Wiosenne zapalenie spojówek i rogówki – przyczyny, objawy i leczenie

Wiosenne zapalenie spojówek i rogówki (coniunctivitis vernalis) to przewlekła i ciężka choroba alergiczna narządu wzroku o mieszanym patomechanizmie. Dotyczy głównie chłopców pomiędzy 5. a 10. rokiem życia. Zwykle ustępuje przed ukończeniem 20. roku życia. Po tym czasie może przejść w typowe dla dorosłych atopowe zapalenie rogówki i spojówek.

Chorobę wywołują złożone mechanizmy alergii i zaburzeń hormonalnych. Niektóre przypadki związane są z lokalną produkcją przeciwciał IgE.

U chorych często stwierdza się uczulenie na alergeny wziewne, a co za tym idzie również alergiczny nieżyt nosa) i astmę. Coniunctivitis vernalis dotyczy głównie mieszkańców strefy tropikalnej i subtropikalnej, w naszej szerokości geograficznej nie jest często spotykane.

Choroba może przebiegać jako jedna z trzech postaci. To postać powiekowa, postać rąbkowa i postać mieszana. W ich przebiegu dochodzi do zmian rogówkowych. Najwcześniej pojawia się epiteliopatia miejscowa, potem owrzodzenie i blizny.

Objawy choroby są uciążliwe. Pojawia się:

• zaczerwienienie,
• obrzęk spojówek,
• silny świąd spojówek, który nasila się pod wpływem kurzu, wiatru, silnego oświetlenia i upału,
• pieczenie,
• światłowstręt,
• łzawienie.

Obserwuje się także gęstą, ciągnącą się wydzielinę spojówkową, która zasklepia powieki i jest trudna do usunięcia. Charakterystyczny jest rozlany przerost brodawek.

Dolegliwości i objawy tej choroby występują całorocznie, ale nasilają się przede wszystkim wiosną i latem w wyniku kontaktu z różnymi czynnikami drażniącymi. Zimą i jesienią łagodnieją. Zdarza się, że ustępują w okresie dojrzewania płciowego.

Symptomy choroby dotyczą dzieci, które borykają się bądź zmagały się z alergią i jej objawami (alergia pokarmowa, skórna, astma oskrzelową, nieżyt nosa) bądź pochodzą z rodzin alergików.

Diagnostyką i leczenie wiosennego zapalenia spojówek i rogówki powinien zajmować się okulista. Rozpoznanie stawia się po badaniu w lampie szczelinowej, posiłkując się wywiadem i zawartymi w nim obserwacjami na temat objawów, ich nasilenia, okresu pojawiania się i charakteru. Jeśli choroba oczu współistnieje z alergią innego narządu, leczeniem powinien zajmować się także alergolog.

Ponieważ choroba jest nie tylko dokuczliwa, ale i może prowadzić do zaburzeń widzenia, zespołu suchego oka, zaćmy i jaskry, a także trwale uszkodzić rogówkę oraz doprowadzić do upośledzenia wzroku, trzeba ją leczyć.

Kluczowe jest przestrzeganie higieny okolicy oczu, a także leczenie miejscowe. Osoby cierpiące na tę chorobę powinny być pod stałą kontrolą i opieką okulisty. U większości chorych istnieje konieczność stosowania steroidów w postaci kropli, jak i preparatów doustnych. Leczenie przyczynowe polega na odczulaniu.

Wiosenne zapalenie spojówek i rogówki nie jest tożsame z sezonowym alergicznym zapaleniem spojówek. Sezonowe, inaczej okresowe alergiczne zapalenie spojówek to najłagodniejsza i najczęstsza choroba alergiczna oczu.

Jej objawy pojawiają się wyłącznie w sezonie wiosenno-letnim. To odpowiedz organizmu na kontakt z alergenami sezonowymi, najczęściej pyłkami roślin wiatropylnych: chwastów, traw i drzew. Objawy sezonowego alergicznego zapalenie spojówek to: zaczerwienienie oczu, obrzęk, łzawienie, cienie alergiczne.

W przypadku okresowego alergicznego zapalenie spojówek bardzo ważna jest profilaktyka, czyli eliminowanie z otoczenia alergenów, a gdy nie jest to możliwe, konieczne jest wdrożenie:

• postępowania niefarmakologicznego. Pomocne jest płukanie oczu roztworem soli fizjologicznej czy zimne okłady,
• leczenia. Sprawdzają się leki lub wyroby medyczne działające miejscowo oraz leki zawierające substancje przeciwhistaminowe, działające ogólnoustrojowo.

Z uwagi na obraz kliniczny oraz charakter zaburzeń czynności chorego organu, wyróżnia się różne postacie reakcji alergicznych w obrębie oczu. To nie tylko wiosenne zapalenie spojówek i rogówki czy sezonowe (okresowe) alergiczne zapalenie spojówek, ale i ostre alergiczne zapalenie spojówek, przewlekłe alergiczne zapalenie spojówek, atopowe zapalenie rogówki i spojówek, olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek oraz kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówki.