Nadczynność tarczycy (prezentacja edukacyjna)

Czym są hormony tarczycy?

Hormony tarczycy stymulują metabolizm w komórkach. Są produkowane przez tarczycę, która jest zlokalizowana w dolnej partii szyi, tuż za jabłkiem Adama. Gruczoł jest owinięty wokół tchawicy i ma kształt podobny do motyla: dwa skrzydła są połączone przez środkową część. Gruczoł tarczycy usuwa jod (pochodzący głównie z diety zawierającej owoce morza, chleb czy sól) z krwi i wykorzystuje go do produkcji hormonów.

Regulacja hormonalna tarczycy

Tarczyca jest regulowana przez inny gruczoł, zlokalizowany w mózgu zwany przysadką mózgową. Natomiast przysadka jest regulowana częściowo przez hormony tarczycy, które krążą we krwi, a częściowo przez inny gruczoł znajdujący się w mózgu - podwzgórze. Uwalnia on hormon zwany tyreotropiną, który wysyła sygnał do tarczycy. Jeżeli dochodzi do nadmiernej aktywności któregoś z tych gruczołów, może spowodować to nadprodukcję hormonów tarczycy i w efekcie jej nadczynność.

Co wywołuje nadczynność tarczycy?

Do powszechnych przyczyn nadczynności tarczycy należą: choroba Gravesa-Basedowa, gruczolak i wole guzkowe toksyczne, zaburzenie w wydzielaniu TSH, zapalenie tarczycy i nadmierne wchłanianie jodu.

Choroba Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Basedowa wywołana ogólną nadaktywnością gruczołu tarczycy i stanowi najczęstszą przyczynę nadczynności tarczycy. W tym stanie tarczyca zazwyczaj traci zdolność reagowania na kontrolę ze strony przysadki mózgowej. Jest to choroba dziedziczna i pięć razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Wyzwala ją najczęściej stres, palenie, leki oraz infekcja wirusowa organizmu. Chorobę Gravesa-Basedowa można zdiagnozować m.in. poprzez badanie krwi. Towarzyszy jej niekiedy choroba oczu (orbitopatia tarczycowa) oraz zmiany skórne (dermatopatia).

Gruczolak a funkcjonowanie tarczycy

Tarczyca (podobnie jak wiele innych części ciała) wraz z wiekiem może pokrywać się guzami. W większości przypadków guzki te nie produkują hormonu tarczycy i wymagają leczenia. Czasami mogą stać się "niezależne" co oznacza, że nie reagują na hormon tyreotropowy (TSH), który zwiększa przepływ krwi przez tarczycę oraz nasila produkcję i wydzielanie hormonów tarczycy. To zjawisko staje się bardziej prawdopodobne, gdy guzek jest większy niż 3 cm. Guzki te mogą być łatwo wykryte poprzez badanie ultrasonograficzne gruczołu tarczowego.

Zapalenie tarczycy

Zapalenie tarczycy może wystąpić po chorobie wirusowej. Przypadłość ta wiąże się z gorączką i bólem gardła przy połykaniu. Tarczyca jest również wrażliwa na dotyk. Zapalenie gruczołu może wystąpić przez akumulację leukocytów (białych krwinek). To pozostawia tarczycę "otwartą" tak, że ilość hormonów tarczycy we krwi wzrasta zbyt szybko. Limfocytarne zapalenie tarczycy występuje najczęściej po ciąży, u blisko 8% kobiet.

Nadmierne spożycie jodu

Tarczyca potrzebuje jodu do produkcji hormonów. Nadmiar jodu może jednak spowodować nadczynność tarczycy. Nadczynność tarczycy indukowana jodem pojawia się zwykle u pacjentów, którzy mają już podstawowe zaburzenia tego gruczołu. Niektóre leki, które są stosowane w leczeniu chorób serca, zawierają duże ilości jodu i mogą być powodem późniejszych zaburzeń czynności tarczycy.

Zaburzenia wydzielania TSH

Guz w przysadce mózgowej może spowodować nadmierne wydzielanie TSH (tyreotropiny). Prowadzi to do nadprodukcji hormonów tarczycy. Takie przypadki są bardzo rzadkie i mogą być związane z innymi nieprawidłowościami w przysadce mózgowej. Żeby zdiagnozować to zaburzenie endokrynolog wykonuje testy do oceny uwalniania TSH.

Jakie są symptomy nadczynności?

Problem z nadczynnością tarczycy może zasugerować kilka symptomów, jednak pacjenci z łagodnym przebiegiem choroby, często nie mają żadnych. U osób powyżej 70. roku życia, typowe objawy nadczynności również mogą się nie pojawić. Generalnym założeniem jest fakt, że wraz ze stopniem zaawansowania choroby, pojawia się coraz więcej symptomów. U starszych pacjentów zaczyna występować arytmia, a nawet niewydolność serca. Nieleczona tarczyca może doprowadzić do „przełomu tarczycowego”, stanu, w którym wzrasta ciśnienie krwi, występuje gorączka i niewydolność serca. Do objawów nadczynności tarczycy należy także rozstrój psychiczny.

Diagnozowanie nadczynności tarczycy?

Nadczynność tarczycy można podejrzewać u pacjentów z drgawkami, nadmiernym poceniem się, gładką, aksamitną skórą, szybkim biciem serca i powiększeniem tarczycy. Może pojawić się obrzęk wokół oczu i charakterystyczne uniesienie się górnych powiek. Zaawansowane objawy są łatwo wykrywalne, chociaż symptomy u osób starszych mogą być całkiem niepozorne. We wszystkich przypadkach badanie krwi jest niezbędne do potwierdzenia diagnozy. Mimo, że badania krwi mogą potwierdzić obecność nadmiernego wydzielania hormonów tarczycy, to jednak nie wskazują na konkretną tego przyczynę. Połączenie badania przeciwciał (w chorobie Gravesa-Basedowa) oraz skanowania tarczycy przy użyciu radioaktywnego jodu (który koncentruje się w tarczycy) może pomóc zdiagnozować choroby tarczycy. Badania te są dobierane na podstawie indywidualnego przypadku.

Jak leczyć nadczynność tarczycy?

Do opcji leczenia nadczynności tarczycy należą: leki tyreostatyczne (podawane początkowo w dużych dawkach, a potem w podtrzymujacych), terapia jodem radioaktywnym i operacja (częściowe usunięcie tarczycy).

Leczeniu objawów

Istnieją leki dostępne do natychmiastowego leczenia objawów wywołanych nadmierną produkcją hormonów tarczycy, takich jak na przykład szybkie bicie serca. Jedną z głównych grup leków stosowanych w leczeniu nadczynności tarczycy są beta-blokery. Te leki przeciwdziałają wpływowi hormonów tarczycy na wzrost metabolizmu, ale nie zmieniają poziomu hormonów tarczycy we krwi. Lekarz decyduje, która metoda leczenia tarczycy jest odpowiednia dla pacjentów na podstawie kilku zmiennych, takich jak przyczyna nadczynności tarczycy, wiek pacjenta, wielkość tarczycy i obecność chorób współistniejących.

Operacja

Zabiegi częściowego usunięcia gruczołu tarczycy były niegdyś powszechnym sposobem leczenia jego nadczynności. Celem operacji jest usunięcie tkanki tarczycy, która produkuje nadmiar hormonów tarczycy. Jednak usunięcie tkanki może wywołać kolejny problem, czyli niedobór produkcji hormonu tarczycy, co prowadzi do niedoczynności. Głównym powikłaniem zabiegu jest zazwyczaj przerwanie otaczających tkanek, w tym nerwów odpowiadających za struny głosowe i cztery małe gruczoły na szyi (przytarczyce), które regulują poziom wapnia w organizmie. Z tego też powodu stosowanie operacji w przypadku nadczynności tarczycy, nie jest już tak powszechne jak kiedyś.

Co jest dla ciebie najlepsze?

Istnieją leki dostępne do natychmiastowego leczenia objawów wywołanych nadmierną produkcją hormonów tarczycy, takich jak na przykład szybkie bicie serca. Jedną z głównych grup leków stosowanych w leczeniu nadczynności tarczycy są beta-blokery. Te leki przeciwdziałają wpływowi hormonów tarczycy na wzrost metabolizmu, ale nie zmieniają poziomu hormonów tarczycy we krwi. Lekarz decyduje, która metoda leczenia tarczycy jest odpowiednia dla pacjentów na podstawie kilku zmiennych, takich jak przyczyna nadczynności tarczycy, wiek pacjenta, wielkość tarczycy i obecność chorób współistniejących.