Insulina - cukrzyca, działanie, zastrzyki

Insulina to hormon peptydowy wydzielany przez trzustkę, a dokładniej przez tzw. komórki B wysp Langerhansa. Insulina pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, bierze udział m.in. w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów. Oznaczenie stężenia poziomu insuliny i glukozy w surowicy krwi wykonuje się w diagnostyce cukrzycy, badanie to nazywane jest krzywą insulinowo-cukrową. Polega ono na trzykrotnej analizie próbki krwi, w trakcie badania pacjent spożywa glukozę. Insulina badana na czczo powinna wynosić maksymalnie 10mU/ml. Po godzinie jej stężenie powinno być niższe niż 50 mU/ml, a po dwóch godzinach - 30 mU/ml.

Wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu posiłku stanowi bodziec do produkcji insuliny.

Organizm diabetyka, czyli osoby chorującej na cukrzycę nie funkcjonuje prawidłowo. Trzustka albo wcale nie wytwarza insuliny, albo produkuje ją w niewystarczających ilościach. Może zdarzyć się również tak, że wytwarzana przez trzustkę insulina nie jest w pełni wykorzystana przez ten narząd. W konsekwencji, poposiłkowy poziom glukozy w krwiobiegu nie może zostać obniżony przez insulinę. Następuje znaczne nagromadzenie się glukozy we krwi, co skutkuje wystąpieniem poważnych schorzeń obejmujących takie narządy, jak: serce, oczy, nerki oraz układ nerwowy.

Insulina odgrywa istotną rolę w rozwoju cukrzycy. Zaburzenia wydzielania insuliny przez trzustkę prowadzą do rozwoju cukrzycy. Rodzaje cukrzycy to:

• Cukrzyca typu 1, zwana również insulinozależną spowodowana jest niszczeniem przez własny układ odpornościowy komórek trzustkowych B wytwarzających insulinę. Z czasem, organizm chorego na ten rodzaj cukrzycy przestaje produkować endogenną (własną) insulinę. W tym przypadku konieczne jest leczenie insuliną egzogenną (w postaci zastrzyków);
• Cukrzyca typu 2, zwana również insulinoniezależną spowodowana jest niedostatecznym wydzielaniem insuliny przy jednoczesnym wysokim poposiłkowym poziomie glukozy we krwi. Komórki mogą również wykorzystywać insulinę jedynie w niewielkim stopniu. Terapię cukrzycy drugiego typu rozpoczyna się od ustalenia prawidłowej diety, zestawu ćwiczeń oraz leków doustnych. W przypadku, gdy te ostatnie nie przynoszą pożądanych efektów leczniczych, konieczna jest interwencja w postaci iniekcji z insuliny.

Insulina łączy się ze specjalnymi receptorami insulinowymi na powierzchni komórek organizmu „ucieczka" glukozy do komórek spowodowana napływem insuliny do krwi odbywa się za pośrednictwem specjalnych przenośników białkowych zwanych w skrócie GLUT (glucose transporter); niektóre komórki organizmu (np. komórki nerwowe, komórki oczu, komórki nerek), mogą pobierać glukozę niezależnie od poziomu insuliny we krwi; jest to sprawny mechanizm zabezpieczający ważne narządy organizmu przed niedostatkiem glukozy. Insulina wzmaga procesy magazynowania glukozy w wątrobie w postaci glikogenu oraz stymuluje syntezę białek w organizmie.

Prawidłowe funkcjonowanie komórek wytwarzających insulinę zależy od tzw. wczesnej fazy wydzielania insuliny (jej szybki, nagły wzrost po ok. 2 min. od wzrostu poziomu glukozy oraz tzw. drugiej fazy. Podczas tej ostatniej, insulina wydziela się wolno, na stałym poziomie. W tym czasie dochodzi do zahamowania produkcji glukozy przez wątrobę. Druga faza wydzielania insuliny trwa tak długo, jak długo podwyższona jest glikemia (poziom glukozy we krwi). W cukrzycy typu 2. dochodzi do zaniku pierwszej fazy oraz opóźnienia drugiej fazy wydzielania insuliny, znaczne zmniejszenie wydzielania insuliny oraz wzrost syntezy prekursorów insuliny. Proinsulina – cząsteczka, z której powstaje insulina – ma działanie miażdżycorodne (tzw. aterogenne).

Stymulację wytwarzania insuliny powoduje:

• wzrost poziomu cukru we krwi (po posiłku),
• aminokwasy i kwasy tłuszczowe (po posiłku),
• hormony jelitowe (wytwarzane wskutek drażnienia pokarmem ścian przewodu pokarmowego).

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

• Czy przy insulinie można się odchudzać? - odpowiada lek. Ewa Gonia
• Czy można przedawkować insulinę? - odpowiada lek. Monika Łukaszewicz
• Czy muszę przechodzić na insulinę i co o tym decyduje? - odpowiada lek. Magdalena Parys

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Najbardziej intensywny proces wydzielania insuliny zachodzi w porze porannej, maleje natomiast po południu. W nocy znacznie spada ilość wydzielanej insuliny.

Insulinę do podawania w iniekcjach uzyskuje się z trzustek zwierząt lub poprzez specjalne szczepy bakterii, którym wszczepiono geny insuliny ludzkiej (proces biotechnologiczny). Różne preparaty z insuliną różnią się szybkością działania po wstrzyknięciu. Insulina krótkodziałająca pojawia się we krwi w krótkim czasie po wstrzyknięciu i równie krótko utrzymuje się jej działanie (ok. 8 godzin). Preparaty z insuliną działające nieco dłużej, zapewniają swoją aktywność farmakologiczną do 24 godzin. Istnieją również preparaty insuliny o przedłużonym czasie działania – ponad 24 godziny.

Insulinę należy przechowywać w odpowiednich warunkach. Zamknięte opakowania należy trzymać w lodówce w temperaturze ok. 2-8 stopni Celsjusza.