Artroskopia. Wyjaśniamy, na czym polega

Artroskopia to nowoczesna technika badania stawów. Polega ona na obejrzeniu wszystkich elementów stawu od środka bez konieczności wykonywania rozległej operacji. Jest mało inwazyjna, co wiąże się z mniejszą liczbą powikłań i szybkim powrotem pacjenta do sprawności.

Niewątpliwą zaletą artroskopii jest możliwość poszerzenia badania o zabiegi lecznicze oraz pobranie materiału do badań bakteriologicznych i histopatologicznych. Jest to jednak czynność chirurgiczna prowadzona w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Najczęściej przeprowadza się ją w obrębie stawu kolanowego, ale w razie konieczności zabieg wykonuje się również w obrębie innych stawów, nawet bardzo małych.

Artroskop jest odmianą endoskopu i służy do wziernikowania stawów. Obecnie używa się głównie endoskopów sztywnych, zbudowanych z twardej rurki o średnicy ok. 4 mm i długości najczęściej 17 cm. W rurce znajduje się specjalny układ optyczny umożliwiający jednoczesne przeniesienie obrazu na ekran odbiornika i nagrywanie przebiegu badania. Obraz w telewizorze jest powiększony, aby lekarz mógł dokładnie ocenić budowę stawu.

Obecnie artroskopy wyposażone są również w wężyk umożliwiający podanie do stawu płynu (najczęściej soli fizjologicznej) lub gazu (CO2), co poprawia widoczność. W starszych endoskopach korzysta się z dodatkowego wężyka osobno wprowadzanego do stawu. Istnieje też szereg dodatkowych narzędzi umożliwiających wykonanie drobnych zabiegów w obrębie stawu lub pobranie materiału do badań. Wprowadza się je przez oddzielne nacięcie.

Artroskopia umożliwia dokładne obejrzenie stawu od środka w powiększeniu na ekranie o wysokiej rozdzielczości. Podczas badania ogląda się chrząstkę stawową, błonę maziową, więzadła, ścięgna oraz inne elementy charakterystyczne dla danego stawu (np. łąkotki w kolanie). Pod tym względem żadna metoda diagnostyczna nie dostarcza więcej informacji niż artroskopia.

Poza tym można pobrać próbkę płynu stawowego lub fragmenty tkanek do badań w kierunku podejrzewanych chorób. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości istnieje możliwość poszerzenia artroskopii diagnostycznej o terapeutyczną. Za pomocą malutkich narzędzi przepłukuje się staw, przycina błonę maziową lub naprawia uszkodzone struktury. Istotny jest też efekt kosmetyczny. W przeciwieństwie do klasycznych operacji, blizny są niewielkie i mało widoczne.

Pomimo niewielkiej inwazyjności, artroskopia jest jednak zabiegiem chirurgicznym wymagającym zastosowania znieczulenia i niosącym ryzyko powikłań, dlatego nie może być stosowana u każdego. Z tego względu w rozpoznawaniu chorób stawów pierwszeństwo mają badania obrazowe.

Wraz z rozwojem techniki lista wskazań do wykonania artroskopii ciągle się powiększa. Obecnie badanie przeprowadza się u pacjentów:

• po urazach w obrębie stawów;
• ze złamaniami śródstawowymi;
• z niestabilnością stawu;
• ze zmianami zwyrodnieniowymi w stawie;
• chorych na reumatoidalne zapalenie stawów;
• z ciałem obcym w stawie;
• z nowotworem w obrębie stawu.

Artroskopia diagnostyczna przeprowadzana jest na sali operacyjnej w pozycji dogodnej do obserwowania danego stawu, czyli zwykle leżącej. Przy rozpoznaniu choroby kolana konieczne jest zgięcie nogi. Najpierw stosuje się wybraną metodę znieczulenia (miejscowe, podpajęczynówkowe „do kręgosłupa” lub ogólne), następnie sterylnymi serwetami obkłada się skórę dookoła stawu.

Niewielki odsłonięty fragment przemywa się środkami dezynfekującymi. Jeśli to możliwe, powyżej badanego miejsca zakłada się opaskę mającą na celu ograniczenie dopływu krwi. Pozwala to na zminimalizowanie krwawienia. Po tak poczynionych przygotowaniach nacina się skórę i tkanki podskórne. W to miejsce wprowadza się artroskop. Wtedy dopiero można pobrać do badania płyn stawowy. Następnie wprowadza się sól fizjologiczną lub gaz. Po uzyskaniu odpowiedniej widoczności dokładnie ogląda się wszystkie struktury stawu.

Jeżeli zachodzi taka konieczność, przez drugie nacięcie wprowadza się niewielkie narzędzia. Można w ten sposób pobrać materiał do badań lub przeprowadzić niewielkie zabiegi w obrębie podrażnionej części nogi. Po zakończeniu tych czynności wyjmuje się narzędzia i artroskop.

Na koniec zakłada się szwy na skórę i robi opatrunek. Artroskopia trwa zwykle około 30 minut. Na zakończenie pacjent otrzymuje dokładny opis i czasami również film.

Zwykle przed artroskopią lekarz zleca badania obrazowe danego stawu (USG, RTG, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny). W zależności od rodzaju znieczulenia, które będzie zastosowane podczas zabiegu, konieczne jest wykonanie podstawowych badań jak badania krwi, EKG, zdjęcie klatki piersiowej.

Przy niektórych rodzajach znieczulenia trzeba być na czczo (co najmniej 6 godzin bez jedzenia i picia). Szczegółowe instrukcje powinien podać lekarz przeprowadzający badanie lub anestezjolog.

Ze względu na to, że zabieg jest mało inwazyjny, powrót do sprawności jest stosunkowo szybki. W dużej mierze zależy to od rodzaju zastosowanego znieczulenia. Po ogólnym znieczuleniu pacjenci dłużej dochodzą do siebie. Do domu wraca się przeważnie tego samego dnia (chyba, że choroba wymaga dłuższego pozostania w szpitalu).

Przez kilka tygodni po zabiegu staw może być obrzęknięty, nacięcia raczej nie bolą. O tym, czy konieczne będzie oszczędzanie nogi lub unieruchomienie, zadecyduje lekarz.

Artroskopia jest względnie bezpieczną metodą. Z pewnością wiąże się z mniejszym ryzykiem niż klasyczne operacje. Powikłania są podobne jak w przypadku innych małych zabiegów oraz danej metody znieczulenia.

Należą do nich: infekcje, krwawienie do stawu, uszkodzenie elementów stawu, osłabienie lub utrata czucia w skórze otaczającej staw. Ponadto może być wykonywana właściwie w każdym wieku, również u kobiet w ciąży.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl.

Źródła

1. Nowoczesne leczenie urazów więzadeł
2. T.S. Gaździk, (red), Ortopedia i Traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 9788320037821.
3. Debrunner H.U., Hepp W.R. Diagnostyka w ortopedii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3416-5
4. Kusz D. Kompendium ortopedii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3765-4