Leki przeciwwirusowe na grypę

Zachorowania na grypę u ludzi najczęściej wywołują dwa typy wirusa: A i B. Wirus grypy A ponadto dzieli się na podtypy na podstawie rodzaju białek wchodzących w skład otoczki wirusa – hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N), które występują w kilku różnych wariantach. Obecnie najpowszechniejsze są szczepy wirusa grypy A należące do podtypów H1N1 oraz H3N2.

Wirusy grypy ciągle podlegają drobnym zmianom w wyniku mutacji punktowych (zmian w materiale genetycznym), które powodują powstawanie nowych wariantów wirusa. Jest to tzw. dryf antygenowy. W związku z tym w kolejnych latach wirusy grypy sezonowej nieco się różnią od tych dominujących w poprzednim sezonie. Z tego powodu nie są wystarczająco skutecznie rozpoznawane przez układ odpornościowy nawet tych osób, które w poprzednich latach chorowały na grypę.

Grypa zazwyczaj rozpoczyna się gwałtownie i od początku towarzyszą jej ostre objawy:

• wysoka gorączka – zwykle na początku choroby obserwuje się nagły wzrost temperatury nawet do 39-41 st.C, któremu towarzyszą dreszcze; temperatura następnie stopniowo się obniża, występuje obfite pocenie się,
• bóle mięśniowe i kostno-stawowe – mogą być bardzo silne, chorzy określają je często jako „łamanie w kościach”,
• ból głowy – występuje z dużą intensywnością od początku choroby, może towarzyszyć mu ból oczu, światłowstręt,
• ból gardła i suchy kaszel – początkowo może być napadowy, trudny do opanowania i męczący, stopniowo przechodzi w wilgotny kaszel z odksztuszaniem śluzowej wydzieliny,
• uczucie wyczerpania i ogólnego rozbicia – występuje zwykle od początku choroby i może trwać jeszcze przez 2-3 tygodnie po ustąpieniu infekcji, z czasem dochodzi do tego obniżenie sprawności psychoruchowej i senność,
• brak apetytu – naturalna reakcja na chorobę; organizm oszczędza energię kosztem procesów trawienia i przemiany materii, żeby móc w pełni zmobilizować układ odpornościowy do walki.

U dzieci powyższym objawom mogą towarzyszyć nudności, wymioty, łagodna biegunka. W przypadku małych dzieci obraz choroby może przypominać posocznicę (wysoka gorączka, senność, czasem drgawki gorączkowe), często występuje zapalenie ucha środkowego.

Grypę sezonową leczy się przede wszystkim objawowo. To znaczy, że zazwyczaj nie stosuje się leków przeciwwirusowych, a jedynie łagodzące objawy, czyli środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, preparaty łagodzące ból i podrażnienie gardła, czasem środki przeciwkaszlowe oraz witaminy. Chory powinien pozostać w domu, leżeć w łóżku i przyjmować dużo płynów. W takich warunkach sprawny organizm zwykle sam zwalczy chorobę.

Grypa zwykle ustępuje samoistnie po 3-7 dniach, ale kaszel i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać powyżej 2 tygodni.

W określonych przypadkach wysokiego ryzyka wymagane jest zastosowanie leków przeciwwirusowych:

• inhibitorów neuraminidazy – tzw. leki nowej generacji, skuteczne wobec wirusów grypy typu A i B,
• inhibitorów M2 – skuteczne wobec wirusa grypy typu A.

Leczenie grypy przynosi najlepsze efekty, kiedy zostanie zastosowane w ciągu pierwszych 24-30 godzin. Leki przeciwwirusowe zastosowane po rozwinięciu pełnoobjawowej grypy mogą się okazać mniej skuteczne. Stosowanie ich u chorych, u których nie jest to konieczne, może skutkować wystąpieniem oporności wirusa na ten lek.

Wskazania do zastosowania leków z grupy inhibitorów neuraminidazy:

• podejrzenie lub potwierdzona grypa o ciężkim lub postępującym przebiegu,
• powikłania grypy,
• podejrzenie lub potwierdzona grypa u osób z grupy zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań (dzieci do ukończenia 2. roku życia, kobiety w ciąży, chorzy na niektóre choroby przewlekłe (płuc, serca, nerek, wątroby, cukrzycę), osoby otyłe, osoby po 65 roku życia).

Należy pamiętać, że działanie wymienionych leków jest ograniczone jedynie do wirusów grypy A i B, a nie innych wirusów oddechowych i stosowanie ich w przypadku infekcji grypopodobnych lub innych chorób jest nieskuteczne.

Źródła

1. Brydak LB. Diagnostyka i profilaktyka grypy niezbędna w praktyce lekarza rodzinnego. Standardy Medyczne, 2001, 12 (2), 16-29
2. Leibold G. Przeziębienie i grypa, Agencja Wydawnicza MOREX, Warszawa 2000, ISBN 8372502021
3. Janiec W., Kompendium farmakologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3944-3
4. Buczko W. (red.), Mutschler Farmakologia i toksykologia, MedPharm, Wrocław 2010, ISBN 978-83-60466-81-0