Sprawdzamy, czy białaczkę można wyleczyć

Wyleczenie w ostrych białaczkach

Możliwości leczenia zależą nie tylko od rodzaju białaczki na jaką pacjent choruje. Liczy się również szereg innych czynników, jak wiek, płeć i stan ogólny organizmu, co wpływa też na możliwość zastosowania różnych metod terapeutycznych. Ponadto, każdy indywidualnie reaguje na stosowane leki.

Wyodrębniono wiele różnych kryteriów, na podstawie których kwalifikuje się osoby chore na białaczkę do grup ryzyka (małego, średniego i dużego). W ten sposób można w przybliżeniu ocenić szanse na pełne wyleczenie lub czas przeżycia w danej grupie.

Największy odsetek pełnych wyleczeń udaje się uzyskać w przypadku białaczki ostrej. Białaczki przewlekłe nie dają tak dużych szans na pełne wyleczenie. Rozwijają się natomiast mniej dynamicznie, co stwarza możliwość znacznego przedłużenia życia w dość dobrym stanie ogólnym.

Ostre białaczki dzieli się na szpikowe (OBSz) i limfoblastyczne (OBL). U dzieci to najczęściej występujące nowotwory złośliwe. Znacznie częściej pojawia się OBL (80-85 proc. wszystkich białaczek do 15 roku życia) niż OBSz (10-15 proc.). U dorosłych natomiast białaczki ostre są rzadsze niż przewlekłe (chociaż ich liczba ciągle rośnie). Wśród nich przeważa OBSz (80 proc.) nad OBL (20 proc.). Nieleczone białaczki już w ciągu kilku tygodni mogą doprowadzić do śmierci. Na szczęście leczenie daje naprawdę dobre wyniki.

Białaczka u dzieci

Większość dzieci chorych na białaczki ostre udaje się wyleczyć. Za wyleczenie uznaje się utrzymywanie się remisji choroby (ustąpienia objawów) przez co najmniej 5 lat. Obecnie pełne wyleczenie uzyskuje się u około 80 proc. dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną. W przypadku białaczki szpikowej rokowanie jest nieco gorsze. Długotrwałe remisje i pełne wyleczenie uzyskuje się u około 60 proc. młodych pacjentów.

Białaczka u dorosłych

U dorosłych rokowanie nie jest tak dobre, jak u dzieci chociaż wyniki leczenia OBL w ostatnich latach bardzo się poprawiły. Remisję białaczki uzyskuje się u 70-90 proc. chorych. Natomiast wyleczenie (całkowita remisja > 5 lat) nawet u 54 proc. dorosłych

Przewlekła białaczka szpikowa (PBSz)

To nowotwór występujący głównie u dorosłych. U dzieci stanowi zaledwie 5 proc. wszystkich białaczek. Przyczyną choroby jest powstanie specyficznej mutacji genetycznej. Pod wpływem jakiegoś czynnika (bardzo często nie udaje się go określić) dochodzi do wymiany materiału genetycznego między dwoma chromosomami – powstaje chromosom Philadelphia ze zmutowanym genem BCR/ABL. Gen koduje białko – kinazę tyrozynową, które jest przyczyną powstania białaczki. Pobudza ono komórkę do nieustannego dzielenia się przy przedłużonym okresie przeżycia.

Początkowo choroba przebiega łagodnie, po czym wchodzi w fazę akceleracji (przyspieszenia) i przełomu blastycznego, co przypomina ostrą białaczkę szpikową. W tej fazie śmiertelność jest duża. Kiedyś większość chorych na PBSz umierało w przeciągu 2 lat. Po wprowadzeniu do terapii grupy inhibitorów kinazy tyrozynowej (np. imatinib), okres przeżycia znacznie się wydłużył. Nie wiadomo jeszcze, czy te leki mogą doprowadzić do pełnego wyleczenia. Pacjenci leczeni w ten sposób często przeżywają > 10 lat.

Według obecnych danych jedynym sposobem mogącym zapewnić pełne wyleczenie jest przeszczep komórek macierzystych. Transplantacja umożliwia wyleczenie 60-80 proc. chorych. Niestety wiele osób z przewlekłą białaczkę szpikową nie kwalifikuje się do przeszczepienia szpiku. Największe korzyści z zastosowania tej metody odnoszą młode osoby we względnie dobrym stanie ogólnym.

Przewlekła białaczka limfatyczna (CLL)

To choroba osób starszych. W ogóle nie występuje u dzieci. W większości przypadków rozwija się między 65 a 70 rokiem życia. Białaczka najczęściej wywodzi się z limfocytów B. Dojrzałe limfocyty B dominują we krwi i naciekają inne narządy oraz szpik. Przeważnie przebiega łagodnie, nie dając o sobie znać nawet przez nawet przez 10-20 lat. Leczenie rozpoczyna się dopiero po wystąpieniu określonych dolegliwości. Wcześniejsze prowadzenie terapii nie daje zadowalających efektów, za to naraża chorego na wystąpienie wielu działań niepożądanych stosowanych leków. W większości przypadków leczenie białaczki ma na celu przedłużenie życia w jak najlepszym stanie ogólnym. Nie jest to równoznaczne z wyleczeniem.

Wyleczenie może zapewnić jedynie przeszczep szpiku kostnego. Niestety w wielu przypadkach nie jest to możliwe. Dlatego pełne wyleczenia w przewlekłej białaczce limfatycznej zdarzają się rzadko. Jednak terapia przedłużająca życie daje coraz lepsze efekty. Pozwala znacznie przedłużyć okres życia w dobrym samopoczuciu i stanie ogólnym.

Artykuł powstał we współpracy z PBKM

Bibliografia:

Sułek K. (red.), Hematologia, Urban & Partner, Wrocław 2000, ISBN 83-87944-70-X
Janicki K. Hematologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, ISBN 83-200-2431-5
Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
Kokot F. (red.), Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3368-3