Amylaza - charakterystyka, normy, interpretacja

Enzym amylaza hydrolizuje wiązania α (1-4) glikozydowe amylozy, dając cząsteczki maltozy. Oprócz trzustk amylaza występuje też w śliniankach, wątrobie oraz w mięśniach. Poziom enzymu można oznaczać we krwi, ale również w moczu. Podwyższony poziom amylazy we krwi wskazuje głównie na choroby trzustki.

Amylazę we krwi bada się, głównie gdy zachodzi podejrzenie ostrego zapalenia trzustki. Na schorzenie to wskazują bardzo silne, opasające bóle zlokalizowane w nadbrzuszu. Samo badanie poziomu amylazy we krwi polega na pobraniu krwi z żyły odłokciowej. Stężenie amylazy we krwi powinno mieścić się w granicach 25 - 125 U/L. U osób powyżej 70. roku życia normy stężenia amylazy będą wahać się w granicach 20 - 160 U/L.

Amylaza w surowicy krwi, która przekroczyła 1150 U/L, może świadczyć o rozwoju ostrego zapalenia trzustki. Po ujawnieniu się objawów chorobowych, w ciągu 6 - 12 godzin, stężenie amylazy jest największe. Amylaza we krwi na takim poziomie może utrzymywać się do czterech dni. Stężenie amylazy znajdujące się w granicach 575 - 1150 U/L może być wywołane:

• okresowym zaostrzeniem w przewlekłym zapaleniu trzustki
• perforacją, czyli przebiciem się, wrzodu dwunastnicy przez ścianę narządu;
• niedrożnością jelit;
• zapaleniem pęcherzyka żółciowego;
• kamicą żółciową;
• kamicą trzustkową;
• ostrym zapaleniem nerek;
• kwasicą ketonową w cukrzycy;
• niektórymi nowotworami (rak trzustki), rak jajnika, rak płuca).

Nieznacznie podwyższony poziom amylazy we krwi (115-575 U/L) bywa wywołany przez:

• świnkę;
• urazy ślinianek;
• [amicę przewodów ślinowych;
• radioterapię i chemioterapię;
• alkaloidy opium;
• zatrucie metanolem;
• duże dawki etanolu (u alkoholików).

Z kolei obniżona amylaza we krwi może być oznaką:

• martwicy trzustki;
• rozległego poparzenia;
• tyreotoksykozy;
• zawału mięśnia sercowego;
• zatrucia.

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

• Co oznacza białko i amylaza w moczu? - odpowiada lek. Małgorzata Panek
• Co oznacza podwyższona amylaza w moczu? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
• Czy amylazę może podwyższać doustna antykoncepcja? - odpowiada prof. dr hab. Jarosław Leszczyszyn

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Należy dodać, że u niektórych osób stwierdza się wrodzoną, niezwiązana z chorobą, tzw. makroamylazemię. We krwi tych osób wykrywa się stale podwyższony poziom amylazy, przy czym poziom amylazy w moczu nie odbiega od normy (w przeciwieństwie do stanów opisanych powyżej, w których wzrost poziomu amylazy we krwi wiąże się ze wzrostem wydalania jej z moczem).

Makroamylazemia spowodowana jest polimeryzacją, czyli łączeniem się cząsteczek amylazy między sobą lub tworzeniem kompleksów amylazy z immunoglobulinami. W ten sposób powstają „duże” cząsteczki amylazy, które odpowiadają za wzrost aktywności enzymu we krwi, jednak są za dużych rozmiarów, by przejść przez nerki i znaleźć się w moczu.

Ponadto stwierdzono, że trójglicerydy hamują aktywność amylazy, dlatego osoby, które mają podwyższony poziom trójglicerydów we krwi mogą mieć zaniżony poziom amylazy.

Źródła

1. Pozapalne zaburzenia funkcji wątroby
2. Jakob M., Normy laboratoryjne, Via Medica, Gdańsk 2010, ISBN 978-83-7555-232-4
3. Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-137-2
4. Socha J. Gastroenterologia praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999, ISBN 83-200-2281-9