Coraz więcej chorych na otyłość. "Źródło nawet 200 powikłań"

Prof. Artur Mamcarz zauważa, że postrzeganie otyłości ewoluowało przez lata.

– W przeszłości ludzie musieli ciężko pracować, aby zdobyć pożywienie: polowali, zbierali owoce i grzyby, uprawiali ziemię. To wymagało znacznego wysiłku fizycznego, a zasoby były ograniczone. Zmiany cywilizacyjne przyniosły różne udogodnienia transportowe i technologiczne, a także tanią, łatwo dostępną, wysoko przetworzoną i kaloryczną żywność. Dziś zamiast polować, zamawiamy jedzenie przez smartfon z dostawą do domu, nie ruszając się z miejsca. Taki styl życia przyczynił się do wzrostu zaburzeń metabolicznych, cukrzycy, nadciśnienia, choroby wieńcowej, a także nadwagi i otyłości, które początkowo były postrzegane jako niechciany objaw towarzyszący tym schorzeniom – raczej defekt kosmetyczny niż problem sam w sobie. Pacjenci z otyłością byli „niewidzialni”. Dziś wiemy, że otyłość to choroba, którą można i trzeba skutecznie leczyć – wyjaśnia prof. Artur Mamcarz.

Otyłość, sklasyfikowana w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób pod kodem E66, negatywnie wpływa na niemal wszystkie układy organizmu. Jest znana jako czynnik ryzyka m.in. zaburzeń rytmu serca, takich jak migotanie przedsionków, które nieleczone może prowadzić do udaru mózgu. Otyłość to także czynnik ryzyka miażdżycy, stłuszczeniowej choroby wątroby, cukrzycy, bezdechu sennego, wielu nowotworów (w tym raka piersi), przyczyna stanów zwyrodnieniowych układu kostno-stawowego, zaburzeń nefrologicznych, podłoże rozwoju zaburzeń psychicznych. Otyłość jest przyczyną nawet 200 różnych powikłań.

Wpływa praktycznie na każdy układ organizmu, stwarzając poważne zagrożenia dla zdrowia i życia. W tym kontekście wszelkie ruchy związane z tzw. ciałopozytywnością jako klinicyści postrzegamy jako niebezpieczeństwo – tym bardziej, że dzieci i młodzi dorośli w Polsce tyją niemal najszybciej w Europie. - Zamiast „oswajać” 10, 20, 30 i więcej kilogramów nadwagi, pragniemy oferować pacjentom skuteczne leczenie, jednocześnie wspierając ich w pozytywnym postrzeganiu siebie i pracy nad poczuciem własnej wartości. Współczesna medycyna ma w tym zakresie wiele propozycji – zaznacza prof. Artur Mamcarz.

Zobacz: Otyłość - przyczyny, wpływ na zdrowie, leczenie, powikłania

Według eksperta, zmieniło się nie tylko postrzeganie otyłości, ale także dostępne metody leczenia.

– Wiadomo, że przy zaawansowanej i długo trwającej otyłości zmiany hormonalne w organizmie pacjenta są tak znaczące, że zalecenia typu „proszę jeść mniej i ruszać się więcej” nie są skuteczne. Pacjent wie, że powinien spożywać mniej kalorii, ale nie jest w stanie się do tego dostosować. O ile zmiany w stylu życia są istotne na każdym etapie terapii, to bywają sytuacje, w których niezbędne są interwencje chirurgiczne czy farmakoterapia – mówi prof. Artur Mamcarz.

Obecne standardy leczenia otyłości przewidują podejście interdyscyplinarne, obejmujące metody behawioralne, takie jak zmiany w stylu życia, pracę nad przekonaniami związanymi z żywieniem oraz indywidualnie dobrane metody terapii farmakologicznej lub chirurgicznej.

Prof. Artur Mamcarz podkreśla, że w zakresie farmakoterapii stosowanej w leczeniu otyłości nastąpił znaczący postęp.

– Od pierwszych leków stosowanych w leczeniu cukrzycy, a później otyłości, które choć były skuteczne, to powodowały szereg działań niepożądanych, przeszliśmy do etapu, w którym stosowane farmaceutyki są bezpieczne i efektywne oraz dobrze tolerowane przez chorych. Niektóre formy farmakoterapii przewidują podanie dawki leku raz w tygodniu za pomocą iniekcji wpływającej zarówno na układ hormonalny, jak i poczucie sytości oraz regulację apetytu pacjenta. Działanie tego typu preparatów jest więc wieloaspektowe, a forma podania dogodna dla pacjentów – wyjaśnia prof. Artur Mamcarz.

Przeczytaj: Od dziecka zmagał się z otyłością. "Nie wiem, jak wyglądam od szyi w dół"

Rozwój farmakoterapii stosowanej w leczeniu otyłości daje wielu chorym nadzieję na skuteczne leczenie. Jednak bariera finansowa bywa przeszkodą.

– Miesięczny koszt terapii z nowoczesnymi lekami na otyłość to ok. 1 tys. złotych lub więcej. To poważny wydatek dla niejednego gospodarstwa domowego, dlatego choć w pełni przekonani o korzyściach, jakie pacjent mógłby odnieść z terapii, decyzję o wdrożeniu leczenia każdorazowo pozostawiamy chorym – wyjaśnia prof. Artur Mamcarz.

W maju 2025 roku firmy Gedeon Richter Plc. i Adalvo Ltd. ogłosiły zawarcie umowy dotyczącej wspólnego rozwoju oraz potencjalnego wprowadzenia na rynek w przyszłości produktu będącego odpowiednikiem leku zawierającego semaglutyd, agonistę receptora GLP-1 . Jest to szansa na większą dostępność nowoczesnego leczenia zaburzeń metabolicznych dla chorych mających wskazania do zastosowania tych form terapii, a którzy z różnych powodów napotykają przeszkody w dostępie do leczenia.

– Mechanizm tworzenia leków generycznych po wygaśnięciu patentów leków oryginalnych to standardowa praktyka rynkowa. Dziś trudno na przykład wyobrazić sobie rynek farmaceutyczny bez różnych form generycznych statyn, inhibitorów konwertazy czy betablokerów, stosowanych w leczeniu tak powszechnych schorzeń, jak nadciśnienie tętnicze czy różne choroby kardiologiczne. Perspektywa pojawienia się generycznych form nowoczesnych leków stosowanych w leczeniu otyłości sprawia, że więcej chorych będzie miało szansę na dostępne skuteczne leczenie. W perspektywie prognoz epidemiologicznych wskazujących na rosnącą zapadalność na otyłość i rosnące zapotrzebowanie na skuteczne rozwiązania w zakresie kontroli masy ciała, to znaczące doniesienia – komentuje prof. Artur Mamcarz.