Szyja skrzypka – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Szyja skrzypka (ang. fiddler's neck) to nazwa dolegliwości, manifestującej się zmianami skórnymi w obrębie szyi i podbródka, które są wywołane podrażnieniami związanymi z grą na skrzypcach lub altówce.

Dolegliwość ta jest szeroko znana wśród skrzypków, stąd pochodzenie nazwy. Szyja skrzypka jest najczęściej przypadłością muzyków profesjonalnych, którzy grają na instrumencie co najmniej kilka godzin dziennie.

Objawy szyi skrzypka pojawiają się zwykle po 2-3 latach intensywnej gry na instrumencie. W terminologii medycznej szyja skrzypka pojawiła się dopiero w latach 70. XX wieku, choć dolegliwość znana był już na przełomie wieku XIX i XX w.

Miała związek ze zmianą sposobu trzymania skrzypiec i rozpowszechnieniem stosowania podbródka podczas gry na instrumentach. Wcześniej skrzypce trzymano na ramieniu, co oznacza, że nie dotykały one skóry.

Zmiany skórne, typowe dla szyi skrzypka, pojawiają się wskutek długotrwałego docisku, jaki wywierają elementy instrumentu:

• podbródek i żeberko na żuchwę (od dołu),
• bark wraz z obojczykiem (od góry).

Objawy szyi skrzypka najczęściej mają podłoże mechaniczne i alergiczne, stąd pojawia się:

• stwardnienie,
• otarcia,
• zmiany grzybicze lub bakteryjne,
• przekrwienia podobne do „malinki",
• lichenizacja, czyli zapalne zgrubienie skóry, w wyniku którego dochodzi do uwydatnienia naturalnej rzeźby skóry i pogłębienia fałdów,
• hiperpigmentacja, czyli przebarwienia - to zmiany skórne, które mają ciemniejszy kolor niż reszta skóry. Zwykle obszar lichenifikacji i hiperpigmentacji obejmuje skórę szyi poniżej kąta żuchwy,
• wykwity skórne o charakterze grudek i krost,
• zmiany alergiczne, takie jak rumień czy wyprysk kontaktowy alergiczny w reakcji na materiał, z którym ciało ma kontakt. To surowce i substancje, których użyto do wykonania podbródka (nikiel, terpentyna, żywice syntetyczne, formaldehyd, egzotyczne gatunki drewna), lakier użyty do jego pokrycia czy osiadające na podbródku okruchy kalafonii ze smyczka,
• wzmożone poletkowanie skóry, czyli nasilenie rysunku skóry, która wygląda tak, jakby była oglądana przez szkło powiększające,
• bliznowacenie,
• torbiele,
• ogniskowe łysienie w miejscu ucisku u mężczyzn z zarostem,
• obrzęk.

W skrajnych przypadkach mogą występować dolegliwości bólowe, wskazujące na stan zapalny (ropny wysięk, pojawianie się strupów).

Rozpoznanie szyi skrzypka stawia się na podstawie wywiadu, charakterystycznego obrazu klinicznego oraz badań, takich jak standardowe testy płatkowe (z uwzględnieniem soli niklu), testy na żywice syntetyczne i różne rodzaje drewna czy testy skórne punktowe.

Rozpoznanie można ostatecznie ustalić przy pomocy biopsji skóry i badania histopatologicznego. Wówczas stwierdzona zostaje akantoza (pogrubienie warstwy kolczystej nabłonka wielowarstwowego płaskiego, głównie naskórka), reakcja ziarniniakowa oraz obecność pęcherzykowych torbieli w powierzchownych i głębokich warstwach skóry.

W procesie diagnozowania szyi skrzypka należy odróżnić różnicować ją ze zmianami związanymi z chorobami, takimi jak:

• guzy ślinianki przyusznej,
• łuszczyca,
• liszaj płaski,
• kontaktowe zapalenie skóry,
• opryszczka,
• trądzik różowaty,
• sarkoidoza,
• schorzenia gruczołów ślinowych,

Leczenie jest zachowawcze. Oznacza to, że należy stosować środki zaradcze w postaci maści (cynkowych, preparatów z witaminą E, maści z kortykosterydami) lub wycinków tkaniny, które dodatkowo osłaniającej podbródek.

Należy zachować ostrożność przy stosowaniu preparatów zawierających kortykosterydy, ponieważ mogą doprowadzić do osłabienia działania węzłów chłonnych oraz zmniejszenia liczby limfocytów, a w konsekwencji spadku odporności.

Zaleca się również indywidualne dostosowanie podbródka instrumentu do kształtu żuchwy muzyka. Niektórzy do ochrony podbródka stosują wyciski dentystyczne, dzięki czemu instrument przybiera kształt brody muzyka.

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych efektów, można przeprowadzić zabieg chirurgiczny. Konieczne jest wówczas zaprzestanie gry na instrumencie do czasu zagojenia ran. Leczenie chirurgiczne zgodnie uważane jest za metodę ostatniego wyboru.