Badanie ginekologiczne u dzieci – przebieg, wskazania, przygotowanie

Badanie ginekologiczne u dzieci jest procedurą medyczną, która różni się od badania ginekologicznego przeprowadzanego u dorosłych kobiet. Przede wszystkim konieczna jest obecność rodzica lub opiekuna prawnego, którzy muszą wyrazić zgodę na badanie dziecka. Procedurę musi także przeprowadzić specjalista dziecięcy (ginekolog dziecięcy).

Badanie ginekologiczne u dzieci – wskazania

Badanie ginekologiczne u dzieci jest przeprowadzane z różnych powodów. Zdarza się, że jest to zalecenie innego lekarza, także pierwszego kontaktu. Często jednak do ginekologa dziecięcego zgłaszają się z dziewczynką rodzice, którzy obserwują fizyczne objawy nieprawidłowości w miejscach intymnych dziecka, takie jak:

• nietypowy wygląd, opuchlizna czy zaczerwienienie warg sromowych,
• wady narządu rodnego, sklejenie warg sromowych,
• plamienia, upławy,
• krwawienia,
• zaburzenia miesiączkowania, nieregularne lub obfite bądź bolesne menstruacje, plamienia i krwawienia między miesiączkami,
• pieczenie, swędzenie, nieprzyjemny zapach wskazujący na infekcje narządów intymnych,
• zaburzenia hormonalne (nadmierne owłosienie, brak miesiączki do 16. r. ż., zbyt wczesna miesiączka),
• bóle w podbrzuszu,
• nawracające zakażenia układu moczowego,
• ciało obce w pochwie,
• nieprawidłowości w rejonie gruczołów piersiowych.

O ile dziecko nie uskarża się na dolegliwości intymne, standardowo pierwszą wizytę u ginekologa najlepiej odbyć w okolicy 16. roku życia lub wtedy, gdy dziewczynka zaczęła miesiączkować.

Wówczas wizyta u ginekologa ma na celu poznanie działań profilaktycznych w obszarze zdrowia intymnego kobiety: badań okresowych, zabiegów pielęgnacyjnych (zwłaszcza podczas menstruacji), niepokojących objawów infekcji, dostępnych szczepień (przeciwko HPV) czy metod antykoncepcji.

Jak wygląda badanie ginekologiczne u 13-latki, ale także dziewczynki młodszej bądź nieco starszej? Wizytę u ginekologa dziecięcego rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego oraz rozmowy, która pomaga zminimalizować stres dziecka towarzyszący wizycie u lekarza. Na tym etapie bardzo ważne jest zebranie informacji na temat rozwoju dziewczynki od narodzin choroby, przyjmowanych leków, hospitalizacji, alergii i niepokojących objawów bądź dolegliwości, które są powodem wizyty. Warto mieć ze sobą dokumentację medyczną: karty wypisowe ze szpitala, wyniki badań, opisy konsultacji, nazwy leków.

Następnym krokiem jest badanie ginekologiczne. Przeprowadza się je na kolanach u mamy w przypadku małych dzieci, na kozetce lub na fotelu ginekologicznym w przypadku nastolatki. Ważne, by przed rozpoczęciem badania lekarz przystępnie oraz adekwatnie do wieku wytłumaczył dziecku, jakie czynności będą wykonywane i dlaczego (jeżeli dziecko ma co najmniej kilka lat i rozumie opisywaną sytuację. Czasem badane są nawet niemowlaki).

Elementem badania ginekologicznego u dzieci jest:

• oglądanie i ocena skóry ciała pod kątem chorób alergicznych bądź autoimmunologicznych, które mogą wywoływać objawy ginekologiczne na skórze,
• badanie palpacyjne brzucha i okolic pachwin oraz okolic narządów płciowych.

Lekarz ocenia też bieliznę dziecka pod kątem upławów bądź śladów krwi. Czasem konieczne jest pobranie wymazu z przedsionka pochwy bądź ze sromu. W takiej sytuacji dzieciom nie zakłada się w gabinecie wziernika do pochwy (jedynie w znieczuleniu, w warunkach szpitalnych).

Badanie fizykalne pozwala na ocenę stopnia dojrzewania płciowego oraz określenie ogólnego stanu zdrowia dziecka w zakresie ginekologicznym. Jeśli konieczne jest badanie narządu rodnego, wykonuje się badanie dwuręczne przez odbyt.

Gdy obserwuje się krwawienie, ginekolog może posłużyć się dziecięcym wziernikiem albo waginoskopem. U młodych dziewczyn, które rozpoczęły życie seksualne, lekarz wykonuje wziernikowanie pochwy lub badanie dwuręczne zestawione przez pochwę.

Lekarz może także wykonać USG sondą przezbrzuszną przy wypełnionym pęcherzu moczowym (bada się dziewczynkę za pomocą aparatu USG przez powłoki brzuszne). Niekiedy badanie przeprowadza się przez odbyt (USG przezodbytnicze wykonane głownicą rektalną). Dzięki nim lekarz może określić stan narządów rodnych, które umiejscowione są w miednicy mniejszej.

Badanie ginekologiczne u dzieci wymaga przygotowania. Przede wszystkim, jeśli wiek dziecka na to pozwala, warto przed wizytą przeprowadzić rozmowę, by oswoić małoletnią pacjentkę ze specyfiką wizyty u ginekologa.

Warto przygotować także listę zażywanych leków oraz dane na temat miesiączki (datę ostatniej menstruacji, długość cyklu) czy niepokojące objawy.

Przed wizytą dziewczynka nie powinna zbyt intensywnie się podmywać, by nie wypłukać wydzieliny z pochwy niezbędnej do prawidłowej diagnozy. Nie należy także używać dezodorantów.