Cytomegalia - przyczyny, objawy, leczenie. Cytomegalia w ciąży
Cytomegalia to choroba wirusowa zaliczana do grupy wenerycznych. Przenoszona jest głównie drogą transfuzji krwi. Szczególnie narażone na zakażenie są kobiety w ciąży, dodatkowo wirus może przenieść się także na płód i sposodować późniejsze probemy zdrowotne dziecka. Chorobie trudno zapobiec, ale szybko zdiagnozowana pozwala na złagodzenie objawów.
1. Co to jest cytomegalia?
Cytomegalią nazywa się zarażenie cytomegalowirusem (CMV). Jest to dość powszechnie występująca choroba, a wirus CMV zalicza się do tej samej grupy, co wirusy opryszczki i ospy wietrznej. Choroba przenoszona jest tylko przez ludzi, zwierzęta nie mogą być nosicielami wirusa. CMV atakuje głównie gruczoły ślinowe. Po raz pierwszy stwierdzono jego obecność u noworodka w 1956 roku. Cytomegalia nie należy do chorób zagrażających życiu, ale kiedy się uaktywni, może mieć nieprzyjemny przebieg. Istotna informacja na temat cytomegalii jest taka, że wirus nie usuwa się z organizmu. Podobnie jak w przypadku opryszczki, utrzymuje się w stanie hibernacji do końca życia nosiciela. Uaktywnia się w sytuacjach dużego spadku odporności.
Wirus CMV jest szczególnie niebezpieczny dla osób zakażonych wirusem HIV, u których ryzyko rozwoju infekcji jest większe.
2. Przyczyny cytomegalii
Wirus CMV szybko się mnoży, a więc i łatwo rozprzestrzenia. Do zakażenia najczęściej dochodzi w dzieciństwie (kiedy dziecko chodzi do żłobka i przedszkola i może mieć kontakt z zarażonymi dziećmi i ich matkami), a taże w okresie dorastania.
Główną przyczyną zarażenia wirusem jest przebyta transfuzja krwi i transplantacji narządów. Ponadto do zakażenia może dojść w wyniku bezpośredniego kontaktu z płynami ustrojowymi nosiciela (śliną, krwią, moczem, mlekiem matki), a także poprzez kontakt seksualny.
Wirusem można też zarazić się jeszcze w czasie ciąży, jeśli matka jest nosicielem. Do zakażenia dochodzi wtedy naczęściej przez łożysko lub w trakcie porodu.
3. Rodzaje zakażeń
W przypadku zarażenia cytomegalowirusem można wyróżnić 3 metody zachorowania:
zakażenie pierwotne - dochodzi do niego zazwyczaj w dzieciństwie i dotyczy dzieci, które wcześniej nie miały wirusa w organizmie. Produkują się wedy przeciwciała, które zostają w ciele do końca życia.
zakażenie chroniczne - wynika z zakżenia pierwotnego, nie daje żadnych objawów. Wirus reaktywuje się tylko, kiedy ma ku temu sprzyjające warunki.
zakażenie wtórne - powstaje na skutek dużego spadku odporności lub ponownej reaktywacji wirusa. Nie powoduje wtedy objawów, ale nosiciel może zarażać innych nawet przez kilka lat. W przypadku dorosłych czas, w którym mogą zarażać jest krótszy.
4. Zakażenie wirusem CMV
W zasadzie tylko pierwotne zakażenie wirusem CMV daje objawy. Pozostałe rodzaje zakażenia przebiegają z reguły bezobjawowo. W przypadku zarażenia cytomegalowirusem można wyróżnić takie objawy jak:
- powiększenie węzłów chłonnych
- powiększenie wątroby
- powiększenie śledziony
- zapalenie gardła
- bóle głowy i mięśni
- podwyższona temperatura
- kaszel
- ogólne zmęczenie
Objawy łatwo jest pomylić ze zwykłą infekcją czy przeziębieniem, dlatego warto zrobić badania krwi, jeśli wyżej wymienione dolegliwości często nawracają.
5. Cytomegalia w ciąży
Najczęściej do uaktywnienia wirusa dochodzi w momencie zajścia w ciążę. Cytomegalia jest bezpieczna dla matki i nie daje żadnych objawów, ale może powodować wady rozwojowe płodu, a nawet doprowadzić do poronienia, jeśli dziecko zarażone zostało w I trymestrze. Zakażenie, do którego doszło w II i III trymestrze może skutkować przedwczesnym porodem i uszkodzeniem mózgu dziecka, które może objawiać się spowolnionym rozwojem.
5.1. Zagrożenia dla dziecka
Dziecko, u którego doszło do zakażenia np. poprzez łożysko lub poprzez porodu, jest bardziej narażone na niedosłuch w przyszłości i na upośledzenie ruchowe i umysłowe.
Jeżeli matka nie posiada przeciwciał IgG, ryzyko zarażenia dziecka jest większe, ponieważ brak jest czynnika, który mógłby walczyć z wirusem. Także kontakt z innymi dziećmi w czasie ciąży może wpłynąć na niebezpieczeństwo zakażenia.
5.2. Problemy zdrowotne u noworodka
Dzieci, które zostały zarażone jeszcze w brzuchu matki, mają problemy zdrowotne już od urodzenia. Nazywa się to zespołem cytomegalii wrodzonej i objawia się przede wszystkim żółtaczką, powiększeniem śledziony, wątroby i zapaeniem płuc.
Ponad 80% noworodków nie ma żadnych objawów cytomegalii, pozostała część dzieci może doświadczyć takich dolegliwości jak:
- niewielka masa ciała
- małogłowie
- wodogłowie
- drgawki
- zaćma i zapalenie siatkówki
- zaburzenia widzenia
- utrata słuchu
- opóźnienie w rozwoju.
Czasem stwierdza się też zwapnienia wewnątrzczaszkowe. U dzieci zarażonych wirusem przez matkę może wystąpić też padaczka, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mięśnia sercowego, a także ciężka postać niedokrwistości.
Wirus CMV może także w niektórych przypadkach nie dawać o sobie znać po urodzeniu, a uaktywnić się dopiero po kilku latach. Należy zwrócić szczególną uwagę przede wszystkim na opoźniony rozwój dziecka, a także zaburzenia słuchu i wzroku.
5.3. Zakażenie wewnątrzmaciczne
Dzieci, u których stwierdzono zakażenie wewnątrzmaciczne, muszą być hospitalizowane oraz należy im podać prearaty hamujące wydzielanie wirusa. Pobyt dziecka w szpitalu trwa około dwóch tygodni, jednak musi pozostać pod stałą kontrolą lekarza. Należy też obserwować dziecko pod kątem wystąpienia autyzmyu.
6. Diagnostyka i leczenie
Choroba w większości przypadków sama przechodzi, a wirus wchodzi w stan uśpienia. Nie trzeba wówczas wdrażać żadnego leczenia. Niemniej diagnostyka jest bardzo ważna, aby możliwie szybko stwierdzić obecność wirusa w organizmie.
W tym celu przeprowadza się badania krwi i moczu pacjenta. We krwi oceniany jestpoziom przeciwciał w klasie IgG i IgM przeciw cytomegalii - tzw. serologię. Przeciwciała IgM mogą przetrwać we krwi do 18 miesięcy od pierwotnej infekcji. Ich obecność oraz znaczny wzrost przeciwciał IgG świadczą o istnieniu pierwotnej infekcji.
Wykrycie przeciwciał u kobiety na kilka miesięcy przed ciążą świadczy o przejściu przez nią tej choroby, a obecne przeciwciała chronią ją przed świeżą infekcją i czynią zakażenie płodu mało prawdopodobnym. Cytomegalia w ciąży jest rzadko rozpoznawana ze względu na to, że zakażenie przez wirusa cytomegalii przebiega bezobjawowo. Rozpoznanie cytomegalii dotyczy zwykle noworodków z wadami wrodzonymi lub objawami zakażenia uogólnionego.
Jeżeli nie występuje u chorego obniżenie odporności, nie jest podejmowane żadne leczenie, ponieważ organizm sam potrafi sobie poradzić z cytomegalią. Leczenie wprowadza się u noworodków z udokumentowaną objawową chorobą. Polega ono na podaniu leku hamującego replikację wirusa cytomegalii.
Dłużej trwające leczenie, do 3 tygodni, przebiega przy cytomegalii układu nerwowego. Niemowlę, u którego rozpoznano cytomegalię, musi pozostawać pod opieką pediatryczną do ukończenia pierwszego roku życia, aby kontrolować, czy wirus cytomegalii się nie uaktywnił, ponieważ podawany lek nie zabija wirusa cytomegalii, lecz tylko hamuje jego namnażanie.
Innym sposobem leczenia cytomegalii jest podawanie tzw. surowicy odpornościowej, zawierającej specyficzne przeciwciała przeciwko wirusowi cytomegalii. Stosowane jest u niemowląt jako leczenie uzupełniające w ciężko przebiegających infekcjach, zwłaszcza u dzieci z obniżoną odpornością.
7. Zapobieganie cytomegalii
Niestety zapobieganie cytomegalii jest niemal niemożliwe, ponieważ wirus jest wszechobecny. To, co mogą zrobić kobiety planujące ciążę, to zbadać się pod kątem obecności przeciwciał IgG, a jeśli takie wystąpią, będzie to oznaczać, że przeszła już chorobę i ryzyko zarażenia dziecka jest mniejsze. Zarażenia nie da się uniknąć, ale choroba przebiega zazwyczaj bezobjawowo, więc nie ma potrzeby się martwić, jeśli w najbliższym czasie nie planujemy zakładania rodziny.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.