Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Konkubinat - co to jest, prawa konkubentów, spadek i podział majątku w konkubinacie

Konkubinat inaczej nazywany związkiem kohabitanckim to nieformalny, wolny związek dwojga ludzi, którzy żyją jak mąż z żoną, nie zawierając związku małżeńskiego
Konkubinat inaczej nazywany związkiem kohabitanckim to nieformalny, wolny związek dwojga ludzi, którzy żyją jak mąż z żoną, nie zawierając związku małżeńskiego (adobestock)

Konkubinat łudząco przypomina małżeństwo, mylą się jednak ci, którzy twierdzą, że różnicą jest tylko "brak papierka". Związek usankcjonowany prawnie poza wzajemnymi obowiązkami, gwarantuje jego stronom prawa, które wpływają na poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa.

spis treści

1. Czym jest konkubinat

Konkubinat inaczej nazywany związkiem kohabitanckim to nieformalny, wolny związek dwojga ludzi, którzy żyją jak mąż z żoną, nie zawierając związku małżeńskiego. Konkubenci, tak jak małżonkowie utrzymują ze sobą więzi: emocjonalną, fizyczną i gospodarczą, mieszkają ze sobą i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, jednak ich relacja nie jest w żaden sposób regulowana przez prawo. Oznacza to, że zarówno zawarcie, jak i rozwiązanie relacji nie wymaga udziału osób trzecich, jak to ma miejsce przy ślubie i rozwodzie. Ludzie z różnych względów decydują się na życie w konkubinacie. Ale trzeba pamiętać, że to co jest wygodne z punktu widzenia wolności osobistej, może okazać się kłopotliwe w przypadku choroby lub śmierci konkubenta. W takich sytuacjach nawet wieloletni konkubent nie będzie miał żadnych praw, jeżeli partnerzy nie dokonali stosownych czynności prawnych, potwierdzonych urzędowo.

2. Jakie prawa mają osoby żyjące w konkubinacie

Tak jak w innych związkach, konkubenci mieszkają razem i dzielą ze sobą wspólny majątek. Prawo do przedmiotów nabytych w trakcie konkubinatu należy jednak nie do obu partnerów, ale do osoby, która je kupiła. Oznacza to, że w ich przypadku nie obowiązuje majątkowy ustrój wspólności ustawowej, który jest zarezerwowany tylko dla małżonków. W przypadku przedmiotów nabytych wspólnie obowiązuje ich zasada zwykłej współwłasności, zgodnie z którą konkubent i konkubina mają określony udział we własności. Partnerzy mogą w każdej chwili dokonać podziału majątku, będącego ich współwłasnością.

Zobacz film: "Związek z dużą różnicą wieku i intercyza"

Konkubinatu nie obejmuje również ustawa alimentacyjna, dlatego też po zakończeniu związku żadna ze stron nie może ubiegać się o alimenty, bez względu na układ, jaki panował w trakcie konkubinatu i długość jego trwania. W praktyce oznacza to, że nawet po zakończeniu dziesięciooletniego związku mężczyzna nie ma obowiązku łożenia na kobietę, która np. zajmowała się domem lub jest niepełnosprawna.

10 wyjątkowych zalet małżeństwa
10 wyjątkowych zalet małżeństwa [10 zdjęć]

Od tej pory to, co było „twoje”, staje się „wasze”. Teraz będziecie wspólnie podejmować zarówno te ważne,

zobacz galerię

3. Prawo spadkowe a konkubinat

Małżonkowie dziedziczą po sobie na mocy ustawy, bez względu na to, czy zapisali to w testamencie, czy też nie. Konkubinat w Polsce nie jest objęty żadną ustawą, dlatego też konkubenci po śmierci partnera nie mają prawa do należącej do niego części majątku. Partner żyjący w konkubinacie nie tylko nie otrzyma majątku zmarłego partnera, ale nawet nie będzie uczestniczyć w jego podziale. Oznacza to np., że prawo do nieruchomości zakupionej przez konkubentów po śmierci jednego z nich dzielone jest między partnera (w części, w jakiej włączył się do jego zakupu) i spadkobierców ustawowych czy najbliższą rodzinę zmarłego. Jeśli zmarły nie pozostawił żadnego krewnego, jego część majątku przechodzi na gminę lub Skarb Państwa. Z punktu widzenia prawa spadkowego osoby tworzące konkubinat są dla siebie obcymi osobami.

Jedyną formą zabezpieczenia prawa partnera do części majątku po śmierci jest testament. Musi on być jednak sporządzony w kwalifikowanej formie pisemnej. Przede wszystkim musi on być spisany odręcznie przez spadkodawcę oraz opatrzony jego podpisem i datą. Nieważny jest testament spisany maszynowo, sporządzony przez inną osobę (nie licząc notariusza) oraz testament w wersji elektronicznej. Najlepszym rozwiązaniem jest testament notarialny, gdyż daje pewność co do jego pełnoprawności i stanowi zabezpieczenie przed zgubieniem dokumentu. Dzięki testamentowi konkubenci dziedziczą po sobie. Warto jednak pamiętać, że dziedziczący konkubent ma obowiązek wpłacenia zachowku części spadkobierców ustawowych. Wynosi on połowę tego, co dany spadkobierca otrzymałby, gdyby testament nie został sporządzony, a w przypadku osób niepełnoletnich jest to 2/3 ich udziału spadkowego.

Zobacz też:

4. Jak podzielić majątek po ustaniu konkubinatu

Gdy partnerzy w konkubinacie chcą się rozejść, zaczyna się często walka o majątek i dochodzenie, co jest moje, a co twoje. Jeśli rozliczenie się i podział majątku między dwojgiem ludzi nie są możliwe na drodze pokojowej, można dochodzić swoich praw na drodze sądowej, co również nie jest proste. Konkubinat w Polsce to wciąż nieuregulowana prawnie kwestia. Ustawodawca nie wskazuje procedur, wedle których należałoby rozliczać majątek nabyty w czasie trwania konkubinatu. Prawnicy proponują trzy drogi rozwiązania tego problemu: rozliczać konkubinat jak spółkę cywilną, jak współwłasność lub jako bezpodstawne wzbogacenie.

Pierwszym krokiem postępowania dowodowego w sądzie będzie ustalenie majątku, który był wspólny. Po takich ustaleniach sąd orzeka podział majątku wedle obranej koncepcji rozliczenia (spółka cywilna, współwłasność czy bezpodstawne wzbogacenie). Jeśli zaś chcemy odzyskać to, co nasze, powinniśmy o tym myśleć wcześniej i zbierać rachunki imienne czy potwierdzenia transakcji kartą płatniczą. Największy problem, gdy w grę wchodzi podział majątku w konkubinacie, stanowią kredyty na duże kwoty na cele mieszkaniowe czy samochód. Jeśli bierzemy kredyt razem, należy zabezpieczyć się wcześniej, spisując umowę u notariusza i w niej ustalając dokładne proporcje własności.

Jeśli zaś kredyt bierze jeden z partnerów, a my partycypujemy jedynie w spłatach rat, dobrze jest spłacać je poprzez przekazy imienne na konkretny cel albo w tytułach przelewów na konto konkubiny lub konkubenta wyraźnie określać tytuł wpłaty, np. „na ratę kredytu za mieszkanie”. Najprostszym sposobem jest spisanie, na wypadek rozstania, umowy majątkowej u notariusza. Jednak gdy do tego nie dochodzi, niekiedy sądy odnoszą się do dorozumianego zawarcia umowy – czyli umowy słownej lub zwyczajowej między konkubentami. Proces o podział majątku w konkubinacie jest trudny i długotrwały, niemniej jednak warto mieć świadomość, że prawo stwarza możliwości realnego dochodzenia swoich praw majątkowych wynikających z nieformalnego związku. Konkubinat to forma związku posiadającego różne wady i zalety. Z jednej strony, ludzie decydują się na nią ze względu na jej nieformalny charakter, ale z drugiej mogą sobie nie zdawać sprawy z braku zabezpieczenia prawnego w razie ustania tego związku.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze