Czyrak odbytu – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Czyrak odbytu, ropień odbytu czy ropień okołoodbytniczy to dotkliwie bolesna zmiana, które często uniemożliwia siedzenie oraz wypróżnianie, ale i inne prozaiczne czynności. Ta zamknięta przestrzeń, zawierająca ropę i bakterie, zlokalizowana jest w tkankach miękkich w pobliżu odbytu i odbytnicy.

Ropień odbytu ma postać guzka o podstawie zapalnej, który jest wypełniony ropą. Przeważnie ma postać dużej, czerwonej krosty z bolesnym środkiem. Jak powstaje? Najpierw pojawia się czerwone, napięte stwardnienie, które następnie przekształca się w krostę. Na czerwonej, obrzękłej i zaognionej podstawie wykształca się czop ropny lub ropno-krwisty.

Wyróżnia się:

• ropień powierzchowny,
• ropień międyzwieraczowy,
• kulszowo-odbytniczy,
• miedniczno-odbytniczy.

Jak powstaje czyrak odbytu? Przyczyną jest namnażanie bakterii i zablokowanie ujść gruczołów okołoodbytowych oraz gromadzenia śluzu. Za pojawienie się bolesnego guzka najczęściej odpowiadają gronkowce (Staphylococcus), (paciorkowce](https://portal.abczdrowie.pl/paciorkowiec) (Streptococcus) i pałeczki jelitowe (Escherichia coli).

Ropień odbytu powstaje najczęściej w wyniku infekcji, która szerzy się od strony:

• skóry, wówczas dominuje flora występująca na skórze (gronkowce i paciorkowce).
• krypt i gruczołów odbytowych bądź tkanek położonych w miednicy małej w okolicy okołoodbytniczej, wówczas dominuje flora typowa dla jelita grubego (głównie E. coli i bakterie beztlenowe).

Częstemu powstawaniu czyraków odbytu sprzyjają:

• choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna,
• stany upośledzenia odporności, w tym AIDS, zakażenie HIV lub leczenie immunosupresyjne,
• choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca,
• choroby nowotworowe,
• przebywanie w złych warunkach higienicznych.

Czyrak odbytu wywołuje wiele objawów, zarówno miejscowych, jak i ogólnych. Wiele zależy od lokalizacji patologicznej zmiany. Generalnie im bardziej na zewnątrz odbytu lokalizuje się ropień, tym bardziej nasilone są dolegliwości miejscowe, a mniej ogólne. W sytuacji, gdy czyrak umiejscowiony jest głębiej w kanale odbytnicy, może pojawić się wyłącznie gorączka czy ropna wydzielina.

Gdy dokucz czyrak odbytu, pojawia się obrzęk odbytu, zaczerwienienie i dolegliwości bólowe w miejscu powstania ropnia, które nasilają się zwłaszcza podczas siedzenia oraz oddawania stolca. Dokuczliwy jest zwłaszcza ból odbytu podczas wypróżniania. Widoczna jest także wydzielina: żółta, ropna, często cuchnąca.

Pojawieniu się wrzodu odbytu może towarzyszyć podwyższona temperatura ciała, stałe odczuwanie parcia na stolec dreszcze, ogólne uczucie rozbicia, dyskomfort i wrażenie pulsowania w okolicy odbytu.

Najczęściej rozpoznanie czyraka odbytu nie nastręcza lekarzowi trudności. Diagnostyka rzadko wymaga wykonania USG przez odbyt lub badania per rectum. Najczęściej wystarczą obserwacje dotyczące objawów zmiany chorobowej.

Ważna jest diagnostyka różnicowa, ponieważ ropień odbytu może przypominać ropień gruczołu Bartholina, torbiel włosową czy lub zapalenie gruczołów potowych.

Czyrak odbytu powinien sam pęknąć, pozbywając się wydzieliny. W domu można robić okłady z roztworu preparatu odkażającego. Po wypłynięciu zawartości czopa ranę trzeba odkażać spirytusem salicylowym oraz nałożyć opatrunek z maści z dodatkiem antybiotyku.

Jeśli dolegliwości są silne, objawy niepokojące bądź ropień długo nie pęka samoistnie, należy pokazać go lekarzowi. Jeśli zmiana jest jedna, możliwe jest miejscowe leczenie antybiotykiem, a także nacięcie i drenaż ropnia.

W celu złagodzenia dokuczliwych dolegliwości stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe oraz antybiotyk. Warto również stosować leczenie domowe. Ulgę przynoszą na przykład nasiadówki.

Czyraki odbytu trzeba leczyć, ponieważ zlekceważenie problemu może prowadzić do powikłań. Najczęstsze to nawrót ropnia i wytworzenie się przetoki okołoodbytniczej, czyli kanału łączącego światło odbytnicy ze skórą, niewydolność mięśnia zwieracza odbytu czy zespół Fourniera, czyli martwica okolicznych tkanek. Aby do tego nie doszło, ważna jest szybka diagnoza, prawidłowo przeprowadzony zabieg chirurgiczny oraz odpowiednia higiena stosowana po zdrenowaniu jamy ropnia.

Drenażu nie wolno przeprowadzać samodzielnie, ponieważ może to skutkować rozprzestrzenienie się bakterii na inne części ciała, co utrudnia leczenie, a i może być niebezpieczne dla zdrowia i życia.