Zwężenie zastawki aortalnej - przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie

Serce w największym uproszczeniu to mięsień tłoczący krew oraz zastawki, które są rodzajem zaworów kierujących przepływem krwi z tętnic do aorty. Zwężenie zastawki aortalnej to inaczej stenoza zastawki aortalnej lub zwężenie lewego ujścia tętniczego. Ten rodzaj wady serca powoduje, że lewa komora serca jest przeciążona i dochodzi do jej przerostu. Najczęściej jest to wada nabyta, spowodowana przez zwyrodnienie płatków zastawki lub chorobę reumatyczną. Wrodzona stenoza zastawki może wynikać z dwupłatkowej zastawki aorty.

Ściana serca nie jest dostatecznie zaopatrzona w krew, co spowodowane jest obniżonym ciśnieniem w aorcie wstępującej i odchodzących od niej naczyniach wieńcowych (jedynym źródle zaopatrzenia serca w krew) oraz zwiększoną grubością ściany lewej komory. Wskutek tego wada zastawki aortalnejpogłębia się, siła skurczu jest mniejsza – przez to pewna ilość krwi pozostaje w komorze, co utrudnia z kolei spływ krwi z lewego przedsionka, a tym samym – z krążenia płucnego. Może powodować to powstanie nadciśnienia płucnego.

W początkowym okresie choroby wada zastawki aortalnej jest bezobjawowa. Pogrubiały mięsień sercowy ma większe zapotrzebowanie na tlen i substancje odżywcze. Krążenie wieńcowe nie dostarcza z krwią odpowiedniej ilości tlenu, co powoduje występowanie objawów dławicowych nawet przy prawidłowych tętnicach wieńcowych. Przerośnięte serce jest nadmiernie wrażliwe na uszkodzenie niedokrwienne. Z tego powodu zawały serca są bardziej rozległe, a śmiertelność większa niż u pacjentów bez przerostu mięśnia sercowego.

Wada serca polegająca na zwężeniu zastawki aortalnej jest chorobą przewlekłą, rozwijającą się w przeciągu lat. Z chwilą pojawienia się objawów, ryzyko nagłego zgonu sercowego znacznie wzrasta. Choroba może początkowo nie dawać oznak, potem zaś mogą pojawić się: ból dławicowy, omdlenia, zawroty głowy, osłabienie, zmniejszenie tolerancji wysiłku, zaburzenia widzenia, duszność, kołatanie serca. Mogą również wystąpić migotanie komór lub obrzęk płuc, prowadzące do zgonu. W trakcie osłuchiwania okolicy serca słyszalny jest skurczowy szmer wyrzutu wywołany przepływem krwi przez zwężone ujście. Tętno wyczuwalne na tętnicy szyjnej lub promieniowej jest małe, leniwe.

Zwężenie zastawki aortalnej można wykryć podczas badania osłuchowego, EKG, ECHO serca, a nawet na zdjęciu rentgenowskim. Leczenie ma charakter zachowawczy. W poważniejszych zwężeniach wdraża się terapię chirurgiczną. Gdy dochodzi do zastoju w krążeniu płucnym, podaje się leki moczopędne i inhibitory konwertazy angiotensyny. W przypadku bólu w klatce piersiowej podaje się beta-blokery i azotany. W dużym zwężeniu rozważa się leczenie inwazyjne, polegające na operacyjnej wymianie zastawki z możliwością wszczepienia zastawki sztucznej mechanicznej lub biologicznej.

W ciężkiej stenozie metodami leczenia zabiegowego są: operacja wymiany zastawki, przezcewnikowe wszczepienie zastawki aortalnej, walwuloplastyka (przezskórna walwuloplastyka balonowa). Decyzja o podjęciu zabiegu na zastawce oraz jego charakterze powinna być podejmowana indywidualnie. W przypadku odstąpienia od operacji konieczne są kontrole w odstępach trzech lub sześciu miesięcy. Powikłania zwężenia zastawki aortalnej to zatory obwodowe, infekcyjne zapalenie wsierdzia, prawokomorowa niewydolność serca i nagły zgon.

Źródła

1. Czy stenoza aortalna ma podłoże genetyczne?
2. Mandecki T. Kardiologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-2912-0
3. Banasiak W., Opolski G., Poloński L. (red.), Choroby serca - Braunwald, Urban & Partner, Wrocław 2007, ISBN 83-60290-30-9
4. Kahn G. Choroby serca. Diagnostyka i terapia, Urban & Partner, Wrocław 2000, ISBN 83-87944-50-5