Kątnica jelita grubego – najczęstsze choroby i dolegliwości

Kątnica inaczej jelito ślepe, to uwypuklenie jelita grubego, które jest położone w obrębie prawego dołu biodrowego. Od strony jelita cienkiego odseparowane jest zastawką krętniczo-kątniczą (zastawką Bauhina), kończy się zaś silnie zwężonym odcinkiem, to jest wyrostkiem robaczkowym.

Jelito grube jest mięsistą rurą, która stanowi ostatnie 1,5 metra przewodu pokarmowego. Składa się z kątnicy (struktury przypominającej kieszonkę, która znajduje się na początku jelita grubego), okrężnicy, odbytnicy i odbytu. Okrężnica i odbytnica sąsiadują z innymi narządami, takimi jak śledziona, wątroba, trzustka i narządy układu rozrodczego oraz moczowego.

W obrębie kątnicy, tak jak i całego jelita grubego, pojawiają się różne patologie. Najczęściej diagnozuje się zapalenie kątnicy, nowotwory kątnicy oraz polipy. Procesy patologiczne w obrębie kątnicy objawiają się zwykle bólem zlokalizowany w prawym dole biodrowym.

Zapalenie kątnicy rzadko ogranicza się wyłącznie do tego odcinka. Zwykle stan chorobowy obejmuje również inne lokalizacje w obrębie jelita grubego. Przyczyna choroby nie jest do końca poznana. Przypuszcza się, że podłożem stanu zapalnego jest zaleganie kału w obrębie kątnicy lub toksyczne działanie leków obecnych w kale.

Ponieważ zapalenie kątnicy może wynikać z nieprawidłowej reakcji obronnej organizmu, na jego pojawienie się narażone są zwłaszcza osoby, które borykają się z upośledzeniem odporności. To chorzy na białaczkę, osoby po przeszczepach narządów czy zakażeni wirusem HIV. Nie bez znaczenia jest choroba Leśniowskiego-Crohna czy zapalenie wyrostka robaczkowego.

Przy zapaleniu kątnicy objawy są niespecyficzne, stąd zdarza się, ze nie wskazują na lokalizację stanu zapalnego. Najczęściej pojawiające się symptomy choroby to:

• tępy ból w okolicy kątnicy, czyli w prawym dole biodrowym,
• bóle głowy,
• osłabienie,
• przelewanie, odbijanie, wymioty, gorączka, biegunka, nudności, utrata apetytu (objawy sugerujące zatrucie pokarmowe).

Dolegliwości, zwłaszcza te, które są dokuczliwe bądź utrzymują się długo, powinny skłonić do konsultacji lekarskiej. Szybka diagnostyka i leczenie mogą nie tylko poprawić komfort funkcjonowania, ale i nie dopuścić do groźnych powikłań. Badaniem, które umożliwia ocenę kątnicy i pobranie materiału do badania histopatologicznego jest kolonoskopia.

Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych w Europie. Występuje u obydwu płci, a częstość pojawienia się choroby wzrasta wraz z wiekiem. Patologia może objąć każdy odcinek jelita grubego, nie tylko kątnicę.

Nowotwory w tej lokalizacji długo nie dają żadnych objawów, co oznacza, że pojawienie się dolegliwości jest równoznaczne z zaawanasowanym stadium choroby. Zwykle zarówno rozległość zmian, jak i obecność przerzutów uniemożliwia ich usunięcie.

Objawami raka kątnicy są:

• nudności,
• bóle brzucha,
• krew w stolcu i krwawienie do światła jelita,
• skurcze i uczucia przelewania w jamie brzusznej,
• brak apetytu. Chory często ma anemię, a także chudnie,
• zmiana charakteru wypróżnień: pojawiają się zaparcia lub biegunki,
• gdy guz jest duży, można go wyczuć przez powłoki brzuszne.

Na pojawienie się nowotworu jelita grubego wpływa niewłaściwa dieta czy palenie papierosów, ale również nieswoiste zapalenia jelit, obecność gruczolaków (polipów) w obrębie jelita. Specjaliści są zdania, że 95% przypadków raka jelita grubego powstaje na podłożu polipa gruczolakowatego. Nie bez znaczenia są czynniki genetyczne.

Polipy jelita grubego czyli zmiany wychodzące z błony śluzowej, mogą mieć charakter nienowotworowy oraz nowotworowy. W około 5% polipów dochodzi do transformacji na złośliwy nowotwór jelita grubego. Co istotne ryzyko zmiany charakteru patologii rośnie wraz z wielkością polipa (w szczególności w przypadku wymiarów >1 cm), ich ilością, obecnością komponenty kosmkowej. W grupie ryzyka znajdują się głównie osoby po 60. roku życia.

Szacuje się, że mniej więcej 25% sporych polipów (powyżej 1 cm) występuje pomiędzy kątnicą oraz zagięciem śledzionowym jelita grubego. Większość z nich nie wywołuje dolegliwości. Najczęściej wykrywa się je podczas badania endoskopowego. Gdy zmiany są większe, objawami ich obecności są biegunki lub zaparcia (zmiana rytmu wypróżnień), parcie na stolec, bóle brzucha czy obecność domieszki krwi lub śluzu w stolcu.