Kardiolożka ostrzega. To "subtelne objawy zawału", od razu wzywaj pomoc

Kiedy myślimy o zawale, przed oczami staje schematyczna scena: ktoś nagle chwyta się za klatkę piersiową, blednie, obficie się poci i upada na ziemię. Rzeczywistość bywa jednak znacznie mniej spektakularna. U wielu osób zawał rozwija się stopniowo, a pierwsze objawy są na tyle niejednoznaczne, że łatwo je zlekceważyć.

Kardiolożka Jacqueline Tamis-Holland podkreśla, że właśnie ta "subtelność" symptomów bywa najbardziej niebezpieczna. Jak mówi: "Jeśli odczuwasz jedne z tych subtelnych objawów zawału i jednocześnie uważasz, że nie jesteś osobą zagrożoną, dużo łatwiej zignorować takie sygnały i zrzucić je na coś innego".

Tymczasem za nimi może kryć się powoli narastająca blokada w naczyniu wieńcowym, która odcina dopływ krwi do fragmentu mięśnia sercowego.

Wczesne objawy zawału często bardziej przypominają zwykłe dolegliwości dnia codziennego niż "prawdziwy" stan zagrożenia życia. Zamiast ostrego bólu w klatce piersiowej może pojawić się uczucie ucisku lub ciasnoty, jakby coś ściskało klatkę "od środka". Ból i dyskomfort bywa też odczuwany w ramionach, szyi, żuchwie, plecach lub w górnej części brzucha.

Do częstych sygnałów należą również krótkotrwała duszność, nagłe zimne poty, niewyjaśnione nudności, a czasem wymioty. U części osób na pierwszy plan wysuwa się nietypowe, narastające zmęczenie – takie, którego nie da się wytłumaczyć brakiem snu czy intensywnym dniem w pracy. Kluczowe jest to, że objawy pojawiają się nagle, są inne niż zwykle i nie pasują do znanego nam obrazu przeziębienia czy niestrawności.

Szczególnej uwagi wymagają niespecyficzne objawy u kobiet. U nich klasyczny, silny ból w środku klatki piersiowej występuje rzadziej, za to częściej pojawia się ból w plecach, barkach, szyi, ramionach lub w obrębie nadbrzusza. Kobieta z rozwijającym się zawałem może przede wszystkim skarżyć się na duszność, długotrwałe zmęczenie, gorszy sen, a do tego na nudności czy wymioty.

To sprawia, że nawet lekarzom łatwiej pomylić zawał z zaostrzeniem choroby kręgosłupa, problemami gastrycznymi czy "zwykłym" przemęczeniem. Tymczasem badania pokazują, że kobiety ponad dwukrotnie częściej niż mężczyźni umierają po zawale serca. Zlekceważone, nietypowe objawy mogą więc kosztować je znacznie więcej niż mężczyzn z klasycznym bólem w klatce piersiowej.

Na zwiększone ryzyko zawału pracujemy latami. Swoje robią nadwaga i otyłość, cukrzyca, wysokie ciśnienie tętnicze, podwyższony cholesterol, palenie papierosów, ale także siedzący tryb życia i przewlekły stres. Wiele zależy też od genów – jeśli w rodzinie zdarzały się zawały w młodym wieku, nasza własna poprzeczka bezpieczeństwa powinna być ustawiona niżej.

To jednak nie znaczy, że osoby młode i "pozornie zdrowe" są bezpieczne. Coraz częściej zawały zdarzają się u ludzi przed 40. rokiem życia. Jeśli więc masz którykolwiek z klasycznych czynników ryzyka i jednocześnie pojawiają się u ciebie niepokojące sygnały z listy powyżej, lepiej dmuchać na zimne niż tłumaczyć wszystko przemęczeniem czy "nerwami".

W zawale serca czas dosłownie przekłada się na zdrowie. Im dłużej tętnica wieńcowa pozostaje zamknięta, tym większy fragment mięśnia obumiera i tym gorsze będą długoterminowe konsekwencje. Dr Tamis-Holland przypomina: "Czas to mięsień". I dodaje: "Im szybciej lekarz rozpocznie leczenie, tym lepsze rokowanie. Szybkie działanie może decydować o przeżyciu".

Dlatego przy podejrzeniu zawału nie powinniśmy wahać się z wezwaniem pomocy. W Polsce numerem alarmowym jest 112 lub 999 – to właśnie tam należy zadzwonić, zamiast próbować samodzielnie dojechać do szpitala. Zespół ratownictwa medycznego może rozpocząć leczenie już w drodze i uprzedzić szpitalny oddział ratunkowy o twoim przyjeździe.

Objawy, które początkowo wydają się "niewinne", mogą w ciągu kilkunastu minut gwałtownie się nasilić. Zawrotom głowy czy duszności może towarzyszyć zasłabnięcie albo utrata przytomności – a to sytuacje, w których zdecydowanie nie powinniśmy siedzieć za kierownicą, nawet jeśli to "tylko kilka minut" do najbliższego szpitala.

Najważniejsza lekcja płynąca z historii pacjentów po zawale jest prosta: lepiej zareagować o jeden raz "za wcześnie" niż o jeden raz za późno. Jeśli nagle pojawia się ucisk w klatce piersiowej, duszność, zimne poty, niewyjaśnione nudności czy skrajne zmęczenie – zwłaszcza gdy masz czynniki ryzyka choroby serca – nie czekaj, aż minie samo.

Twoje serce często najpierw mówi szeptem. Dobrze jest usłyszeć je właśnie wtedy, zanim będzie musiało krzyknąć.

Marta Słupska, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródło: health.clevelandclinic.org