5 rzeczy, których nie wiesz na temat roli łez
Łzy produkowane są przez gruczoł łzowy, który znajduje się w przednio-górnym kąciku oczodołu i dzieli się na dwie części: górną – oczodołową i dolną – powiekową, a jego praca dodatkowo wspierana jest przez gruczoły łzowe Wolfringa i Krausego oraz gruczoły Meioboma.
Co ciekawe, produkcja łez to proces fizjologiczny, który występuje właściwie u wszystkich żywych organizmów. Wśród ludzi łzy są nie tylko narzędziem do ukazywania emocji, ale także nieustannie produkowane pozytywnie oddziałują i chronią stan oczu oraz jakość wzroku.
Najważniejsze funkcje łez
Najważniejszą funkcją łez jest oczyszczanie powierzchni gałki ocznej z bakterii, kurzu, pyłu i innych drobnoustrojów. Jeśli zanieczyszczenie oka jest duże, gruczoły łzowe wydzielają dodatkową ilość łez, wywołując łzawienie. Dzięki temu możemy pozbyć się nadmiaru zanieczyszczeń, które usuwane są wraz ze łzami odpowiednimi kanalikami w obrębie powiek (tzw. drogi łzowe) Łzy posiadają również działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze, dzięki czemu zapobiegają infekcjom w obrębie oczu. Dodatkowo utrzymują również odżywioną i nawilżoną rogówkę, wpływając korzystanie na jakość widzenia.
Emocje i łzy
Wiele osób mówi, że płacz i łzy to oznaka słabości. Okazuje się, że pod wpływem skrajnych emocji mózg aktywuje odpowiednie gruczoły w obrębie gałki ocznej, które wywołują pojawienie się łez. Te zaś posiadają w sobie duże ilości oksytocyny, która działa jak naturalny środek uspokajający i znieczulający. Dzięki temu łzy zmniejszają odczuwalny w danym momencie ból i sprawiają, że ciało sukcesywnie wchodzi w stan spokoju. Profesor Trimble zajmujący się neurologią behawioralną stwierdził, że u człowieka ten proces fizjologiczny rozwinął się w momencie, gdy zdał sobie sprawę, że inni ludzie również cierpią, odczuwają smutek czy mogą umrzeć. Według prof. Trimble był to przełomowy okres w ewolucji, który pozwolił na rozwinięcie ludzkiej świadomości.
Produkcja łez
Łzy nie tylko wyrażają emocje Przede wszystkim osłaniają powierzchnię gałki ocznej przed nadmiernym wysuszaniem. W ten sposób zapewniają odpowiednią kondycję oczu. Statystycznie dorosła osoba wydziela 1,5-2 ml łez na dobę (0,75 grama). Istnieje jednak wiele czynników, które mogą wpływać na zwiększenie się produkcji łez. Naukowcy z Uniwersytetu Tokijskiego twierdzą, że jednym z nich może być, np. kofeina. Przeprowadzone badania wykazały, że zwiększa ona produkcję łez. Dlatego właśnie badacze mają nadzieję, że kofeina pomoże w walce z np. zespołem suchego oka.
Jak wyglądają łzy?
Naukowcy dowiedli, że łzy radości, smutku czy te pojawiające się podczas krojenia cebuli całkowicie się od siebie różnią. Zauważyć to można w momencie, gdy zostają wysuszone, a pozostały po nich osad zostanie przebadany pod mikroskopem.
Eksperyment wykonała Rose-Lynn Fisher, która obserwowała ponad 100 próbek z wyschniętymi łzami. Okazuje się, że ich skład chemiczny zależy głównie od przyczyny, z której powstały – przede wszystkim różnią się one ilością enzymów, białek i hormonów. W składzie łez wytwarzanych pod wpływem emocji było o wiele więcej hormonu prolaktyny, ACTH, a także enkefaliny leucynowe (naturalny środek przeciwbólowy). Za to łzy szczęścia mają o wiele mniej hormonu ACTH (stymulujący wydzielanie hormonu stresu, kortyzolu) niż łzy smutku.
Badacze potwierdzili także, że łzy składają się w 10 proc. z białek, które biorą udział w niezwykle ważnych reakcjach organizmu. Łzy emocji w swoim składzie, oprócz wody, tłuszczu i hormonów, zawierają również środki przeciwbólowe, takie jak enkefalinę i peptyd opioidowy, które mogą wykazywać działanie podobne do morfiny.
Typy łez ze względu na mechanizm ich wydzielania
Niewiele osób wie, że łzy dzielimy na 3 rodzaje. Pierwszy typ to łzy podstawowe, które mają na celu ciągłe nawilżanie gałki ocznej. Drugi typ to łzy odruchowe, które wydzielane są w momencie podrażnienia oka lub zetknięcia się gałki z ciałem obcym. Człowieka odróżnia jeden typ łez, czyli te emocjonalne, które związane są z uczuciami i emocjami. Dwa pierwsze rodzaje są wytwarzane przez wszystkie inne żyjące ssaki.
Łzy odruchowe wiążą się też np. z płaczem przy krojeniu cebuli. Dlaczego właściwie ludzkie oczy w trakcie tej czynności produkują łzy? Po nacięciu warzywa w jego składzie powstaje związek chemiczny nazywany S-tlenkiem triopropanalu, który łączy się z powietrzem i dociera do oczu. W momencie zetknięcia się z gałką oczną rozpuszcza się w płynie łzowym i pokrywa jej powierzchnię. Organizm, by ochronić się przed drażniącą substancją, próbuje rozcieńczyć kwas i produkuje coraz więcej łez.
Źródła
- https://www.scientificamerican.com/article/why-humans-like-to-cry/
- http://www.roik.pl/kawa-%e2%80%9ewyciska%e2%80%9d-z-oczu-lzy/
- http://www.rose-lynnfisher.com/tears.html
