"Mistrzyni kamuflażu". Zakaźnik mówi, jak poznać boreliozę
Sezon na kleszcze w pełni. Pod wpływem ocieplenia klimatu ich populacja znacząco wzrosła. Rośnie również liczba przypadków boreliozy. Jak chronić się przed chorobą? Lekarze apelują, by dbać o odpowiednią odzież i repelenty, a po powrocie z lasu dokładnie obejrzeć ciało. Jednak to nie wszystko. Być może już niedługo będzie można skorzystać również ze szczepionki na boreliozę.
Ponad 8,6 tys. przypadków boreliozy. Prof. Zajkowska pracuje nad szczepionką na tę chorobę
8 640 przypadków boreliozy
Najnowszy raport Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH - PIB wskazuje, że tylko w tym roku (do 15 czerwca) zdiagnozowano 8 640 przypadków boreliozy, zwanej też, z uwagi na miejsce, gdzie po raz pierwszy została opisana, chorobą z Lyme. Dla porównania w analogicznym okresie ubiegłego roku zdiagnozowano 7 272 przypadki.
- Te wzrosty widać w statystykach, ale widać także w gabinetach lekarskich, ponieważ coraz więcej osób zgłasza się z objawami, które mogą sugerować boreliozę. Wynika to z faktu, iż w czasie wiosenno-letnich miesięcy więcej czasu spędzamy na świeżym powietrzu i mamy więcej szans, by tego kleszcze złapać - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Joanna Zajkowska z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
- Więcej jest także kleszczy. Wszystko przez zmiany klimatyczne. Z powodu łagodnej zimy przeżywają zwierzęta, które są pierwszymi żywicielami kleszczy, więc te mają się czym żywić i w lasach czy na łąkach pojawiają się wcześniej - dodaje.
A objawy boreliozy często są bardzo niespecyficzne. Nie bez powodu nazywana jest przez zakaźników "mistrzynią kamuflażu". Centers for Disease Control and Prevention (CDC - agencja rządowa USA) podkreśla, że w początkowych etapach choroby oprócz zmian skórnych mogą wystąpić ogólne dolegliwości, takie jak uczucie zmęczenia, zawroty i bóle głowy. W miarę postępu choroby pojawiają się także inne symptomy, m.in. ze strony układu nerwowego, jak porażenie nerwu twarzowego, manifestujące się jako paraliż jednej strony twarzy.
Lepiej zapobiegać
Zatem jak możemy się przed nią chronić? Prof. Zajkowska przekonuje, że najlepszą bronią jest profilaktyka.
- Przede wszystkim przygotujmy się do spędzania czasu na łonie natury. Gdy wychodzimy do lasu lub w miejsca, gdzie są wysokie trawy, nośmy odpowiednią odzież zakrywającą ciało i stosujmy repelenty. To preparaty, które pomogą nam odstraszyć kleszcze. Jednak to nie koniec. Bardzo istotne jest również to, aby po powrocie z takiego spaceru dokładnie obejrzeć ciało. Zwłaszcza pachwiny, zgięcia kolan, pachy, kark - wylicza prof. Zajkowska.
Jeśli po takich oględzinach znajdziemy kleszcza, należy go jak najszybciej usunąć pęsetą lub innym specjalnie do tego przeznaczonym narzędziem.
- Obserwujmy także miejsce ukąszenia przez kilka tygodni. Jeśli pojawi się rumień wędrujący, to koniecznie udajmy się do lekarza. Jest on bardzo charakterystyczny i naprawdę trudno go przeoczyć. Najczęściej wówczas na naszej skórze pojawia się czerwona plama, która powiększa się, tworząc pierścień z jaśniejszym środkiem. Cykl leczenia boreliozy trwa od 14 do 21 dni. Być może niedługo do tych środków prewencji będziemy mogli zaliczyć szczepionkę na boreliozę. Bo pracę nad preparatem trwają - wyjaśnia prof. Zajkowska.
Szczepionka na boreliozę
Badania nad szczepionką przeciwko boreliozie prowadzone są przez firmy Pfizer (USA) i Valneva (Francja). Ich wspólny projekt to szczepionka VLA15. Prace nad szczepionką rozpoczęły się w 2017 roku, a obecnie trwają badania kliniczne fazy III, które obejmują uczestników w 50 ośrodkach badawczych w USA i Europie, w tym w Polsce.
W naszym kraju analizy prowadzone są m.in. w Klinice Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Prof. Joanna Zajkowska, która bierze udział w badaniach, wyjaśnia, że obecnie kończy się trzecia faza badań klinicznych nad szczepionką, która polega na monitorowaniu uczestników badania. W próbie bierze udział około 7 tysięcy osób.
- Grupa placebo i grupa doświadczalna otrzymała szczepionki. Oczywiście my nie wiemy, kto dostał jaki preparat. Teraz trwa okres obserwacji. Monitorujemy czy osoby z tych obu grup zachorują, czy nie. Koniec tego etapu zaplanowany jest na przełom 2025 i 2026 roku. Więc czasu zostało już niewiele. O sukcesie będziemy mogli mówić, gdy zachorują osoby, które otrzymały placebo. Póki co wszystko wygląda bardzo obiecująco - podnosi prof. Zajkowska.
Ekspertka podkreśla, że już wiadomo, iż szczepionka jest bezpieczna, ponieważ została dopuszczona do trzeciej fazy badań i podczas testów nie odnotowano żadnych NOP-ów. Preparat ma być skierowany do osób narażonych na wysokie ryzyko ekspozycji na kleszcze.
- Uczestnicy badania zostali już zaszczepieni trzema dawkami szczepionki. Natomiast Amerykanie mówią o potrzebie podania czwartej dawki. Ponadto na tym etapie już wiemy, że będzie ona wymagała dawek przypominających. Wynika to z faktu, iż filozofia tej szczepionki jest trochę inna. My generujemy przeciwciała na antygen, które mają być wciągnięte przez kleszcza i mają unieruchomić krętki, żeby nie przeszły z kleszcza do człowieka. Zatem szczepionka będzie wymagała tych dawek przypominających, by utrzymywać ten poziom przeciwciał. A trzy pierwsze dawki trzeba będzie przyjąć w ciągu roku - wyjaśnia prof. Zajkowska.
Ekspertka dodaje, że po trzeciej fazie badań klinicznych przyjdzie czas na rejestrację preparatu, która niestety również może trochę potrwać.
- Należy podsumować wyniki badań w Europie i Stanach Zjednoczonych, przedstawić je odpowiednim organom i czekać na rejestracje i dopuszczenie do obrotu - podsumowuje prof. Zajkowska.
Anna Klimczyk, dziennikarka Wirtualnej Polski
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
