Mleko – życiodajny napój

Mleko własnego gatunku

Wszystkie ssaki przez jakiś czas po przyjściu na świat żywią się wyłącznie mlekiem matki. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, żeby karmić dziecko wyłącznie mlekiem matki przez pierwsze 6 miesięcy życia oraz kontynuować karmienie przynajmniej do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia lub dłużej, jeśli dziecko i mama mają na to ochotę [1].

Mleko matki jest optymalnym i w pełni zaspokającym potrzeby żywieniowe dziecka pokarmem aż do czasu, kiedy skończy ono pół roku, a w kolejnym półroczu nadal powinno stanowić podstawę diety, którą zaczynamy malcowi rozszerzać. Zalecenia WHO to piękny dowód na to, że mleko ma niesamowite właściwości odżywcze.

Mleko dla maluszka

Nie wszystkie kobiety chcą i mogą karmić piersią. Dzieci, które nie są żywione mlekiem kobiecym, otrzymują mieszankę mlekozastępczą – mleko modyfikowane. Mleko modyfikowane to produkt stworzony na bazie mleka krowiego, przypominającego składem pokarm kobiecy. Modyfikacja polega przede wszystkim na zmianie proporcji składników odżywczych, by układ pokarmowy niemowlęcia mógł poradzić sobie z trawieniem [2]. Mleko modyfikowane jest zmieniane tak, aby zawierało procentowo odpowiednią ilość białka, tłuszczów, węglowodanów oraz mikro- i makroskładników zaspokajających zapotrzebowania żywieniowe noworodka i niemowlęcia. Producenci takiego mleka muszą spełniać wiele rygorystycznych norm, w tym te dotyczące zawartości białka – białka serwatkowe powinny przeważać nad kazeinowym [3].

Mleko krowie po pierwszych urodzinach

Zarówno WHO, towarzystwa naukowe oraz eksperci od żywienia dzieci rekomendują wprowadzanie mleka i produktów mlecznych do diety po ukończeniu przez dziecko 12 miesięcy, obserwując czy nie wystąpi u niego reakcja alergiczna [4]. Zwróć uwagę, czy po wprowadzeniu do diety mleka, u dziecka nie wystąpiły bóle brzucha, zmiana rytmu wypróżnień czy wzdęcia. Objawy alergii nie muszą dotyczyć tylko układu pokarmowego. Zmiany skórne, a także katar i kaszel mogą być objawami alergii na mleko.

A jeśli to alergia?

Dolegliwości żołądkowo-jelitowe po spożyciu mleka krowiego [5], według różnych badań , odczuwa od 2 do nawet 15 proc [6]. dzieci. Jednocześnie nabiał w diecie malucha jest niezwykle ważny. Jeśli zauważasz, że twoje dziecko po spożyciu nabiału skarży się na ból brzuszka, musisz mieć świadomość, że dolegliwości te mogą świadczyć o nietolerancji pokarmowej na konkretne białko mleka, najczęściej na beta-kazeinę w wariancie A1. Istnieje 12 genetycznych wariantów beta kazeiny, z czego zdecydowanie najczęściej występującymi są warianty A1 i A2, różniące się pomiędzy sobą tylko jednym aminokwasem w łańcuchu. Z tych dwóch wariantów, to A1 może odpowiadać za dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Czy oznacza to, że twoje dziecko nie może spożywać mleka i jego przetworów? Na szczęście nie! Ratunkiem dla osób, które chcą spożywać nabiał, ale z powodu dolegliwości ze strony układu pokarmowego redukują lub eliminują mleko z jadłospisu, jest właśnie mleko A2A2 i produkty z niego wytworzone. Dobra wiadomość jest taka, że Charakteryzuje się tym, że nie zawiera beta-kazeiny A1 – zamiast niej zawiera wyłącznie wariant A2 [7]. Takie mleko ma łagodniejszy wpływ na układ trawienny i jest świetną alternatywą dla tradycyjnego mleka krowiego.

Roczek – wielka zmiana

Roczne dziecko jest w fazie intensywnego rozwoju zarówno fizycznego, jak i intelektualnego. Nauka chodzenia i mówienia wymaga mnóstwa energii. Po 1. urodzinach potrzeby żywieniowe dziecka bardzo się więc zmieniają, spada zapotrzebowanie na białko, a wzrasta zapotrzebowanie na węglowodany i tłuszcze. Roczniak potrzebuje też zdecydowanie więcej witamin i minerałów. m.in. witamin A i C wspierających odporność, witaminy E, K i witamin z grupy B, witaminy D3 i folianów. Kwasy tłuszczowe Omega-3 (DHA i ALA) nadal odgrywają ważną rolę, należy więc dbać o ich odpowiednią podaż. Maluchowi należy dostarczać także minerały takie jak sód, jod, żelazo i wapń.

Roczny malec powinien otrzymywać 3 główne posiłki: śniadanie, obiad i kolację oraz posiłki mleczne jako uzupełnienie diety. Dziecku należy podawać w ciągu dnia 3 porcje nabiału, może być to mleko krowie lub jego przetwory. Jeśli nadal karmisz piersią, posiłków mlecznych może być więcej [8].

Jadłospis starszaka

Dieta kilkulatka nie różni się znacznie od diety osoby dorosłej. Kilkulatki jedzą to samo co ich rodzice. Pamiętać należy jednak, że dziecko pozostaje w fazie intensywnego wzrostu i ma duże zapotrzebowanie na określone składniki odżywcze. I tak np. zapotrzebowanie na wapń w wieku 3-6 lat wynosi 700-1000 mg/dzień, czyli tyle samo, ile u dorosłych, przy czym żołądek dziecka jest znacznie mniejszy. Oznacza to, że musimy bardzo uważnie komponować dietę dziecka, aby mogło zdrowo rosnąć. Rekomenduje się, aby dzieci spożywały tzw. mleko półtłuste, które zawiera około 2% tłuszczu, ze względu na jego niższą wartość kaloryczną.

Nastolatku, pij mleko!

Kolejnym okresem wzmożonego wzrostu jest czas dojrzewania, który objawia się m.in. znacznym skokiem wzrostu, co z kolei wiąże się ze zmianami w układzie kostno-szkieletowym. Szybko rosnące kości potrzebują budulca – wapnia. Mleko jest jego świetnym źródłem. Nie tylko zawiera dużo wapnia i fosforu, ale w obecności innych składników mleka, takich jak laktoza, zwiększa ich wchłanianie. Mleko, dzięki zawartości wysokiej jakości białek, obecności minerałów i laktozy, sprzyja rośnięciu [9].

Forma też ma znaczenie

Dzieci mogą spożywać nabiał w dowolnej formie, należy oczywiście zadbać o to, aby była to żywność dobrej jakości, bez dodatku cukru, jak najmniej przetworzona. Niewskazane są np. słodkie jogurty czy ser topiony. Warto pamiętać także o tym, że nie każdy produkt mleczny jest równie bogaty w wapń. I tak np. twaróg będzie miał go znacznie mniej niż mleko, kefir, czy jogurt. Te ostatnie, jako produkty powstałe w procesie fermentacji, będą miały zbawienny wpływ na układ pokarmowy młodego człowieka, zawierają bowiem szczepy bakterii o udokumentowanych właściwościach probiotycznych korzystnych dla zdrowia [10].

Pamiętaj, że twoje dziecko potrzebuje odpowiedniej ilości nabiału na każdym etapie życia, a szczególnie w okresach wzmożonego wzrostu.

Czwarta edycja projektu „A2A2 - nowa droga produktów mlecznych – zastosowanie selekcji genomowej w produkcji żywności – edycja 2025”, realizowanego przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka, wystartowała w lutym, a zakończy się w listopadzie br. Projekt współfinansowany jest przez Fundusze Promocji. Więcej informacji o projekcie na stronie http://a2a2.pfhb.pl.

Źródła

1. https://www.gov.pl/web/zdrowie/karmienie-piersia
2. https://1000dni.pl/dziecko-1-3-lata/mleko-modyfikowane-pod-lupa
3. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dn. 16 września 2010 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego (Dz. U. Nr 180, poz. 1214)
4. Żywienie niemowląt i małych dzieci, Zasady postępowania w żywieniu zbiorowym pod redakcją Haliny Weker i Marty Barańskiej
5. https://alergianamlekokrowie.pl/bez-kategorii/czym-jest-alergia-na-bialka-mleka-krowiego-i-jak-sie-objawia/
6. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/pokarmowe/57691,alergia-na-mleko-krowie
7. https://alergianamlekokrowie.pl/bez-kategorii/czy-mleko-a2-mozna-stosowac-w-alergii-na-bialka-mleka-krowiego/
8. https://hipp.pl/dzieci-1/poradnik/zywienie-malego-dziecka
9. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.2.3.4.
10. https://ncez.pzh.gov.pl/zywienie-w-placowkach/mleko-i-jego-przetwory-w-zywieniu-dzieci-i-mlodziezy-praktyczne-wskazowki/