Zatrucia - rodzaje, przyczyny, leczenie

Biorąc pod uwagę przyczyny powstawania,zatrucia można podzielić na:

• zatrucia rozmyślne – samobójcze, samozatrucia bez tendencji samobójczych, zatrucia zbrodnicze, egzekucje za pomocą trucizny,
• zatrucia przypadkowe – omyłkowe przyjęcie trucizny, powikłania lecznicze, zatrucia w wyniku skażenia środowiska naturalnego lub środowiska pracy.

Podział zatruć ze względu na nasilenie objawów:

• Zatrucia ostre charakteryzują się szybkim rozwojem objawów chorobowych po przyjęciu dużej, jednorazowej dawki trucizny.
• Zatrucia podostre są wtedy, gdy kliniczne objawy zatrucia są wprawdzie wyraźne, ale nie tak gwałtowne jak w zatruciu ostrym i występują po jednorazowo lub kilkakrotnie przyjętej dawce trucizny.
• Zatrucia przewlekłe powstają wskutek długotrwałego działania trucizny w małych dawkach i często nie wykazują widocznych objawów. Dopiero po dłuższym czasie, na skutek gromadzenia się trucizny w organizmie, dochodzi do wystąpienia objawów zatrucia przewlekłego (zatrucia zawodowe związane z długo trwającym narażeniem na substancje toksyczne w środowisku pracy).

Przyczyną zatruć może być świadomy zamiar pozbawienia zdrowia lub życia na skutek przyjęcia trucizny. Zatrucia rozmyślne są często formą ucieczki od trudnych sytuacji bądź kłopotów. Osoba dotknięta stresem nie widzi żadnego racjonalnego wyjścia i przez samozatrucie pragnie zwrócić na siebie uwagę otoczenia oraz uzyskać pomoc.

Wśród zatruć rozmyślnych najliczniejszą grupę stanowią zatrucia samobójcze. Zatrucia przypadkowe są zazwyczaj wynikiem nieświadomego i niezależnego od woli użycia trucizny.

Wśród zatruć przypadkowych dominują zatrucia omyłkowe i zatrucia u dzieci pozbawionych opieki. Odrębnym, bardzo poważnym problemem są obecnie w Polsce ostre zatrucia alkoholem, toksykomanie i lekomanie.

Aby rozpocząć leczenie ostrego zatrucia, konieczne jest jak najszybsze wyznaczenie celu w podejmowaniu działań ratunkowych. Ostre zatrucia przebiegają bardzo różnie, ale najważniejsza jest precyzyjna ocena stanu ogólnego chorego.

Chodzi o to, by szybko i dokładnie rozpoznać najpoważniejsze zaburzenia czynności ustroju, związane z upośledzeniem funkcjonowania takich narządów i układów, jak ośrodkowy i autonomiczny układ nerwowy, układ krążenia, wątroba i nerki – i leczyć je od razu skutecznie, niezależnie od tego, w jakim miejscu i w jakiej sytuacji znajduje się dana osoba.

To leczenie nosi nazwę leczenia podtrzymującego. Jest ono wielokierunkowe, z zastosowaniem wszystkich dostępnych technik i metod używanych w intensywnej terapii, w szpitalu wspierane rozmaitymi badaniami analitycznymi sprawdzającymi jego skuteczność.

Innym sposobem leczenia jest podawanie odtrutek. Dość często stosuje się płukanie żołądka. Metoda ta najczęściej wykorzystywana jest przy zatruciach lekami. Stosowane odtrutki zależne są od środka, którym nastąpiło zatrucie. Wyróżniamy odtrutki swoiste i nieswoiste.

Nieswoiste odtrutki to np. węgiel leczniczy, który wiąże wiele rodzajów toksyn, leków i innych związków w organizmie. Wynika więc z tego, że takie odtrutki mogą być stosowane bez względu na przyczynę zatrucia.

Odtrutki swoiste zaś działają tylko na konkretny związek powodujący zatrucie. I tak np. przy zatruciu środkami nasennymi – barbituranami i benzodiazepinami – jako odtrutka stosowany jest flumazenil. Zatrucie muchomorem czerwonym, którego toksyną jest muskaryna, leczy się poprzez podanie atropiny.

Źródła

1. Dorośli za mało mówią dzieciom o zagrożeniach
2. Król M., Panasiuk L., Szponar E., Ostre zatrucia (Praktyka Lekarza Rodzinnego), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3862-0
3. Piotrowski J. Podstawy toksykologii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2008, ISBN 978-83-204-3401-9
4. Pach J. Zarys toksykologii klinicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków 2009, ISBN 978-83-233-2717-2