Badanie HPV DNA - wskazania, wyniki i cena

Badanie HPV DNA to test genetyczny, który pozwala wykryć DNA wirusa brodawczaka ludzkiego HPV. W przypadku genotypowania określa także jego typ. Istotą badania jest łańcuchowa reakcja polimerazy PCR, która polega na powielaniu dużych ilości kopii DNA. To umożliwia detekcję nawet niewielkich ilości kwasu nukleinowego.

Na rynku dostępnych jest wiele komercyjnych testów genetycznych do diagnostyki HPV. W zależności od producenta testu i laboratorium, które wykonuje badanie, testy DNA HPV mogą dawać ogólny wynik analizy (testy skriningowe, przesiewowe) lub szczegółowy (testy genotypujące).

Wirus brodawczaka ludzkiego (ang. Human Papillomavirus, w skrócie HPV) należy do rodziny Papillomaviridae.

Istnieje ponad 100 typów wirusa HPV. O ile część z nich może być przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek na skórze, inne odpowiadają za pojawienie się nowotworów złośliwych. To dlatego, ze względu na zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka, wirusy HPV dzieli się na dzieli się na HPV wysokiego ryzyka (HR, z ang. high risk) i HPV niskiego ryzyka (LR, z ang. low risk).

HPV wysokiego ryzyka (HPV HR), czyli typy wysokoonkogenne to: 16, 18, 26, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59, 66, 68, 73, 82. Szczególnie groźne są genotypy HPV 16 i HPV 18, związane z najwyższym ryzykiem raka szyjki macicy.

HPV niskiego ryzyka (HPV LR), czyli typy niskoonkogenne to: 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81, 89. Odpowiadają za pojawianie się łagodnych zmian chorobowych, np. brodawek, kłykcin kończystych lub płaskich.

Wirusy brodawczaka ludzkiego są bezotoczkowymi wirusami DNA z kołowym dwuniciowym DNA o ciężarze 7–8 kbp. Z uwagi na ich budowę oraz powiązania z określonymi chorobami, w ich obrębie wyróżniono 5 grup. To:

• α – najliczniejsza grupa, do której należą między innymi wirusy HPV atakujące nabłonek szyjki macicy, prowadzą do rozwoju raka,
• β – warianty HPV zakażające skórę,
• γ, µ, ν – odmiany HPV odpowiadające za powstawanie brodawek, zwykle nie ulegają przemianie nowotworowej.

Dla testów HPV DNA możliwa jest identyfikacja kilkudziesięciu typów wirusa, przy czym test powinien wykrywać jak najwięcej z 14 genotypów najwyższego ryzyka: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 58, 59, 66, 68. Niezbędna jest identyfikacja typów HPV 16 i 18.

Do zakażenia HPV dochodzi głównie poprzez kontakty seksualne (genitalno-genitalne, analno-genitalne czy oralno-genitalne), także przez kontakt z naskórkiem i skażoną odzieżą czy ręcznikami.

Możliwa jest także okołoporodowa transmisja wirusa na dziecko.

Większość zakażeń HPV ma charakter bezobjawowy lub wiąże się z niegroźnymi konsekwencjami klinicznymi, które mijają samoistnie. Niestety przewlekłe zakażenie niektórymi typami HPV może ulec progresji do nowotworu złośliwego.

W zależności od typu wirusa oraz lokalizacji zmian, zakażenia HPV mogą przebiegać pod postacią:

• łagodnych zmian naskórka (brodawki, brodawczaki),
• łagodnych zmian nabłonka wielowarstwowego błon śluzowych (brodawki i brodawczaki narządów płciowych, kłykciny kończyste),
• przednowotworowych zmian okolic narządów płciowych (szyjki macicy, sromu i pochwy, odbytu),
• nowotworowych zmian szyjki macicy i odbytu.

Wirus HPV u kobiet najczęściej pojawia się w kontekście raka szyjki macicy (prawie wszystkie rozpoznane przypadki mają związek z infekcją wysokoonkogennymi odmianami wirusa HPV), ale patogen wywołuje także raka sromu i pochwy. Za rozwój raka szyjki macicy odpowiadają typy: 16 i 18 oraz 31, 33, 45.

Wirus HPV u mężczyzn odpowiada za nowotwory złośliwe głowy i szyi. Powszechne są zakażenia odmianami wirusa HPV raka jamy ustnej, ślinianek, spojówek, krtani, przełyku i raka odbytu oraz powodującymi brodawki dróg oddechowych. W okolicach narządów płciowych mogą się pojawiać kłykciny kończyste i płaskie, kłykciny olbrzymie i rak prącia.

Wskazaniem do badania DNA HPV są:

• nawracające infekcje dróg rodnych (cewki moczowej, żołędzi lub napletka),
• nawracające kłykciny kończyste,
• obecność nadżerek i brodawek w narządzie rodnym,
• wieloletnie stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
• planowana ciąża,
• niejednoznaczny wynik badania cytologicznego.

Specjaliści są zdania, że test HPV DNA co roku powinny wykonywać wszystkie osoby, które ukończyły 30 rok życia i są aktywne seksualnie.

Pobranie materiału do badania HPV DNA polega na wykonaniu wymazu z szyjki macicy u kobiet (należy ją umieścić w ujściu kanału szyjki macicy) i z rowka zażołędnego u mężczyzn. Pobrany materiał umieszcza się w płynnym podłożu i wypłukuje materiał komórkowy do pojemniczka.

DNA HPV - ile się czeka na wyniki? Czas oczekiwania wynosi od 7 do 10 dni roboczych. Ile kosztuje HPV test? Cena badania zależy od ilości oznaczanych genotypów. Oznaczenie dwóch najbardziej onkogennych typów kosztuje około 140 zł, 12 typów – około 160 zł, a 35 typów – 350 zł.

Negatywny wynik HPV DNA świadczy o minimalnym ryzyku zachorowania na raka szyjki macicy w ciągu kilku najbliższych lat. Dodatni wynik testu HPV DNA, czyli stwierdzenie obecności kwasu nukleinowego wirusa brodawczaka w badanym materiale, nie oznacza zachorowania na raka, a jedynie przynależność do grupy podwyższonego ryzyka.

Gdy wynik testu wskazuje na obecność typu 16 i 18 HPV, konieczne jest wykonanie kolposkopii, zaś w przypadku innych typów onkogennych - cytologii i kolejnego testu HPV DNA po upływie roku.