test na świerzb.

Różnicowanie zmian skórnych obejmuje najczęściej: wyprysk kontaktowy i potnicowy, świąd idiopatyczny, atopowe zapalenie skóry (AZS), reakcje skórne po ugryzieniach przez owady, oraz opryszczkowe zapalenie skóry, zmiany polekowe, łuszczyca, kiła i zmiany pęcherzykowych.

Świerzb skóry jest powszechnie występującą chorobą pasożytniczą wywołaną przez roztocza świerzbowca ludzkiego Sarcoptes scabiei var hominis. Zakażenie odbywa się najczęściej przez bezpośredni kontakt z chorym.

Charakterystyczne jest to, że pierwotna inwazja rozpoczyna się zwykle od ludzi dorosłych i przechodzi na innych członków rodziny. Inne drogi zakażenie świerzbowcem to kontakty seksualne i kontakt pośredni (korzystanie z przedmiotów należących do chorego, takich jak ręcznik, ubranie czy pościel).

Choroba, w zależności od wieku chorego i jego stanu odporności, może występować w kilku odmianach. Wyróżnia się:

• świerzb dziecięcy,
• świerzb wieku podeszłego,
• świerzb guzkowy,
• świerzb pęcherzowy,
• świerzb norweski.

Jak rozpoznać świerzb u człowieka? Obraz kliniczny choroby jest charakterystyczny. Świerzbowiec u ludzi sprawia, że pojawia się:

• silny uogólniony świąd, który wzmaga się głównie w nocy, co ma związek ze zwiększoną aktywnością roztoczy pod wpływem rozgrzania skóry,
• grudkowa wysypka zlokalizowana w obrębie fałdów skóry, na bocznych powierzchniach palców, w przestrzeniach międzypalcowych rąk, zgięciach i fałdach skórnych, w okolicach brzucha, na zewnętrznych narządach płciowych u mężczyzn i w okolicach brodawek piersiowych u kobiet,
• obecność nor i tuneli świerzbowcowych, drążonych w warstwie rogowej naskórka przez samicę pasożyta.

Wykwity skórne mają charakter polimorficzny. Oznacza to, że mogą to być grudki obrzękowe, pęcherzyki, linijne przeczosy oraz nadżerki pokryte strupami pojawiające się wskutek drapania.

Objawy choroby pojawiają się w przypadku pierwszego zarażenia po upływie od 2 do 8 tygodni od inwazji. Kolejna inwazja u osoby zarażonej pojawia się wskutek powstania stanu nadwrażliwości. Wówczas objawy skórne mogą występować już po 24 godzinach.

Leczenie świerzbu jest wymaga zastosowania leków. To najczęściej permetryna w kremie w stężeniu 5% i szampon zawierający permetrynę w stężeniu 2%.

Często stosuje się także krotamiton w maści i w płynie w stężeniu 10%. W celu łagodzenia świądu można stosować doustnie leki przeciwświądowe, antyhistaminowe lub preparaty sterydowe miejscowo. W wybranych przypadkach wdraża się leczenie ogólne iwermektyna.

W czasie terapii bardzo ważne jest, by leczenie było prowadzone równocześnie u wszystkich osób, które są z osobą zarażoną w bliskim kontakcie. Po zastosowanym leczeniu konieczne jest wypranie bielizny, pościeli i ręczników w temperaturze około 90°C. Z kolei odzież i inne przedmioty, których nie można wyprać, trzeba umieścić w worku foliowym i pozostawić na tydzień.